Najczęściej występującymi przestępstwami gospodarczymi w polskich firmach są korupcja i łapownictwo oraz nadużycia księgowe – wynika z badania przeprowadzonego przez firmę doradczą PwC. Z tymi zjawiskami kryminalnymi spotkało się odpowiednio 54% i 49% firm – ofiar nadużyć. Dla porównania, w badaniu z 2018 r. obie kategorie zgłosiło tylko 17% respondentów. Rosną też straty – co trzecia firma mówi o ponad 4 mln zł.
Z danych zebranych w raporcie PwC „Global Economic Crime Survey 2020”, przygotowanym na podstawie 9. badania przestępczości gospodarczej, wynika, że zjawisko korupcji i łapownictwa w polskich przedsiębiorstwach jest znacznie częstsze niż w firmach na świecie. W tegorocznym sondażu, w którym uczestniczyło 5018 respondentów, w tym 76 z Polski – aż 54% spośród polskich firm, które doświadczyły nadużyć przyznało, że było dotkniętych zjawiskiem korupcji. W badaniu z 2018 roku było to jedynie 17%. To też znacznie więcej niż odsetek wśród firm z całego świata (30%). Drugą kategorią przestępstw są nadużycia księgowe, z którymi zetknęło się 49% spośród polskich przedsiębiorstw, w których wystąpiły nadużycia. Na świecie najczęstszym przestępstwem gospodarczym według wskazań respondentów są nadużycia popełnione przez klientów. Ogólnie przestępstwa gospodarcze dotknęło 46% przedsiębiorców w Polsce wobec 50% deklarowanych w badaniu 2 lata temu.
Kiedy dochodzi do oszustwa, bezpośrednie straty finansowe to dopiero początek. Zbyt często towarzyszą im inne koszty, które są mniej policzalne, ale potencjalnie znacznie bardziej szkodliwe – od szkód które wpływają na markę, przez utratę pozycji rynkowej, aż do zniszczenia morale pracowników. W ostatnim czasie obserwujemy wzrost świadomość polskich przedsiębiorców w zakresie ryzyk jakie wiążą się z korupcją, a tym samym zwiększenie wykrywalności tego zjawiska. Nie bez znaczenia są tutaj zmiany i propozycje zmian legislacyjnych dotyczące przede wszystkim odpowiedzialności podmiotów zbiorowych i ochrony sygnalistów. – Marcin Klimczak, partner w PwC, lider zespołu usług śledczych i wykrywania nadużyć w Polsce, na Ukrainie i w krajach bałtyckich.
Promocja znaczenia sygnalistów w wykrywaniu przestępstw gospodarczych w firmach jest w Polsce bardzo potrzebna. Zwłaszcza, że w badaniu firmy deklarują, że znacznie rzadziej za ich pomocą wykrywają nadużycia. Ekspertów niepokoi duży spadek liczby nadużyć zgłoszonych przez sygnalistów – z 45% w 2018 r. do zaledwie 6% w obecnej edycji badania (w porównaniu z 16% na świecie). Polskie firmy nie wskazały również, aby do wykrycia nadużyć dochodziło za pomocą systemów zarządzania ryzykiem, bądź zaawansowanej analizy danych.
Niestety nie wszystkie firmy są w pełni gotowe, aby sprostać wymogom regulacyjnym. Aż 72% badanych przedsiębiorców nie wdrożyło programów antykorupcyjnych, a co więcej prawie połowa nie posiada formalnych procedur oraz nie przeprowadza formalnego procesu oceny ryzyka w tym zakresie. Jedynie 6% polskich firm przyznało, że posiada dedykowanego eksperta compliance, a wdrożenie programów antyfraudowych uznaje jako priorytetowy wydatek w budżecie. – Angelika Ciastek-Zyska, starszy menedżer w zespole usług śledczych i wykrywania nadużyć w PwC
Jedynie 29% polskich firm przyznało, że doświadczenie nadużycia je wzmocniło. Jednocześnie aż 45% firm na świecie twierdzi, że w skutek doświadczenia nadużycia, znalazły się one w lepszej sytuacji jako organizacja. Podobnie, firmy w Polsce gorzej niż firmy na świecie radziły sobie z doświadczeniem sytuacji kryzysowych, jakimi były nadużycia.
Firmy nie radzą sobie z sytuacjami kryzysowymi jakimi jest doświadczenie nadużyć. Aż 70% polskich firm, które doświadczyły nadużyć wskazała na wątpliwości, co do tego, czy podjęte przez nie działania były właściwe zarówno na poziomie strategicznym – w kontekście zgodności z wartościami firmy, jak i na poziomie operacyjnym- czyli komunikacji, wykorzystania informacji, czy też odpowiednio szybkiej reakcji. Jedynie 1/3 polskich firm przyznaje, że doświadczenie nadużyć je wzmocniło- dla porównania, podobnie twierdzi prawie połowa firm na świecie, która doświadczyła nadużyć. – Katarzyna Kreft, menedżer w zespole usług śledczych i wykrywania nadużyć w PwC.
W wyniku wykrytych oszustw i nieprawidłowości 61% przedsiębiorstwo w Polsce w ostatnich 24 miesiącach straciło ponad 0,4 mln zł 0 jest to zbliżone do poziomu światowego. Jeszcze 2 lata temu deklaracje dotyczące strat były niższe (o kosztach powyżej 0,4 mln zł mówiło 43% firm). Z raportu PwC wynika, że 63% (wobec 55% dwa lata temu) nadużyć zostało popełnionych z udziałem osób z wewnątrz firmy. Ponadto, 60% spośród nadużyć wewnętrznych było efektem działań przedstawicieli kadry kierowniczej.
O raporcie Global Economic Crime Survey 2020
Raport został przygotowany na podstawie analizy danych z badania, w którym wzięło udział 5018 respondentów na świecie, w tym 76 z Polski. Przede wszystkim kadry kierowniczej, z 99 krajów, reprezentujących 30 branż i sektorów.
