Wstępnie należy przypomnieć, iż począwszy od dnia 14 marca 2020 r. na wprowadzono na obszarze kraju najpierw stan zagrożenia epidemicznego, a to w związku z masowym pojawieniem się nowego wirusa SARS-CoV-2 (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. poz. 433)). QW kolejnym kroku wobec narastania zagrożenia epidemiologicznego 20 marca 2020 r. ogłoszono na terenie kraju stan epidemii (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 491)).
W kolejnych dniach jak wszyscy wiemy, pojawiały się uchwalane w trybie pilnym kolejne ustawy zwane tarczami antykryzysowymi, oczywiście odpowiednio numerowane.
I tak pierwszą tarczą stała się ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568).
Ustawa ta, w swej istocie niezwykle skomplikowana i zawierająca szereg prawodawczych niekonsekwencji zawiera między innymi przepisy dotyczące kwestii cywilistycznych wprost modyfikujących zasady procesu cywilnego (art. 14a, art. 15 zzs, art. 15 zzt i art. 15 zzu).
Poza innymi istotnymi zagadnieniami związanymi z ograniczeniami ery COVID jak np. formujących katalog spraw pilnych, rozpoznawanych przez sądy pomimo ograniczeń ich funkcjonowania, uregulowania te wprowadziły zasadę zawieszenia terminów procesowych obowiązujących wedle zasad kodeksu postępowania cywilnego a także terminów „sądowych” czyli tych określonych przez sąd w danej sprawie dla uporządkowania jej biegu.
Szczególne znaczenie dla omawianej problematyki posiada art. 15zzs ust. 1 pierwszej tarczy antykryzysowej statuujący ogólną zasadę, iż w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w postępowaniu cywilnym nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Przepis ten objął dwa odrębne typy terminów znanych w postępowaniu cywilnym, a więc termin ustawowy, którego bieg „startuje” z chwilą wskazaną w ustawie, i termin sądowy biegnący od daty ogłoszenia lub doręczenia orzeczenia sądowego które oznacza konkretny termin.
Przepis ten reguluje więc kwestię biegu terminów już rozpoczętych – które ulegają zawieszeniu z dniem 31 marca 2020 roku, i terminów przyszłych. Ustawodawca rozróżnił zatem terminy których bieg rozpoczął się nie zakończył w dniu wejścia w życie ustawy, podlegających zawieszeniu na czas epidemii oraz terminy, których bieg się nie zaczął w dniu wejścia w życie ustawy a więc wstrzymanych. Terminy te zaczną biec dopiero z chwilą ustania stanu epidemii.
Art. 15zzs ust. 1 ustawy anty-COVID wskazuje na zakres obowiązywania albowiem wymienia terminy procesowe wynikające z postępowań sądowych a to pkt 1 i postępowań egzekucyjnych a to pkt 2.
Interpretacja odnośnego przepisu zgodnie z dotychczasową linią orzecznictwa pozwala na uznanie, obejmuje on zarówno terminy do dokonania przez organ procesowy czynności procesowej jak terminy do dokonania czynności procesowej przez uczestników postępowania a nadto terminy upływające pomiędzy zawiadomieniem o czynności procesowej a takowej przyszłej czynności przeprowadzanej przez organ procesowy.
Omawiana ustawa nie określiła końca zawieszenia terminów procesowych. Zostało to ustalone kolejną tarczą antykryzysową nr 3 tj. ustawą z dnia 15 maja 2020 roku o mianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Ustawa ta weszła w życie w dniu kolejnym tj. 16 maja 2020 roku a więc w sobotę.
Warto jednak podkreślić, że zanim pojawiła się tarcza 3.0 18 kwietnia 2020 roku wcześniej uchwalona weszła w życie tarcza 2.0 gdzie znajdujemy kolejną modyfikację przejściową – zawartą w art. 15 zzs ust. 4, statuującym możliwość dla sądu (innego organu) prowadzącego postępowanie wyznaczenia stronie termin do dokonania czynności lub zarządzenia bieg terminu określonego ustawą (z możliwością określenia go na czas dłuższy, niż przewidziany ustawą), jeżeli wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego. Owa możliwość stanowi więc fakultatywny (zależny od potrzeb) tryb odwieszenia zawieszonych terminów i ustalenia ich odrębnego trwania.
Wracając do tarczy 3.0 należy podkreślić, że ustawodawca poza szeregiem modyfikacji tarcz poprzedzających uchylił istotny dla nas art. 15zzs, czyli podstawę zawieszenia wyżej opisanych terminów kpc. Co istotne – samo odwieszenie nie weszło w życie wraz z cała ustawą ale dopiero po kolejnych 7 dniach – o czym zadecydował odrębny dla tej kwestii art. 68 nowelizacji. Spowodowało to pewne (kolejne już) zamieszanie interpretacyjne albowiem dniem 7 od daty wejścia w życie ustawy stała się niedziela 24 maja 2020 roku.
Ustawa uchyliła przepisy o zawieszeniu terminów, obecne w poprzednich regulacjach specjalnych, których bieg uległ wstrzymaniu lub zawieszeniu.
W praktyce oznacza to, że jeśli zawieszony bieg terminu rozpoczął się przed wejściem w życie art. 15 zzs tarczy to – a w związku z jego odwieszeniem zacznie swój dalszy bieg biegł po 7 dniach od dnia 16 maja 2020 r. czyli od 23 maja 2020 r. a do wykorzystania pozostanie tyle dni ilu brakowało do upływu terminu w dniu 31 marca 2020 r. Termin którego bieg się nie rozpoczął w związku z pierwszą tarczą to bieg rozpoczyna się do 23 maja 2020 roku.
O autorze:
Piotr Rorbach – Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. Skończył aplikację prokuratorską w Prokuraturze Apelacyjnej w Katowicach. Pracował jako asesor w Prokuraturze Rejonowej w Mysłowicach a od 1999 do 2003 tamże jako prokurator.
Od 2004 do 2010 jako prokurator Prokuratury Rejonowej w Brzesku. Prowadził postępowania karne, w szczególności z zakresu przestępczości gospodarczej, a także kierował referatem cywilno-administracyjnym, zapewniając prokuratorską kontrolę przestrzegania prawa i udział prokuratora w postępowaniach „pozakarnych”. Od 2010 jest adwokatem wpisanym na listę Okręgowej Izby Adwokackiej w Krakowie. Obecnie zajmuje się sprawami pracowniczymi i prawem rodzinnym.
