Bankowość anonimowa posiada wiele niewątpliwych zalet. Chociaż części społeczeństwa może kojarzyć się z działaniami o charakterze przestępczym, częściej była i jest wykorzystywana jako skuteczna ochrona przed wścibskimi spojrzeniami rodziny oraz niepożądanych osób trzecich. Czy anonimowa bankowość w XXI wieku jest wciąż możliwa? Jeśli tak, to jakie kroki trzeba podjąć, aby z niej skorzystać?
Bankowość anonimowa opera się na założeniu obrotu środkami pieniężnymi w sposób, który uniemożliwiałby zidentyfikowanie nadawcy lub odbiorcy, tudzież obu podmiotów uczestniczących w transakcji. Chociaż dawniej istniały mechanizmy umożliwiające tego typu działalność, obecnie zachowanie całkowitej anonimowości jest właściwie niemożliwe.
Spis treści:
Bankowość anonimowa w XX wieku
Początki europejskiej bankowości anonimowej sięgają drugiej połowy XX wieku. Wtedy to dużą popularnością cieszyły się anonimowe rachunki bankowe na hasło. Głównymi usługodawcami zapewniającymi całkowitą dyskrecję lokowania i przepływu środków pieniężnych były systemy bankowe trzech europejskich krajów – Szwajcarii, Liechtensteinu i Austrii. W wypadku anonimowych rachunków bankowych dane posiadacza rachunku zastępował pseudonim. Osoba posługująca się nim, aby się zidentyfikować, podawała ustalone wcześniej hasło. Nikt więc, włącznie z bankiem, nie znał tożsamości osoby władającej środkami. Nierzadko właściciele rachunków dodatkowo zabezpieczali się zapisem w umowie, który obligował bank do przelania środków na inne wskazane przez klienta konto, w momencie gdyby osoby trzecie, na przykład organy ścigania, zaczęły się nimi interesować.
W Polsce bankowy oraz pozabankowy system obrotu i deponowania środków pieniężnych niemal od samego początku bezwzględnie wymagał, aby osoba zakładająca konto osobiste – bądź inny rachunek bankowy – ujawniła swoją tożsamość. Obecnie posiadanie konta na własne nazwisko jest też podstawowym kryterium weryfikacyjnym przy wnioskowaniu o kredyt, nawet w firmach pożyczkowych, takich jak Net Credit, które znane są z tego, że wymagają dopełnienia minimum formalności w procesie starania się o pożyczkę.
Anonimowa bankowość – czy jest możliwa obecnie?
Współczesna bankowość anonimowa posiada wiele twarzy, ale większość z obecnie dostępnych rozwiązań, nie gwarantuje tak głębokiej anonimowości, jak systemy z XX wieku. Regulacje prawne zmierzające do ukrócenia nadużyć wynikających z braku dostępu do danych klientów instytucji bankowych, sprawiły, że nawet wspomniany wcześniej szwajcarski system bankowy, wprowadził obowiązek podawania danych osobowych przy zakładaniu rachunków rozliczeniowych. Dostęp do imion, nazwisk i adresów nadal jest pilnie strzeżony, ale nie niemożliwy – elitarne grono pracowników banku oraz organy ścigania mogą do nich sięgnąć, ale tylko w ściśle określonych sytuacjach.
W Polsce dane z kont osobistych i innych rachunków o charakterze oszczędnościowo-rozliczeniowym, co prawda, chronione są przed dostępem osób trzecich, ale bank, urząd skarbowy czy inne organy państwa mogą na mocy odpowiedniego postępowania administracyjnego uzyskać do nich dostęp bez zgody, a nawet wiedzy właściciela. Nie istnieją więc anonimowe konta, które można by założyć w placówce banku czy parabanku zarejestrowanego i legalnie działającego w Polsce.
Współczesna bankowa anonimowa – możliwa tylko częściowo?
Systemy bankowe większości krajów na świecie nie dają możliwości uruchomienia rachunku bankowego bez podania danych osobowych. Wyjątkami mogą być kraje Trzeciego Świata, takie jak Somalia, ale deponowanie środków w podmiotach kontrolowanych przez państwo od lat ogarnięte wojną jest bardziej niż ryzykowne.
Całkowita anonimowość jest w praktyce nieosiągalna, natomiast z powodzeniem można znacznie ograniczyć dostęp osób trzecich do własnych danych osobowych. Jednym ze sposobów jest założenie rachunku w banku pochodzącym z raju podatkowego, chociażby w Belize. Tamtejsze instytucje bankowe gromadzą dane klientów, ale zgodnie z wewnętrzną polityką – w przeciwieństwie do banków szwajcarskich – nie udostępniają ich nawet międzynarodowym organom ścigania. Belize jest państwem w miarę stabilnym, ale działające tam banki nie gwarantują zwrotu środków, gdy dojdzie do ich upadłości. Pieniądze znajdujące się na rachunku mogą więc w każdym momencie bezpowrotnie przepaść.
Namiastką anonimowej bankowości są natomiast karty przedpłacone. Jest to techniczny rachunek bankowy, na który można przelać pieniądze i korzystać z nich na takich samych zasadach, jak w przypadku kont bankowych. W Polsce do niedawna można było uruchomić taki rachunek całkowicie anonimowo. Obecnie ze względu na rozporządzenie Komisji Nadzoru Finansowego, przed jego otwarciem, trzeba podać dane z dowodu osobistego. Jednak w wielu krajach Unii Europejskiej, między innymi w Wielkiej Brytanii, nadal działają instytucje umożliwiające korzystanie z anonimowych kart przedpłaconych. Jeśli nie podamy danych osobowych, jedynym ograniczeniem będzie miesięczny limit wpłat na rachunek, który obecnie oscyluje w granicach 150 funtów.
Warto wspomnieć także o pozabankowych systemach obrotu gotówką, opartych chociażby na kryptowalutach. Gwarantują one wysoki poziom anonimowości, ale nie zawsze mogą zapewnić zadowalający poziom bezpieczeństwa, dlatego z podobnych form płatności zawsze należy korzystać z rozwagą.
