Prezesi oceniają szanse w 2012

zarzadzanie-menedzer-manager

Prezesi wierzą we wzrost przychodów własnych firm w 2012 r., choć negatywnie oceniają szanse na poprawę sytuacji gospodarczej na świecie

Według przeprowadzonego przez PwC 15. corocznego badania „CEO Survey 2012” blisko połowa z ponad 1250 ankietowanych prezesów firm na świecie spodziewa się dalszego spowolnienia gospodarki światowej w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Jedynie 15% oczekuje poprawy w bieżącym roku.

Mimo takiej oceny sytuacji gospodarczej, 40% zarządzających na świecie wyraziło pewność, że ich spółki odnotują wzrost przychodów w ciągu najbliższych 12 miesięcy, a szansę na poprawę wyników finansowych w tym roku widzi w sumie 84% ankietowanych. Stanowi to spadek w stosunku do 48% pewnych wzrostu w zeszłym roku, ale lekki ruch w górę, gdy poziom optymizmu porównamy z 2010 r., w którym głęboką pewność wyrażało zaledwie 31%.

W Polsce wahanie nastrojów jest jeszcze bardziej widoczne niż na świecie – obecnie jedynie 28% zarządzających jest „bardzo pewnych” wzrostu przychodów (w porównaniu z 66% rok temu), a 24% raczej lub w ogóle nie przewiduje osiągnięcia lepszych wyników w ciągu najbliższych 12 miesięcy (rok temu 6%). Najwięcej polskich ankietowanych weszło do grupy umiarkowanych optymistów, widzących mniejsze lub większe szanse na wzrost przychodów w 2012 r. (47%).

Największy spadek zaufania miał jednak miejsce w Europie Zachodniej, gdzie tylko 27% CEO jest pewnych wzrostu przychodów w swoich firmach (w porównaniu z niemal 40% w zeszłym roku). W Europie Środkowo – Wschodniej wciąż bardzo pewnych możliwości poprawy wyników finansowych w tym roku pozostaje 41% prezesów.

„Co ciekawe, zarządzający firmami na świecie wyrażają trzykrotnie większą pewność co do własnej zdolności generowania wzrostu niż istnienia takich możliwości po stronie gospodarki” – zauważa Olga Grygier – Siddons, prezes PwC w Polsce. „W dużej mierze wynika to ze świadomości, jak wiele pracy wykonano od początku kryzysu, aby przygotować przedsiębiorstwa do działania w trudnych warunkach. Wydaje się także, że tak długi cykl spowolnienia gospodarczego nauczył firmy, jak można działać w sposób jeszcze bardziej efektywny”.

Zaufanie długookresowe

W perspektywie długookresowej zaufanie ankietowanych również się obniżyło – na świecie 47% respondentów jest „głęboko przekonanych”, iż osiągną wzrost przychodów w ciągu następnych trzech lat, co stanowi spadek o 5% w stosunku do zeszłego roku. Mniej lub bardziej pewną szansę poprawy wyników w perspektywie 3 lat widzi natomiast w sumie 89% ankietowanych w badaniu globalnym (94% rok temu).

W Polsce w odniesieniu do horyzontu trzyletniego optymizm CEO jest nieznacznie wyższy niż w perspektywie 12 miesięcznej – 33% jest zdecydowanie pewnych, że poprawi wynik finansowy do 2015 r. Po raz kolejny możemy obserwować, że reakcje i zmiany nastrojów polskich menedżerów są bardziej gwałtowne od tych, które obserwujemy na świecie. W sumie 87% zarządzających polskimi przedsiębiorstwami widzi obecnie jedynie mniejszą lub większą szansę wzrostu w perspektywie trzech lat, podczas gdy w zeszłym roku aż 3/4 prezesów było wręcz pewnych poprawy wyniku.

Nastroje na innych kontynentach

Również w Indiach nastąpił zauważalny spadek zaufania – tylko 55% indyjskich prezesów jest głęboko przekonanych, że ich spółki odnotują wzrost przychodów. Stanowi to spadek w stosunku do 88% w zeszłym roku. W Stanach Zjednoczonych 41% ankietowanych jest głęboko przekonanych, że w krótkim terminie ich spółki odnotują wzrost (spadek z 45% w zeszłym roku). Wzrosło natomiast zaufanie wśród prezesów spółek w Afryce, gdzie 57% ankietowanych oczekuje wzrostu, podczas gdy w zeszłym roku było to 50%.

Zaufanie krótkoterminowe spadło również wśród ankietowanych w Azji i Oceanii, gdzie obniżyło się do 42% z 54% w zeszłym roku. Najwyższy spadek zaufania w regionie Azji i Oceanii odnotowano w Chinach, gdzie 51% ankietowanych – w porównaniu z 72% w zeszłym roku – jest „głęboko przekonanych” o wzroście.

„Trwający w Unii Europejskiej kryzys zadłużeniowy, obok innych czynników powodujących niepewność, obniżył wiarę we wzrost gospodarczy na całym świecie. Nawet dynamicznie rozwijające się gospodarki Azji czy Ameryki Łacińskiej nie są odporne na rzeczywistość przeciągającej się stagnacji ekonomicznej” – mówi prof. Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC w Polsce.

Spodziewane zmiany zatrudnienia

Pomimo ostrożnych lub wręcz pesymistycznych ocen sytuacji gospodarczej, ponad połowa ankietowanych spodziewa się zwiększenia zatrudnienia w swoich przedsiębiorstwach w ciągu najbliższych 12 miesięcy.

W Polsce mniejszy optymizm dotyczący możliwości wzrostu w obecnej sytuacji gospodarczej przekłada się na bardziej ostrożne plany zatrudnieniowe – podczas gdy na świecie wzrostu liczby pracowników oczekuje 51%, a spadku tylko 18% firm, w Polsce zwiększenia zatrudnienia oczekuje już tylko 30%, a redukcji personelu aż 28% ankietowanych.

Pomimo panującej wciąż niekorzystnej sytuacji ekonomicznej, w ostatnim roku około połowa przedsiębiorstw ankietowanych przez PwC podnosiła zatrudnienie. W naszym kraju liczba pracowników wzrosła w 47%, a globalnie w 53% ankietowanych organizacji. Zdecydowana mniejszość firm, odpowiednio 22% w Polsce i 23% na świecie, decydowała się na redukcje zatrudnienia.

„Pozostaje mieć nadzieje, że spełnią się relatywnie dobre prognozy makroekonomiczne dla Polski i pozwolą przedsiębiorstwom na nieco bardziej aktywną politykę zatrudnieniową. Z drugiej strony należy pamiętać, iż według większości dostępnych prognoz na 2012 rok, wzrost gospodarczy będzie najprawdopodobniej niższy niż 3%. Jak do tej pory, co najmniej ten poziom był konieczny do osiągnięcia wzrostu zatrudnienia w naszym kraju” – zauważa prof. Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC w Polsce.

Jeżeli spojrzymy na ankietowane przedsiębiorstwa w podziale na polskie firmy prywatne i firmy zagraniczne prowadzące biznes w Polsce, widać wyraźnie, iż polskie firmy – mniejsze i pozbawione wsparcia firmy – matki – są bardziej zachowawcze w realizowanej polityce kadrowej. Tylko 15% z rodzimych przedsiębiorców planuje zwiększać zatrudnienie, podczas gdy w zachodnich przedsiębiorstwach działających na naszym rynku prawie 40%.

Szanse i zagrożenia dla biznesu

Patrząc na to, co najbardziej niepokoi prezesów ankietowanych przez PwC – na pierwszym miejscu znajduje się niepewność wzrostu gospodarczego, którą to obawę w większym stopniu wyrażają zarządzający firmami w Polsce (87%), niż na świecie (80%). Wśród polskich przedsiębiorstw w ścisłej czołówce wyzwań znalazły się: wahania kursów walutowych (81% wobec 58% na świecie), bardziej agresywna polityka ze strony konkurencji (74% w Polsce – pytanie nie było uwzględnione w badaniu globalnym), niestabilne rynki kapitałowe (73% wobec 64% na świecie), zmiana popytu i zachowań konsumentów (69% wobec 50% na świecie) oraz inflacja (63% wobec 42% na świecie).

W badaniu widać większe niż przeciętnie zaufanie polskich prezesów wobec władz państwowych– są oni mniej niż inni zaniepokojeni reakcją władz na problem zadłużenia (w Polsce 62% wobec 66% na świecie), nadmiernym stopniem regulacji rynku (w Polsce 54% wobec 56% na świecie), czy tendencjami protekcjonistycznymi rządów (w Polsce 33% wobec 44% na świecie). Podobny jak przeciętnie na świecie stopień zaniepokojenia dotyczy występowania korupcji w życiu gospodarczym (w Polsce i na świecie po 34%).

Gdzie szukać możliwości wzrostu?

Prawie 1/3 ankietowanych na świecie zamierza szukać możliwości wzrostu poprzez zwiększanie udziału w dotychczasowych rynkach oraz rozwój nowych produktów i usług. Penetracja nowych rynków (18%) i podejmowanie wspólnych przedsięwzięć oraz wchodzenie w nowe alianse (10%) to – zdaniem respondentów w badaniu globalnym – również działania mogące zapewnić wzrost w najbliższych 12 miesiącach.

Tymczasem zarządzający firmami w Polsce upatrują okazji rozwojowych przede wszystkim w zwiększeniu udziału na obecnych rynkach (58% wobec jedynie 30% na świecie. Ponadto, rzadziej widzą szanse we wprowadzeniu nowych produktów lub usług (21% wobec 28%) oraz w rozwoju na nowych rynkach geograficznych (16% wobec 18% na świecie). Polscy ankietowani właściwie nie widzą dla siebie szans rozwojowych w nowych wspólnych przedsięwzięciach lub aliansach strategicznych (rozważane zaledwie przez 4% wobec 10% na świecie), nie dostrzegają też istotnych możliwości rozwoju poprzez fuzje i przejęcia (tu zainteresowanie ogranicza się do 1% wobec 12% na świecie).

„Konserwatyzm zarządzających firmami w Polsce w dużej mierze ma swoje uzasadnienie w obecnym stopniu rozwoju polskiej gospodarki. Dla polskich firm ekspansja na nowe rynki, zwłaszcza zagraniczne, jest ciągle bardziej ryzykowna, podczas gdy potrzeby polskich konsumentów wciąż nie są zaspokojone, co daje szanse na rozwój skoncentrowany przede wszystkim na tradycyjnych i lokalnych rynkach. Sytuacja ta będzie się najprawdopodobniej zmieniać wraz ze wzrostem nasycenia rynku lokalnego” – podkreśla Olga Grygier – Siddons, prezes PwC w Polsce.

W opinii ankietowanych na świecie (59%) rynki wschodzące są ważniejsze dla przyszłości ich spółek niż gospodarki bardziej rozwinięte. Za najbardziej rozwojowe uznano rynki krajów BRIC (Brazylia, Rosja, Indie i Chiny), a obok nich także USA i Niemcy. Generalnie, poproszeni o wymienienie trzech najważniejszych rynków rozwojowych, ankietowani wskazali ponad 60 różnych krajów. Polska znalazła się na 21 pozycji – z Europy Środkowo – Wschodniej wyżej w ocenie prezesów zakwalifikowała się tylko Rosja.

Czas na zmiany

Zmienna sytuacja gospodarcza i mniejsze możliwości organicznego rozwoju przedsiębiorstwa oznaczają konieczność zmiany – aż 69% zarządzających firmami na świecie i 64% w Polsce przewiduje, iż w ciągu najbliższych 12 miesięcy dokona modyfikacji strategii.

Sytuacja na poszczególnych rynkach zdecydowanie różnicuje priorytety prezesów – o ile na świecie obszarem, w którym CEO widzą potrzebę największych zmian w swoich organizacjach jest zarządzanie talentami (78%), o tyle w Polsce zajmuje ono na agendzie prezesów dopiero piąte miejsce (62% wskazań).

„Polskie firmy nadal nie odczuwają problemów z rekrutacją talentów – tylko mniej niż ¼ ankietowanych uważa, że zatrudnianie nowych osób jest w tej chwili trudniejsze niż wcześniej. Z jednej strony oznacza to, że jakość kapitału ludzkiego wciąż pozostaje silną przewagą konkurencyjną zarówno polskich przedsiębiorstw, jak i Polski, z drugiej jednak -zasługuje na głębszą refleksję. Łatwiejsza sytuacja na rynku pracy – z punktu widzenia dostępności pracowników – nie powinna bowiem zwalniać firm z zarządzania talentami i inwestycji w kapitał ludzki” – zauważa Olga Grygier –Siddons, prezes PwC w Polsce.

Na podobnym poziomie w Polsce i na świecie jest natomiast gotowość do inwestycji w badania i rozwój, zdolności innowacyjne i nowe technologie, które planuje ok. ¾ prezesów (jest to nr 1 na agendzie CEO w Polsce i nr 2 na świecie). Co ciekawe, polscy respondenci jako najważniejsze postrzegają przede wszystkim te innowacje, które mogą przynieść oszczędności w obecnych procesach (76% wobec 66% na świecie), lub zmienić aktualnie oferowane dobra i/lub usługi (69% wobec 54%). Zdecydowanie rzadziej natomiast wskazują na istotność innowacji prowadzących do powstania nowych produktów (56% wobec 68% na świecie), czy nowych modeli biznesowych (44% wobec 56%).

Prezesi na świecie są zgodni, iż w tak zmiennym otoczeniu biznesowym, większej uwagi wymaga zarządzanie ryzykiem (70% w Polsce czyli nr 2 na liście zmian i 67% na świecie – nr 4). Zmian wymaga także struktura organizacyjna (w tym fuzje i przejęcia) – taką potrzebę widzi 62% prezesów w Polsce i 72% na świecie (nr 3 na liście zmian w Polsce i globalnie). Zarządzający największymi przedsiębiorstwami zwracają także uwagę na korzyści płynące z reputacji firmy i zamierzają w większym stopniu koncentrować się na budowie zaufania do swojej organizacji (57% w Polsce i 50% na świecie).

W centrum uwagi ankietowanych na świecie wciąż pozostaje redukcja kosztów – 76% wskazało, że obcięło koszty w ciągu ostatnich 12 miesięcy, co stanowi spadek w stosunku do 84% w zeszłym roku. Może to świadczyć o tym, że działania restrukturyzacyjne wprowadzone w życie rok temu, przynoszą trwałe korzyści i przedsiębiorstwom udało się utrzymać niską bazę kosztową. Wciąż jednak 66% prezesów planuje ciąć koszty w ciągu najbliższych 12 miesięcy.