W latach 2007-13, nie tylko długość dróg szybkiego ruchu w Polsce wzrosła ponad 2,5-krotnie, ale również ich jakość znacznie się poprawiła. Kluczowe zadania infrastrukturalne realizowane w tym czasie przez Polskę przyniosły konkretne korzyści gospodarcze. Dzięki szybszemu transportowi Polacy oszczędzają bowiem ok. 6 mld złotych rocznie, co stanowi ok. 0,3 proc. naszego PKB.
Firma doradcza PwC na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) przeanalizowała system polskiej infrastruktury drogowej i jej rozwój w latach 2007-13. Rezultat został zawarty w najnowszym raporcie pt. „Budowa dróg w Polsce. Fakty i mity, doświadczenia i perspektywy”.
W latach 2007-13 udało się pozyskać na rozwój polskiej infrastruktury drogowej gigantyczny zastrzyk funduszy europejskich o wartości przekraczającej 10 mld euro. Realizacja wymagała wdrożenia zmian systemowych i zbudowania sprawnego mechanizmu zarówno na szczeblu państwowym, jak i w otoczeniu rynkowym. Przed GDDKiA postawiono trzy główne zadania:
znaczące poprawienie stanu krajowej infrastruktury drogowej poprzez nowe inwestycje;
efektywne wykorzystanie pozyskanych środków unijnych, a w tym zadbanie o minimalizację kosztów, odpowiednią gwarancję i wysoką jakość dróg;
zwiększenie konkurencyjności na rynku usług budowlanych.
Z raportu PwC wynika, że GDDKiA zrealizowała powyższe zadania. Otwarto rynek, zwiększając jego konkurencyjność, a śrubując wymagania i dyscyplinę zarządczą wybudowano 1500 km nowych autostrad w cenach europejskich. Refundacja środków przez UE potwierdza ich poprawne wydatkowanie, a wypełnianie rygorystycznych europejskich standardów oznacza wysoką jakość dróg i ich bezpieczeństwo.
Jakie są fakty?
W ramach rozwoju krajowej infrastruktury drogowej, w latach 2007-13 przybyło w Polsce 1500 km nowych autostrad i dróg ekspresowych, co stanowi wzrost w stosunku do 2007 roku o ponad 150%, czyli ponad 2,5-krotnie. W latach 2007-2012 pod względem dynamiki rozwoju sieci autostradowej Polska, ze 106-procentowym przyrostem liczby kilometrów autostrad, była liderem wśród krajów europejskich. Sieć dróg ekspresowych wzrosła natomiast w tym okresie o ponad 230%.
Ponadto, jak wynika z raportu PwC, obecnie w naszym kraju blisko 75% dróg ekspresowych i autostrad powstaje na czas, czyli w terminach ustalonych w umowach z wykonawcami. Pozostałe 25% projektów realizowana jest z opóźnieniem, sięgającym średnio nieco ponad 10 tygodni. Warto podkreślić, że w Niemczech średnie spóźnienie inwestycji drogowych wynosi aż 7 miesięcy, natomiast w Grecji – ponad rok. Jak wskazuje raport Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO), średnie opóźnienie w budowie dróg szybkiego ruchu w całej UE wynosi 15 miesięcy.
Jeśli chodzi o skuteczność wykorzystania środków pozyskanych z UE, to GDDKiA do tej pory uzyskała już 77% refundacji i prawie 100% certyfikacji, co stanowi potwierdzenie, że przyznane dofinansowanie zostało wykorzystane w pełni poprawnie. Długość gwarancji inwestycji (poprzednio wynoszącą 1-2 lata) GDDKiA zdołała wydłużyć do 5 lat.
Raport wykazał również, że jakość budowanych w Polsce autostrad i dróg ekspresowych sukcesywnie się podnosi. Kosztem 100 mln zł GDDKiA uruchomiła Laboratoryjny System Kontroli Jakości, którego specjaliści na bieżąco sprawdzają jakość budowanych odcinków dróg. Aktualnie już 85% analizowanych próbek spełnia wymogi w zakresie jakości (wzrost o prawie 12% w porównaniu z 2010 rokiem).
Z kolei, jeśli chodzi o koszt realizacji inwestycji, to spadł on średnio do 9,6 mln euro za kilometr, czyli prawie do poziomu średniej europejskiej, wynoszącej 9,4 mln euro (wg ostatniego raportu ETO). Od 2008 roku koszt budowy 1 kilometra autostrady zmniejszył się o 36%, a 1 kilometra drogi ekspresowej – o 31%.
Co do wymogu stworzenia przez GDDKiA warunków do prowadzenia realnej konkurencji na rynku warto wskazać zmiany, które w tym zakresie zaszły. Dzięki wprowadzonemu planowi uwolnienia rynku, liczba firm, z którymi GDDKiA zawarła umowy na realizację inwestycji, wzrosła w omawianym okresie pięciokrotnie, a startujących w przetargach – niemal dwukrotnie.
Uruchamiając model nowej strategii w zakresie organizacji przetargów publicznych, Generalna Dyrekcja opowiada się za zwiększeniem liczby przetargów na realizację krótszych (10-15 kilometrowych) odcinków. Umożliwi to obecnym wykonawcom poprawienie logistyki i warunków przygotowania inwestycji, a firmom o mniejszym zapleczu kapitałowym i organizacyjnym da szansę zaistnienia na rynku.
Nowe drogi pozwoliły kierowcom na znaczne skrócenie czasu przejazdu na wielu kluczowych połączeniach między centralnymi miastami. Dzięki zrealizowanym pracom w latach 2007 – 2012 czas przejazdu np. między Gdańskiem a Toruniem skrócił się o 40 minut; pomiędzy Warszawą a Łodzią – o 30 minut, a przejazd z Krakowa do Tarnowa trwa o 20 minut krócej. Co warte odnotowania, na krótszych przejazdach pomiędzy różnymi miejscowościami zyskuje cała polska gospodarka.
„Oddanie do użytku wszystkich odcinków autostrad i dróg ekspresowych wybudowanych w okresie 2007-13 generuje dodatkowe wpływy rzędu 6 mld zł rocznie, co stanowi ok. 0,3% rocznego PKB Polski.” – stwierdził prof. Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC.
Eksperci PwC zwracają również uwagę na poprawę bezpieczeństwa, do której przyczyniły się usprawnienia infrastruktury drogowej w latach 2007-2013. Liczba wypadków spadła w tym okresie o ok. 25%, a liczba ofiar śmiertelnych na drogach krajowych zmniejszyła się o 37%.
