3,6 punktu na 10 możliwych – tak polskie firmy oceniają swoją obecną kondycję, jak wynika z badania zrealizowanego przez Centrum Monitoringu Sytuacji Gospodarczej w pierwszej połowie kwietnia br. na grupie 500 firm. Ponad trzy czwarte ankietowanych przedsiębiorstw ma bufory płynnościowe na co najwyżej trzy miesiące. Prawie 70 proc. badanych firm uważa, że przepisy w zakresie instrumentów pomocowych są niejasne, ponad połowa wskazuje też na nadmiar biurokracji, a 42 proc. na brak wsparcia ze strony urzędników.
Kluczowe wnioski z badania:
- 55,2 proc. respondentów negatywnie ocenia kondycję swoich firm (w skali 0-10 średnia ocen to 3,6)
- Firmy przewidują średni spadek przychodów o ok. 55 proc., a zatrudnienia – o ok. 15,5 proc.
- Małe, usługowe firmy mają bardzo duże problemy z płynnością finansową
- Przepisy zawarte w tzw. tarczy antykryzysowej są skomplikowane i biurokratyczne
- Kwestia terminu otwarcia gospodarki budzi ogromną niepewność polskiego biznesu
- Respondenci oceniają kondycję swoich firm w skali od 0 do 10 na 3,6. Łącznie negatywne oceny sformułowało 55,2 proc. (oceny od 0 do 4). Z tego aż 16,4 proc. firm ocenia kondycję swojej firmy bardzo źle (0). Ale są również pozytywne oceny, łącznie to 18,9 proc. (oceny w przedziale od 6 do 10). Jedynie (lub aż) 1,1 proc. dało najwyższą ocenę (10, bardzo dobrze). Są więc branże i firmy, które w obecnej sytuacji radzą sobie całkiem dobrze, ale te firmy są w mniejszości.
- Samozatrudnieni i mikro firmy gorzej oceniają kondycję swojej firmy, odpowiednio 2,9 i 3,4. W dużych firmach (zatrudniających powyżej 250 osób) średnia ocen jest nawet po stronie pozytywnej (5,3).
- Spośród branż najgorsza kondycja jest w usługach dla ludności (kosmetyczne, fryzjerskie) – 2,2 i w turystyce, gastronomii – 1,7. Lepsze oceny są w handlu – 4,6, produkcji – 4,3 i budownictwie – 5,1.
- Firmy gorzej od własnej sytuacji oceniają stan branży, czy całej gospodarki, tutaj ocena w skali 0-10 wyniosła odpowiednio: 3,0 i 2,9.
- Zgodnie z oczekiwaniami, obecna kondycja firm jest zdeterminowana koronakryzysem. Aż 76,1 proc. respondentów uważa, że epidemia koronawirusa negatywnie wpłynęła na ich biznes. Średnia ocena w skali 0-10 to 2,4.
- Większość firm (94 proc.) oczekuje spadku przychodów w kwietniu, średni (nie ważony) spadek ok. 55 proc. Ok. 88 oczekuje zmniejszenia zatrudnienia, średnia deklarowana redukcja zatrudnienia to 15,5 proc.
- Największe spadki przychodów są oczekiwane w małych firmach (72 proc. dla samozatrudnionych wobec 33 proc. w dużych firmach). Podobnie jest w przypadku redukcji zatrudnienia. Duże firmy średnio taka redukcję oczekują 7 proc., podczas gdy w mikrofirmach to 16,6 proc. Duży spadek zakładają też średnie firmy (50-249 zatrudnionych), tj. 15,3 proc. Ten segment stanowi duże zagrożenie dla gospodarki, gdyż dla średnich firm zakres instrumentów pomocowych jest dużo mniejszy i zwolnienia w takiej skali, jak oczekiwane, odbiłyby się dużym wzrostem bezrobocia.
- Oczekiwany średni spadek zatrudnienia w maju to 18,5 proc. r/r, a dla przychodów to ok. 56 proc.
- Najczęściej wskazywaną przyczyną złej sytuacji firm jest spadek popytu, dopiero na drugim miejscu jest zamknięcie gospodarki. Na trzecim miejscu jest są zatory płatnicze, co wskazuje, jak ważnym problemem jest płynność firm.
- Ponad 3/4 firm ma bufory płynnościowe tylko co najwyżej na 3 miesiące, przy czym połowa z nich (tj. 38,3 proc. ogółu) nie przetrwa miesiąca. Ok. 10 proc. już utraciła płynność, 7 proc. przetrwa 2 tygodnie, a 21,1 proc. maksymalnie miesiąc. Ok. 8 proc. ma bufory na więcej niż pół roku.
- Im mniejsza firma, tym większe problemy z płynnością. Wśród dużych firm ok. 59 proc. deklaruje bufory na ponad 3 miesiące. W przypadku samozatrudnionych i mikrofirm jest to tylko ok. 15 proc. W przypadku samozatrudnionych 27 proc. już utraciło płynność, a ok. 12 proc. nie przetrwa miesiąca. 46 proc. deklaruje, że może przetrwać od 1 do 3 miesięcy.
- Najmniejsze bufory płynnościowe mają firmy z branży usług dla ludności, tj. kosmetyczne i fryzjerskie. Te firmy w planie otwierania gospodarki są na końcu, ale należy zakładać, że te firmy tak długo nie przetrwają. Podobnie jest z turystyką i gastronomią.
- Najlepiej ocenianym instrumentem pomocowym jest umorzenie ze składek ubezpieczeniowych (81 proc. respondentów wskazało ten instrument). Kolejne są już rzadziej wskazywane. Ok. 44 proc. respondentów wskazuje na dopłaty do wynagrodzeń, a ok. 37 proc. na odroczenie zaliczek PIT.
- Ponad 69 proc. wskazuje na niejasność przepisów w zakresie instrumentów pomocowych. Tarcza antykryzysowa jest zbyt skomplikowana. 56 proc. firm wskazuje też na nadmiar biurokracji, a 42 proc. na brak wsparcia ze strony urzędników.
- Spośród instrumentów nie wprowadzonych przez rząd, a postulowanych przez organizacje pracodawców, firmy chcą uwolnienia VAT na split-payment, szerszego zakresu dopłat do wynagrodzeń i szerszego umorzenia składek na ubezpieczenia.
- Firmy są zdezorientowane w zakresie daty powrotu sytuacji do normalności. Prawie 38 proc. nie wie, kiedy nastąpi otwarcie gospodarki. Ponad 26 proc. twierdzi, że będzie to później niż na początku lipca. Jest to raczej wyrazem rezygnacji, gdyż tak długie zamknięcie gospodarki może wywołać głęboką recesję. Jedynie ok. 5 proc. wskazuje na maj, 15 proc. na czerwiec, a 16 proc. na lipiec.
CMSG tworzą główni ekonomiści organizacji tworzących Radę Przedsiębiorczości, dodatkowo grupa współpracuje z Instytutem Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, a także z ekonomistami z fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju oraz firmy Capital Strategy. Opinie CMSG i wyniki badań grupy są przekazywane Radzie Przedsiębiorczości. Opinie CMSG są niezależnymi opiniami eksperckimi i nie muszą pokrywać się ze stanowiskami podmiotów reprezentowanych przez ekonomistów skupionych w Radzie.
Eksperci CMSG:
- prof. Elżbieta Adamowicz z Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH,
- dr Mirosław Bieszki – Doradca Ekonomiczny Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce,
- dr Sonia Buchholtz – ekspertka ekonomiczna Konfederacji Lewiatan,
- prof. Stanisław Gomułka – Główny Ekonomista Business Centre Clubu,
- dr Janusz Jankowiak – Główny Ekonomista Polskiej Rady Biznesu,
- Stefan Kawalec – Capital Strategy,
- Łukasz Kozłowski – Główny Ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich,
- dr Aleksander Łaszek – Główny Ekonomista Fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju,
- Piotr Soroczyński – Główny Ekonomista Krajowej Izby Gospodarczej,
- dr Sławomir Dudek – Główny Ekonomista Pracodawców RP i koordynator grupy.
Badanie przeprowadzono w dn. 9-17.04.2020 r. metodą CAWI. N=500 (w tym kompletnych ankiet N’=447). Kwestionariusz rozesłano do firm członkowskich i współpracujących z organizacjami zrzeszonymi i współpracującymi z Radą Przedsiębiorczości. Przy opracowaniu wyników badania współpracowali także dr hab. Marcin Kawiński i dr Robert Marczak z SGH w Warszawie.
