Transport towarów w rozumieniu ustawy o podatku VAT – miejsca świadczenia i zasady opodatkowania

Ustawa o podatku od towarów i usług precyzuje zasady opodatkowania transportu towarów przez podatnika VAT. Szczególnie skomplikowane są regulacje w zakresie miejsca opodatkowania usługi oraz stosowanej stawki podatku od towarów i usług. Zrozumienie zasad w tym zakresie jest warunkiem prawidłowego rozliczenia się z zobowiązań podatkowych. Może też wpływać na ostateczną wartość świadczonych usług. Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że transport towarów jest monitorowany, tj. powstają dokumenty transportowe (np. CMR czy komunikaty wywozowe), na podstawie których organy podatkowe mogą w prosty sposób ustalić zasady opodatkowania wykonanych usług.

Miejsce opodatkowania – B2B

Jednym z kluczowych elementów prawidłowego opodatkowania usług transportu jest ustalenie, dla jakiego podmiotu świadczone są usługi oraz miejsca, w jakim odbywa się transport. Co do zasady w sytuacji, gdy usługa transportu towarów jest świadczona pomiędzy dwoma podatnikami, zastosowanie znajdą ogólne zasady zawarte w art. 28b ustawy o VAT, tj. opodatkowanie nastąpi w kraju siedziby usługobiorcy. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, a szczegółowe uregulowania tego tematu można znaleźć w art. 28f ustawy o VAT.

Jeżeli kontrahent, na rzecz którego dokonywany jest transport, jest podatnikiem VAT posiadającym siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polski, a transport wykonywany jest poza terytorium Unii Europejskiej, wtedy miejscem świadczenia usługi transportu towarów jest terytorium poza Unią Europejską. Należy podkreślić, że przypadek ten dotyczy jedynie transportu wykonywanego w całości poza Unią Europejską. Jeżeli więc przykładowo rosyjska firma transportowa dokona na rzecz polskiego podatnika transportu towarów z Moskwy do Rygi, to powyższa zasada nie znajdzie zastosowania.

Z kolei, jeżeli podatnik, na rzecz którego wykonywany jest transport, posiada siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności, na rzecz którego wykonywany jest transport, poza terytorium Rzeczypospolitej Polski, a transport wykonywany jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wtedy usługa transportu towarów opodatkowana jest na terytorium kraju. Przykładowo więc, jeżeli polski przewoźnik dokona transportu na trasie Warszawa-Gdańsk na rzecz rosyjskiego podatnika, wtedy taka transakcja będzie opodatkowana w Polsce. Istotne jest, aby transport w całości był wykonany na terytorium Polski.

Miejsce opodatkowania – B2C

Inne zasady znajdują zastosowanie w przypadku świadczenia usług transportu towarów na rzecz „niepodatników”. W przypadku świadczenia usług transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT np. osób fizycznych należy je opodatkować w miejscu, gdzie odbywa się transport z uwzględnieniem pokonanych odległości, przy założeniu, że nie jest to transport wewnątrzwspólnotowy towarów. Oznacza to, że w przypadku transportu towarów z terytorium Polski na Białoruś będzie on opodatkowany w Polsce, polskim podatkiem od towarów i usług do granicy, a od granicy nie będzie już opodatkowany polskim podatkiem.

Ponadto w sytuacji, gdy transport wewnątrzwspólnotowy rozpoczyna się i kończy na terytorium dwóch państw członkowskich, miejscem opodatkowania usługi transportu towarów jest miejsce, gdzie transport się faktycznie rozpoczyna, niezależnie od pokonanej odległości do miejsca, gdzie znajdują się towary. Uproszczenie w tym zakresie wynika z potrzeby zwolnienia podatników z konieczności rejestrowania się w każdym kraju, przez który przechodzi transport.

Stawka podatku – B2B

Powyższe zasady dotyczące miejsca opodatkowania transportu towarów przekładają się na stosowane stawki. Należy więc uwzględnić nie tylko status podatkowy nabywcy usługi, lecz także rodzaj transportu.

W przypadku transportu krajowego towarów zastosowanie znajdzie stawka 23% lub 0% (§ 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie stawek). Nawet jeżeli usługobiorca posiada siedzibę na terytorium państwa trzeciego, to transport wykonywany jedynie na terytorium kraju powinien być rozliczony wg stawki 23% lub 0% (krajowej).

W sytuacji, gdy transport jest w całości wykonywany na terytorium kraju trzeciego, nie będzie on opodatkowany w Polsce i zastosowanie znajdzie odpowiednia stawka z kraju trzeciego.

W przypadku transportu międzynarodowego, tj. rozpoczynającego się w jednym z krajów UE, a kończącego się w kraju trzecim, zastosowanie znajdzie co do zasady stawka 0% w sytuacji, gdy nabywca jest podatnikiem z Polski oraz brak będzie opodatkowania w przypadku nabywcy z innego państwa.

Stawka podatku – B2C

Z kolei w przypadku „niepodatników” możemy mieć do czynienia z następującymi konfiguracjami:

• transport krajowy – możliwe stawki 0% i 23%;
• transport międzynarodowy – 0% w Polsce i brak opodatkowania poza Polską;
• transport wewnątrzwspólnotowy – 0% i 23%, jeżeli rozpoczyna się w Polsce albo brak opodatkowania, jeżeli rozpoczyna się poza Polską;
• transport poza terytorium Polski – zasadniczo nie podlega opodatkowaniu w Polsce.

Podsumowanie

Powyższe regulacje w zakresie miejsca opodatkowania oraz stawki są stosunkowo skomplikowane i mogą prowadzić do powstawania nieprawidłowości. Dlatego przed rozpoczęciem świadczenia usług transportu warto dokładnie przeanalizować, jak ma wyglądać biznes oraz skontaktować się z doradcą podatkowym.

Autor: radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.