Obowiązek udziału w spisie powszechnym nałożony został na wszystkie osoby, które w dniu 31 marca 2021 roku mieszkały – na stałe lub czasowo – na terytorium Polski, niezależnie od posiadanego meldunku. Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców powinni zatem przypomnieć im o konieczności przekazania wymaganych informacji do Głównego Urzędu Statystycznego. Co więcej, osoby obcojęzyczne muszą dokonać samospisu internetowego, gdyż kontakt z rachmistrzem będzie możliwy wyłącznie po polsku.
Spis treści:
Spis dla cudzoziemców – w jakiej formie?
W związku z sytuacją pandemiczną główną formą tegorocznego spisu powszechnego jest samospis internetowy. Aplikacja Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 dostępna pod adresem nsp2021.spis.gov.pl umożliwia zalogowanie się także cudzoziemcom bez nadanego numeru PESEL. Aby przejść do spisu należy wówczas zaznaczyć odpowiednią opcję (rys. 1), która pozwoli zdefiniować hasło dostępu. Konieczne będzie podanie danych osobowych, takich jak nazwisko, imię, drugie imię (jeśli zostało nadane), płeć i data urodzenia. Następnie aplikacja poprowadzi do kolejnych kroków.
Rachmistrze spisowi rozpoczną swoją pracę 4 maja, lecz ze względu na aktualne obostrzenia epidemiczne będą kontaktowali się z wybranymi osobami wyłącznie telefonicznie. Osoby, które preferują właśnie taką formę spisu lub wykluczeni cyfrowo mogą sami skontaktować się z rachmistrzem za pośrednictwem specjalnej infolinii, uruchomionej pod numerem 22 279 99 99. Spis bezpośredni nie jest jednak dostępny dla osób nieposługujących się językiem polskim w sposób komunikatywny. W związku z tym cudzoziemcy bez znajomości języka polskiego powinni przystąpić do samospisu internetowego. Formularz dostępny jest opcjonalnie w języku angielskim, rosyjskim i ukraińskim.
Rola pracodawcy zatrudniającego cudzoziemców
Żaden akt prawny nie nakłada na pracodawców obowiązku informowania zatrudnionych cudzoziemców o konieczności dokonania spisu w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021. Mimo to, zakład pracy czy agencja pośrednicząca w zatrudnieniu często jest miejscem, z którego pracownicy – obcokrajowcy czerpią istotne informacje o zmianach prawnych czy ważnych wydarzeniach w kraju.
Warto apelować do pracodawców zatrudniających obcokrajowców, a także agencji pracy tymczasowej, by przypomnieli swoim pracownikom o spoczywającym na nich obowiązku oraz wyjaśnili wszelkie wątpliwości – zaznacza mec. Piotr Pałucki, wspólnik Kancelarii Adwokackiej Pałucki & Szkutnik, specjalista z obszaru prawa pacy – W interesie pracodawcy jest dbanie o bezpieczeństwo swoich pracowników, a jak wiadomo nieznajomość prawa szkodzi, zatem niewiedza o konieczności udziału w spisie nie uchroni od możliwych konsekwencji w postaci grzywny – dodaje mec. Piotr Pałucki.
Odmowa udziału w spisie powszechnym nie jest jedyną sytuacją zagrożoną karą grzywny. Osoby, które podadzą dane, lecz niezgodne ze stanem faktycznym również mogą zostać ukarane w podobny sposób. Jeśli jednak waga oszustwa będzie większa, ustawa przewiduje również sankcje w postaci ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.
Spis powszechny a RODO
Główną wątpliwość w przypadku podjęcia się obowiązkowi spisowemu stanowi kwestia ochrony danych, których podania wymaga aplikacja internetowa bądź rachmistrz. Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz. U z 2020 r. poz.) dane, które uzyskuje Główny Urząd Statystyczny podczas narodowego spisu przetwarzane są wyłącznie w celach statystycznych. Następnie mogą być one użyte do opracowania analiz, o czym mowa w art. 7 tzw. „ustawy o NSP 2021” (Dz. U. z 2019 r. poz. 1775 z późn. zm.). Dane osobowe zebrane podczas spisu mogą być przetwarzane przez okres 100 lat.
Ustawa o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 mówi również o tym, że w przypadku przetwarzania danych osobowych w ramach narodowego spisu nie mają mocy zapisy wynikające z rozporządzenia RODO, mówiące o dostępie do danych, możliwości ich sprostowania, ograniczenia przetwarzania czy sprzeciwu wobec przetwarzania – informuje mec. Piotr Pałucki – Nie należy jednak się obawiać, gdyż Główny Urząd Statystyczny jest jedynym podmiotem, który ma wgląd do zebranych informacji – dodaje mec. Piotr Pałucki.
Podstawy prawne, jakimi są ustawa o statystyce publicznej oraz ustawa o ochronie danych osobowych zapewniają poufność wszystkich zebranych danych osobowych. Podane informacje podczas spisu stają się anonimowymi danymi statystycznymi i obejmuje je tajemnica statystyczna. Nie ma podstaw, by ochrona ta została uchylona w drodze jakiegokolwiek wyjątku.
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 rozpoczął się 1 kwietnia 2021 r. i potrwa do 30 września 2021 r. Jest to obowiązkowe badanie statystyczne realizowane przez Główny Urząd Statystyczny raz na 10 lat.
