W pierwszej debacie telewizyjnej poprzedzającej drugą turę wyborów prezydenckich Andrzej Duda złożył obietnicę, że będzie zabiegał o opodatkowanie aktywów banków. Ponieważ nie padły konkrety, Konfederacja Lewiatan wraca do poselskiego projektu ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych (druk nr 121), który w 2011 r., zaraz po rozpoczęciu nowej kadencji Sejmu, złożyło PiS.
W 2011 r. PiS złożyło w Sejmie poselski projekt ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych (druk nr 121), w którym zawarło konkretne rozwiązanie dotyczące opodatkowania banków i innych instytucji finansowych. Załóżmy, że propozycja, która padła w czasie debaty telewizyjnej, a także pojawiała się w trakcie kampanii wyborczej przed pierwszą turą wyborów prezydenckich, opiera się na tym właśnie projekcie. A zakładał on opodatkowanie, w wysokości 0,39 proc., aktywów banków krajowych, oddziałów banków zagranicznych, oddziałów instytucji kredytowych (w rozumieniu ustawy – Prawo bankowe) oraz krajowych zakładów ubezpieczeń, krajowych zakładów reasekuracji, oddziałów i głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych oddziałów reasekuracji (w rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej), a także – funduszy inwestycyjnych (w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych). Ustawa miała wejść w życie od 1 stycznia 2012 r. Sejm odrzucił ją na początku 2012 r.
Czy deklarowanie przez Andrzeja Dudę opodatkowania aktywów banków może oznaczać powrót do tego projektu? Jeśli tak, to powrót do czego?
Zgodnie z projektem ustawy wniesionej do Sejmu przez PiS w 2011 r. na liście podmiotów mających zostać podatnikami podatku od instytucji finansowych nie znalazły się SKOK-i. Znalazły się natomiast wszystkie inne banki, w tym banki spółdzielcze, które zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo bankowe są bankami krajowymi. Konkurencją dla SKOK-ów nie były i nie są banki komercyjne, a właśnie banki spółdzielcze.
Według danych GUS i KNF w Polsce działało w 2013 r. 571 banków spółdzielczych i 55 SKOK-ów. Wartość aktywów którymi banki spółdzielcze dysponowały w 2013 r. to 96,5 mld zł, czyli na jeden bank spółdzielczy przypadało 169 mln zł aktywów. Wartość aktywów SKOK-ów w tym czasie to 18,7 mld zł, czyli przeciętnie na jedną SKOK przypadało 340 mln zł – 2 razy więcej niż na jeden bank spółdzielczy. Opodatkowanie banków spółdzielczych w wysokości 0,39 proc. ich aktywów oznaczałoby zapłacenie przez te banki w 2013 r. ponad 376 mln zł, czyli ponad 50 proc. wypracowanego przez banki spółdzielcze zysku netto. Zysku, który zatrzymywany w tych bankach zwiększałby ich siłę kapitałową. W 2014 r. byłoby to prawie 410 mln zł, czyli prawie 53 proc. wypracowanego zysku netto. SKOK-i natomiast nie miały zostać obciążone tym dodatkowym podatkiem, a tym samym mogłyby zwiększać swoją siłę kapitałową. A także, w sytuacji słabych wyników finansowych, nie pogarszałyby tej złej sytuacji, a jednocześnie osłabiałyby głównych konkurentów (w 2012 i 2013 r. część SKOK-ów zakończyła rok stratą finansową netto – w 2012 r. łącznie w wysokości 56,8 mln zł, w 2013 r. – 128,2 mln zł).
Nie powinno się proponować prawa, które obejmuje tylko część podmiotów gospodarczych i obciąży je dodatkowymi daninami, a inne pozostawia w uprzywilejowanej pozycji. Ponadto należy myśleć nie tylko o wpływach do budżetu państwa z tych danin po to, aby pokryć koszty realizacji wielu obietnic wyborczych, ale warto myśleć o konsekwencjach dla klientów wprowadzenia podatku od aktywów, bo zapewne w części te dodatkowe daniny zostaną wliczone w ceny produktów. A także o konsekwencjach dla spółdzielców, członków banków spółdzielczych, którzy będą w takiej sytuacji, jeśli ona się zmaterializuje, podwójnie „poszkodowani”.
Warto też pamiętać, że na ratowanie niektórych SKOK-ów, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, wydano w ciągu ostatniego roku już prawie 3,5 mld zł. Tymczasem, od 1995 roku koszty ratowania wszystkich banków sięgnęły 800 mln zł.
Źródło: Konfederacja Lewiatan
