Największe problemy związane z systemem viaTOLL to sposób naliczania kar oraz wyłączenie spod niego autostrad koncesyjnych – ocenia Instytut Jagielloński. Zarzuty te stawiane od ponad dwóch lat potwierdził raport Najwyższej Izby Kontroli. Instytut Jagielloński ocenia, że krytyka braku certyfikacji stali wykorzystanej do budowy bramownic to drobne uchybienie w porównaniu z problemami związanymi z niedostosowaniem prawa w zakresie elektronicznego systemu poboru opłat.
– Problemem jest, że kary są nakładane w sposób losowy, bo w oparciu o liczbę przejechanych skrzyżowań. Kierowca może przejechać na jednym odcinku jedno albo dwa, a może też przejechać 15 i wtedy kara będzie odpowiednio większa. Pod tym względem jest to totolotek – podkreśla w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Marcin Roszkowski, prezes Instytutu Jagiellońskiego.
Instytut Jagielloński zajmuje się monitoringiem systemu elektronicznego poboru opłat viaTOLL od rozpoczęcia jego instalacji, czyli od końca 2010 r. System ruszył w lipcu 2011 r. Zarówno eksperci IJ, jak i NIK w opublikowanym pod koniec października raporcie przyznają, że jest on nowoczesny, dostosowany do europejskich standardów i znacznie efektywniejszy niż winiety, które zastąpił.
Nie brakuje jednak problemów, które utrudniają funkcjonowanie systemu. Roszkowski podkreśla jednak, że odpowiada za to nie operator systemu viaTOLL, lecz nieprecyzyjne lub błędne prawo.
Poza niesprawiedliwym dla kierowców systemem naliczania kar problemem jest też nieobjęcie viaTOLL-em autostrad koncesyjnych, a także niejasne przepisy co do tego, czy na budowę bramownic z czujnikami systemu niezbędne jest pozwolenie budowlane.
– Tak naprawdę w Polsce funkcjonują autostrady eksterytorialne, dlatego że prywatni koncesjonariusze nie są objęci systemem viaTOLL – mówi Roszkowski. – Traktowanie niektórych odcinków dróg eksterytorialnie, chore naliczanie kar przez inspekcję, niedogranie takiego elementu jak właściwość prawna budowli, jaką jest bramownica, to są rzeczywiście poważne rzeczy, które przy tak dużej inwestycji nie powinny mieć miejsca.
Roszkowski dodaje, że inne kwestie skrytykowane przez NIK są znacznie mniej istotne. To np. kwestia braku odpowiednich certyfikatów dla stali, z której zbudowane zostały bramownice. Podkreśla, że jeśli faktycznie doszło do przestępstwa, to sprawą powinien zająć się prokurator, natomiast nawet w takim wypadku skala nadużycia w porównaniu do wartości całego systemu jest znikoma.
Zdaniem prezesa Instytutu, najpilniejszą potrzebą w ramach prawa regulującego system viaTOLL jest uporządkowanie naliczania kar, nad czym już pracuje parlament.
