KAS coraz częściej, ale jeszcze nie w pełni, korzysta z możliwości jakie daje JPK

Krajowa Administracja Skarbowa

Obowiązek raportowania w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) obejmuje w Polsce ok. 1,6 mln podatników. Jest istotnym elementem uszczelniania systemu podatkowego i choć administracja skarbowa coraz częściej korzysta z JPK np. przy identyfikacji fałszywych faktur, potencjał do wykorzystania tego narzędzia jest dużo większy – wynika z analizy przygotowanej przez ekspertów firmy doradczej PwC. Jak podkreślają, JPK daje też możliwość podatnikom na wykazanie się tzw. należytą starannością.

System raportowania danych przez podatników w formie JPK funkcjonuje w Polsce już prawie 2 lata i obejmuje ok. 1,6 mln podmiotów. Dotychczas obowiązek przedłożenia danych w formie JPK nie obejmował wszystkich grup podatników prowadzących księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych. Natomiast już 1 lipca 2018 r. wszystkie podmioty prowadzące w ten sposób swoje księgi będą mogły być zobowiązane do ich przedłożenia w formie JPK w całości lub części, lub wybranych dowodów księgowych w dowolnym momencie na żądanie fiskusa. Co ważne, obowiązek ten będzie dotyczyć zarówno firm, jak też osób, które np. mają dochody z wynajmu mieszkania, a nie prowadzą de facto działalności gospodarczej i nie będzie on zależny od comiesięcznego obowiązku przesyłania danych z ewidencji VAT w formie JPK_VAT.

Jednolity Plik Kontrolny jest istotnym elementem uszczelniania systemu podatkowego w Polsce, dając administracji skarbowej kompleksowy zestaw informacji o danej firmie i dokonywanych przez nią transakcjach. Kluczowe w tym procesie są narzędzia do analizy otrzymywanych w plikach danych. Krajowa Administracja Skarbowa korzysta obecnie z Repozytorium JPK, w celu m.in. automatyzacji oceny ryzyka danego podatnika oraz jego kontrahentów, a także przy identyfikacji wierzytelności podatników na potrzeby stosowania środków egzekucyjnych bądź zabezpieczających. Ważnym narzędziem jest także Analizator JPK, który pozwala na automatyczną identyfikację rozbieżności w rozliczaniach VAT i uniemożliwienie zaniżania zobowiązań podatkowych lub zawyżania kwoty VAT do zwrotu.

O skuteczności powyższych narzędzi świadczy rosnąca z miesiąca na miesiąc liczba podatników wykreślonych z rejestru podatników VAT po uprzednim sprawdzeniu ich raportów JPK_VAT.

Dane z comiesięcznych plików JPK_VAT nabierają coraz większego znaczenia w walce z karuzelami podatkowymi i stanowią ważny element narzędzi informatycznych ukierunkowanych na identyfikację nieprawidłowości w rozliczeniach podatników. W pewnym uproszczeniu można nawet uznać, że po objęciu obowiązkiem raportowania JPK_VAT wszystkich podatników VAT od początku 2018 roku, system ten stanowi swego rodzaju Centralny Rejestr Faktur w polskim wydaniu. W związku z tym można uznać, że w zakresie rozwoju funkcjonalności i wykorzystania danych z JPK_VAT resort finansów osiągnął wiele. Jeżeli chodzi o wykorzystanie innych struktur JPK, np. księgi rachunkowe (JPK_KR) czy wyciąg bankowy (JPK_WB) na potrzeby działalności administracji podatkowej, są one jak na razie stosowane w ograniczonym stopniu. Co prawda statystki wskazują, że organy podatkowe żądają od podatników ich przedłożenia, ale wciąż w niewielkim zakresie. Przedmiotowe struktury zawierają wiele wartościowych danych i ich szersze wykorzystanie, w powiązaniu z automatyzacją analizy tych danych, może istotnie podnieść efektywność kontroli podatkowej.

Marcin Sidelnik, partner w PwC, lider zespołu ds. technologii podatkowych

Eksperci PwC podkreślają, że Jednolity Plik Kontrolny to narzędzie do wykorzystania nie tylko przez administrację podatkową, ale też przez samych podatników. Dzięki niemu mogą wykazać się tzw. należytą starannością przed fiskusem, udowadniając, że przeprowadzili właściwe czynności sprawdzające uczciwość swoich kontrahentów nie tylko bezpośrednio przed zawarciem pierwszej transakcji, ale również w trakcie realizacji kolejnych.

Resort finansów w Metodyce w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych stwierdził, że „rozpoczęcie współpracy z kontrahentem stanowi zawarcie transakcji z podmiotem, z którym podatnik wcześniej nie zawierał transakcji handlowych dotyczących towarów. Przy czym za rozpoczęcie współpracy z kontrahentem należy uznać również sytuację, w której transakcja jest zawierana z podmiotem, z którym podatnik zawierał już wcześniej transakcje, ale nowe transakcje będą dotyczyły towarów nieobjętych dotychczas branżą lub profilem działalności tego podmiotu i które dotychczas nie były od niego nabywane przez podatnika”.

Dlatego tak ważne jest również wykorzystanie informacji z JPK do analizy bieżących relacji handlowych podatników. Na ich podstawie w szybki sposób można przeprowadzić automatyczne testy i wizualizację danych wskazujących na ryzyko dopuszczenia się nadużycia podatkowego przez kontrahenta. Ponadto, wizualizacja danych z JPK pozwala nie tylko na analizy dotyczące kwestii podatkowych, ale również analizy biznesowe, gdyż pliki JPK zawierają dane o wszystkich transakcjach sprzedaży i zakupu podatnika.

Marcin Sidelnik, partner w PwC, lider zespołu ds. technologii podatkowych

Nie tylko JPK, czyli STIR i split payment

Skuteczne wykorzystanie danych z JPK_VAT stanowi priorytet dla resortu finansów. Potwierdza to fakt prowadzenia prac zarówno w zakresie optymalizowania funkcjonujących zautomatyzowanych raportów JPK_ANALIZATOR, jak i prac wdrożeniowych narzędzi informatycznych Systemu Kompleksowej Oceny Ryzyka Podatkowego (SKORP). Narzędzia w ramach SKORP mają przyczynić się do detekcji obszarów wysokiego ryzyka i typowania podmiotów do kontroli z wykorzystaniem plików JPK_VAT oraz mają uwzględniać funkcjonalności wspomagające monitorowanie i raportowanie.

Przyglądając się działaniom resortu w zakresie automatyzacji raportów z analiz JPK_VAT, rozwoju narzędzi informatycznych w ramach SKORP, czy też tzw. systemu STIR, SENT oraz wprowadzaniu modelu podzielonej płatności w VAT, można postawić pytanie, czy w ramach ewentualnych sporów z administracją podatkową kluczowy dla ich rozstrzygnięć nie będzie właśnie wynik działalności analitycznej KAS na podstawie danych z JPK. W związku z tym już teraz warto zadbać o jakość merytoryczną danych przekazywanych w formie JPK.

Agnieszka Kurzeja, starszy menedżer w zespole ds. technologii podatkowych PwC

Jednolity Plik Kontrolny – co może się jeszcze zmienić?

Z dniem 1 października 2018 r. rozpocznie się dalszy etap digitalizacji procesu składania rocznych dokumentów finansowych, co powinno doprowadzić do generalnego obowiązku sporządzania sprawozdań finansowych w postaci elektronicznej JPK przez wszystkie podmioty zobowiązane do ich sporządzenia.  Natomiast już od 2019 roku powinno rozpocząć się przesyłanie danych z kas rejestrujących (kas fiskalnych) do Centralnego Repozytorium Kas w sposób ciągły, zautomatyzowany i bezpośredni, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 Ordynacji podatkowej, czyli w założeniu JPK. Ponadto, z wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Finansów wynika, że planowana jest już od 2019 roku likwidacja standardowych deklaracji VAT i zastąpienie ich jedynie comiesięcznym JPK_VAT.