Dynamiczne zmiany w światowej gospodarce wzmacniają w biznesie pozycję liderów ds. strategii. Na znaczeniu zyskują nie tylko ich kompetencje, ale również umiejętność dostosowania kierunków rozwoju przedsiębiorstwa do zmieniającego się otoczenia, wynika z raportu 2023 Chief Strategy Officer Survey, przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte. Coraz powszechniejszym elementem strategii staje się zaangażowanie przedsiębiorstw w kształtowanie systemu powiązań biznesowych z innymi przedstawicielami danej branży, co jest charakterystyczne dla 80 proc. największych światowych firm.
W tegorocznej edycji badania Deloitte, przeprowadzonej między lutym a kwietniem 2023 r., wzięło udział 117 dyrektorów ds. strategii, pochodzących z 20 krajów z całego świata. Przedstawiciele firm różniących się od siebie pod względem struktury właścicielskiej, rozmiaru oraz zasięgu działalności odpowiadali na pytania dotyczące roli działów strategicznych w bieżącej działalności reprezentowanych przez nich przedsiębiorstw.
Jednym z widocznych trendów jest wzrost nakładów inwestycyjnych na rozwój departamentów zajmujących się opracowywaniem strategii. Blisko trzy czwarte badanych wskazało, że ich pracodawcy posiadają odrębne departamenty strategiczne, kierowane przez lidera zajmującego się tym obszarem. Oznacza to wzrost o niemal 20 p.p. w porównaniu z rokiem 2021. 16 proc. przedsiębiorstw dysponuje z kolei odrębnym działem strategii, zarządzanym przez osobę łączącą funkcje głównego stratega firmy z innymi obowiązkami. Dwa lata temu takie podejście cechowało co piątą badaną firmę. Spada także odsetek podmiotów nieposiadających wyodrębnionego działu strategii: obecnie stanowią one 9 proc. wszystkich badanych przedsiębiorstw – dwukrotnie mniej niż w 2021 roku.
Zmianę podejścia pokazuje nie tylko sam fakt istnienia działów strategicznych w przedsiębiorstwie, ale również wzrost ich liczebności. Chociaż tak jak dwa lata temu kwestiami długofalowego rozwoju zajmuje się zazwyczaj od 1 do 5 osób (45 proc. odpowiedzi), to w przypadku 35 proc. firm liczba pracowników departamentów strategicznych wynosi ponad 10 zatrudnionych. To jedyna kategoria, w której zaobserwowano wzrost (z poziomu 29 proc. w 2021 r.). Najmniejsze i średniej wielkości (5-6 pracowników) działy zanotowały spadki o odpowiednio 3 i 2 punkty procentowe.
– Wyniki ankiety pokazują, że przedsiębiorcy w trakcie ostatnich dwóch lat zauważyli, jak istotne jest posiadanie strategii. Zawirowania gospodarcze i dynamiczne zmiany w otoczeniu powodują, że umiejętność podejmowania właściwych decyzji staje się kluczowa. Odpowiedzi na pojawiające się w czasach kryzysu pytania powinny być dostarczane przez działy strategiczne, które muszą cechować się zwinnością i zdolnością do identyfikowania pojawiających się wyzwań biznesowych – mówi Michael Wodzicki, partner odpowiedzialny za obszar Strategy, Analytics, M&A. Deloitte, lider Monitor Deloitte w Polsce.
Dział strategiczny przyciąga talenty
Zdaniem uczestników ankiety kluczową z punktu widzenia zdolności firmy do rozwoju kwestią jest nie tylko sam fakt posiadania działu strategicznego, ale również jego struktura. Część respondentów podkreśliła także znaczenie świadomości zmian zachodzących w danej branży. Coraz więcej podmiotów zdaje się rozumieć tę kwestię, co widać po 42 proc. odpowiedzi wskazujących na federalizację sposobu funkcjonowania działów strategii, tj. ich obecność zarówno w centrali, jak i w oddziałach danego podmiotu. Dwa lata temu takie podejście cechowało niecałą jedną trzecią firm. Dążenie do dekoncentracji staje się powszechniejsze, podczas gdy centralizacja, obecna dzisiaj w co drugiej badanej firmie, traci na znaczeniu (w 2021 r. dotyczyła ona 61 proc. przedsiębiorstw). Podobnie jak dwa lata temu, pełna decentralizacja segmentu strategii dotyczy obecnie niecałych 10 proc. ankietowanych (zmiana z 9 do 7 proc. w latach 21-23).
Innym z obserwowanych trendów jest postrzeganie działów strategicznych jako sposobu na przyciągnięcie do pracy wysoce wykwalifikowanych pracowników. Niemal 60 proc. ankietowanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że działy zajmujące się wypracowywaniem kierunków rozwoju firmy są miejscem kształtowania przyszłych liderów. Niewiele mniejszy odsetek uważa z kolei, że możliwość pracy w dziale strategii może sama w sobie stanowić atrakcyjną ofertę dla kandydatów.
Relacje firmy z otoczeniem
Stosowana przez przedsiębiorstwo strategia określa m.in. to, czy i jak dany podmiot angażuje się w ekosystem biznesowy. Autorzy raportu definiują ten obszar jako sieć dynamicznych, ewoluujących powiązań między organizacjami zaangażowanymi w dostarczanie rozwiązań mających na celu zaspokojenie potrzeb konsumenta. To właśnie coraz powszechniejsza klientocentryczność oraz skłonność do współdzielenia zasobów skłania firmy do porzucenia tradycyjnych modeli funkcjonowania. Zaangażowanie w ekosystem pozwala bowiem zwiększyć zdolność danego podmiotu do odpowiadania na potrzeby odbiorców mimo ograniczonych zasobów.
Świadomość korzyści i znaczenia zaangażowania w ekosystem sprawia, że ośmiu na dziesięciu CSO stwierdziło, że ich pracodawcy odgrywają aktywną rolę w kształtowaniu relacji biznesowych w danym sektorze. Podobnie uważa 70 proc. liderów ds. strategii przedsiębiorstw o skali działalności poniżej średniej dla danej branży. Pozostałe podmioty dążą do zwiększenia swojego wpływu na dany ekosystem, co według ankietowanych jest charakterystyczne dla 8 proc. czołowych firm oraz 23 proc. mniejszych podmiotów. Przedsiębiorstwa niezaangażowane i nieplanujące zacieśnienia współpracy w tym obszarze stanowią 11 proc. liderów oraz 7 proc. mniejszych podmiotów.
– Globalne firmy coraz częściej podejmują współpracę z innymi podmiotami celem zwiększenia swoich możliwości do zaspokajania potrzeb klientów. Jest to bowiem znacznie szybsza i efektywniejsza metoda niż przeprowadzanie kompleksowych, często długofalowych zmian wewnątrz firmy. Co więcej, taki sposób działania cechuje się znacznie większą elastycznością, co jest kluczowe w czasach dynamicznych zmian gospodarczych. Z tego względu możemy stwierdzić, że dążenie do większego zaangażowania w ekosystem biznesowy stanie się nieodłącznym elementem strategii dzisiejszych firm – mówi Michael Wodzicki.
