Rady nadzorcze w obliczu nowych wyzwań kompetencyjnych

Mirosław Kachniewski, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych

Wśród najbardziej cenionych przez członków rad nadzorczych, zarządy i właścicieli spółek giełdowych kompetencji prezentowanych przez  rady nadzorcze znajdują się kompleksowe spojrzenie na biznes, doświadczenie w budowaniu strategii oraz lojalność wobec firmy i akcjonariuszy. To wnioski z raportu „Rady Nadzorcze 2016. Trendy i kierunki zmian”, zaprezentowanego na Forum Rad Nadzorczych, wspólnej inicjatywy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, firmy doradczej PwC i Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych.

Wyniki przeprowadzonego na potrzeby raportu badania, w którym wzięło udział ponad 100 członków zarządów, właścicieli oraz rad nadzorczych polskich spółek giełdowych pokazały rosnące oczekiwania wobec rad i ich roli. Wśród kompetencji, które ankietowani uznali za najważniejsze, postawy i umiejętności dominowały nad wiedzą i doświadczeniem. Oznacza to, że ankietowani właściciele, zarządy i członkowie rad nadzorczych są zdania, że rada powinna pełnić nie tylko rolę nadzorczą, ale również doradczą.

Zarządy uważają, że rady nadzorcze powinny wspomagać je w zarządzaniu ryzykiem, budowaniu i realizacji strategii. Zdaniem członków rad, ogromne znaczenie ma odwaga w przedstawianiu swojego punktu widzenia i obronie wyznawanych przekonań. To szczególnie ważne w kontekście niezależnego członka rad nadzorczych z perspektywy akcjonariuszy mniejszościowych, biorąc pod uwagę fakt, że większość polskich spółek giełdowych ma dominującego akcjonariusza prywatnego lub pakiet kontrolny należy do Skarbu Państwa. Właściciele, wśród najważniejszych ich zdaniem dziesięciu kompetencji, wymieniają natomiast doświadczenie biznesowe i siłę przekonywania.

Dzięki zestawieniu trzech punktów widzenia, autorzy raportu wytypowali zestaw ośmiu kompetencji uznawanych za kluczowe przez właścicieli, zarządy i rady nadzorcze. Osoba o takim profilu powinna być akceptowana jako dobry kandydat na członka rady nadzorczej przez każdą z zainteresowanych grup.

Rady nadzorcze w obliczu nowych wyzwań kompetencyjnychJak wynika z przeprowadzonej analizy obecnie w 120 największych spółkach giełdowych od 60% do 80% członków rad nadzorczych ma doświadczenie biznesowe zdobyte w spółkach o podobnej skali do firm, w których radzie zasiadają. Dodatkowo, 53% osób z doświadczeniem biznesowym to eksperci branżowi. W spółkach WIG20 18% to przedstawiciele środowiska akademickiego.

„W kontekście kompetencji warto zwrócić uwagę na niezależnych członków rad nadzorczych. To oni są poddawani szczególnej weryfikacji pod  kątem posiadanych kompetencji, doświadczenia i wartości, którą mogą wnieść do spółki. Wymogi ustawowe spowodowały, iż najwięcej niezależnych członków spotkamy w komitetach audytów. Liczymy na to, że zdefiniowany przez Forum Rad Nadzorczych katalog ośmiu kluczowych kompetencji, będzie jednym z elementów oceny kandydatów do pracy w radach nadzorczych” – mówi Krzysztof Szułdrzyński, partner zarządzający działem audytu PwC. 

Przed radami szereg zmian regulacyjnych

 W połowie roku zacznie obowiązywać rozporządzenie Market Abuse Regulation. Przywołany akt prawny ustanawia sankcję finansową o wysokości do 1 miliona euro, która może być nałożona także na członka rady nadzorczej z pominięciem drogi sądowej. Kumulatywnie kwota ta może być wielokrotnie większa, najczęściej dochodzi do jednoczesnego złamania kilku przepisów, które są podstawą do nałożenia kary. Ponadto, do najważniejszych zmian regulacyjnych należą: nowe regulacje w zakresie wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych, które będą obowiązywać od 17 czerwca br. oraz nowe brzmienie Kodeksu dobrych praktyk spółek notowanych na GPW, które obowiązują już od 1 stycznia tego roku.

 „3 lipca 2016 przyniesie spółkom giełdowym nie tylko gigantyczną rewolucję w raportowaniu, ale również drastycznie zmieni położenie członków zarządów i rad nadzorczych. Rozporządzenia MAR przewiduje bardzo wysokie kary za nieprawidłowości w raportowaniu, które mogą być m.in. nałożone na członka rady nadzorczej jako osobę fizyczną. Jeżeli dołożymy do tego nowe przepisy, które wymagają od spółek prowadzenia szczegółowych list osób blisko związanych rodzinnie i biznesowo z członkami organów, może okazać się, że zawód członka RN znacznie straci na atrakcyjności” – mówi dr Mirosław Kachniewski, Prezes Zarządu, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych.

  Cyfrowa transformacja to wyzwanie także dla rad nadzorczych

 Eksperci w raporcie podkreślają w raporcie także znaczenie transformacji cyfrowej dla zarządów i rad nadzorczych. Według nich transformacja cyfrowa to nie tylko wdrożenie nowych technologii o imponujących możliwościach obliczeniowych lub o digitalizacja procesów. Chodzi o kompleksowe zmiany obejmują cały łańcuch wartości przedsiębiorstwa: od projektowania produktu lub usługi, przez produkcję, pozyskanie klienta, aż po obsługę posprzedażną i budowanie jego zaufania po dokonaniu zakupu.

 W kontekście zmian cyfrowych członkowie rad nadzorczych stają przed odpowiedzią na pytanie: co muszę wiedzieć na temat nowych technologii, aby wnosić wartość do rady nadzorczej? Jakich ekspertów potrzebuję, aby wiedzieć czy zmierzamy w dobrym kierunku?

Badania PwC realizowane w latach 2012-2015 na reprezentatywnej grupie prezesów i dyrektorów pokazują, że w firmach istnieje duża przepaść pomiędzy rosnącym zakresem i znaczeniem decyzji dotyczących technologii, które muszą podejmować CEO, a ich wiedzą w tym obszarze .

Technologia jest obecnie kluczowym czynnikiem, który umożliwia budowanie pozycji konkurencyjnej firmy. Do końca 2017 r. dwie trzecie prezesów chce mieć strategię transformacji cyfrowej wbudowaną w strategię korporacyjną, a do końca 2018 r. 80% firm B2C i 60% firm B2B będzie mieć zintegrowane podejście i wspierającą technologię do kompleksowego zarządzania relacjami z klientem.

 Sukces stworzonej strategii transformacji cyfrowej będzie uzależniony od wsparcia zarządu, jako odpowiedzialnego za podnoszenie konkurencyjności firmy dzięki technologii. Członkowie rad nadzorczych powinni włączyć się aktywnie w dialog o technologiach z zarządem i podnosić swoje kompetencje w tym zakresie. Można zaryzykować twierdzenie, że już niebawem na każdym z posiedzeń rady będą omawiane zagadnienia związane z transformacją technologiczną firmy” – mówi Anna Sieńko, partner ds. technologii w PwC na region Europy Środkowo-Wschodniej.

 Kto zasiada w radach nadzorczych

 Z badania przeprowadzonego na potrzeby raportu „Rady Nadzorcze 2016. Trendy i kierunki zmian” wynika, że najliczniejszą grupę w składach rad nadzorczych – tak jak było do tej pory – stanowią osoby po 50 roku życia. Na przestrzeni ostatnich lat nie zmienił się także udział kobiet w składach rad nadzorczych i nadal pozostaje ograniczony. W radach nadzorczych spółek bez strategicznego inwestora zagranicznego udział kobiet w 2015 r. wyniósł 14% (tyle samo w poprzednim roku). W przypadku przedsiębiorstw z dominującym inwestorem zagranicznym odsetek był nieco niższy i osiągnął 12%, co oznacza przyrost o 1% w stosunku do poprzedniej edycji badania. W przypadku firm z dominującym udziałem Skarbu Państwa kobiety stanowiły 17% wszystkich członków rad nadzorczych.

Jedynie 14 % wszystkich członków rad spółek giełdowych (tyle samo co w poprzednim roku) w 2015 r. zasiadało w radach nadzorczych więcej niż jednej spółki jednocześnie. Biorąc pod uwagę potrzebny poziom zaangażowania w pracę na rzecz jednego podmiotu można przyjąć, że zawodowy członek rad nadzorczych, czyli osoba, która nie pracuje poza pełnieniem tej funkcji na typowym stanowisku, może działać w 4 do 6 spółek w jednym czasie. Tego typu profesjonalizacja członków rad z pewnością wpływa pozytywnie na rozwój niezbędnych do pełnienia funkcji kompetencji.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Informacje o badaniu i raporcie

 

Analiza kompetencji występujących w radach nadzorczych zostało przeprowadzone przez AMROP na postawie opublikowanych przez spółki WIG 20, 40 i 80 na dzień 31.01.2016 biografii członków ich rad nadzorczych. W raporcie zaprezentowane zostały również ogólnopolskiego badania kompetencji członków rad nadzorczych, które obejmowało  wywiady i badanie ankietowe przeprowadzone wśród właścicieli, członków rad nadzorczych i członków zarządów polskich spółek giełdowych w okresie listopad 2015 – luty 2016. Badanie zostało przygotowane przy udziale członków rady ekspertów Forum Rad Nadzorczych: Zofii Dzik, Moniki Morali-Efinowicz, Mirosława Godlewskiego, Stanisława Knaflewskiego, Tomasza Modzelewskiego, Przemysława Schmidta, Joanny Simonowicz, Mirosława Stachowicza, Krzysztofa Szułdrzyńskiego.

 

Badanie ilościowe zostało przeprowadzone przez PwC w okresie wrzesień – listopad 2015 i objęło wszystkie spółki notowane na głównym parkiecie GPW. Badanie ilościowe miało charakter desk search. Objęło analizę informacji pochodzących z raportów bieżących i okresowych publikowanych przez te spółki.