Transakcja sprzedaży istniejących niewymagalnych lub przyszłych wierzytelności na rzecz banku skutkująca przeniesieniem ciężaru finansowania na bank nie stanowi usługi finansowania. Należy ją uznać za usługę ściągania długów, podobną w swej konstrukcji do usługi factoringu, który na gruncie ustawy o VAT powinien być traktowany analogicznie jak cesja wierzytelności – stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej 16 listopada 2018 r. interpretacji podatkowej, sygn. 0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO.
Art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140, poz. 939, ze zm.) zawiera katalog czynności oznaczonych jako czynności bankowe. W ust. 2 tego artykułu wymienione są inne czynności, które również zostaną uznane za bankowe, pod warunkiem, że dokona ich bank. Jedną z nich stanowi wskazane w pkt 5 ustawy nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych. Ustawa o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54, poz. 535) przewiduje zwolnienie od tego podatku m.in. dla usług w zakresie długów (art. 43 ust. 1 pkt 40).
Spis treści:
Element przymuszenia
Bank, który zamierzał nabywać wierzytelności pieniężne od jednego ze swoich partnerów biznesowych, wystąpił do organu podatkowego z zapytaniem, czy w świetle przytoczonych wyżej przepisów transakcjom tym towarzyszyć będzie zwolnienie z VAT. Wnioskodawca stał na stanowisku, że w braku zdefiniowania w ustawie o VAT usług w zakresie długów, należy posłużyć się słownikowym znaczeniem „długu”. Jak przytoczył we wniosku: „Dług to suma pieniędzy, którą ktoś pożyczył i musi zwrócić. Dług rozumiany jest jako obowiązek dłużnika do spełnienia określonego świadczenia. W takim znaczeniu przedmiotowe transakcje jako transakcje nabycia wierzytelności mieszczą się pod pojęciem usług w zakresie długów (…)” (sygn. 0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO).
Podobnej wykładni bank dokonał w zakresie pojęcia „czynności ściągania długów”, które ustawa o VAT wyłącza spod zakresu przedmiotowego zwolnienia wraz z usługami factoringu (art. 43 ust. 15 pkt 1). Bank wskazał, że zgodnie z definicją językową taka czynność musi zawierać element przymuszenia dłużnika do zwrotu zobowiązań finansowych. Sama cesja wierzytelności dokonana przez partnera biznesowego na rzecz banku nie zawiera takiego elementu i zawierać nie musi, bo ściąganie długów nie jest przedmiotem transakcji. Są nim istniejące niewymagalne jeszcze lub przyszłe wierzytelności, co do których nie zachodzi konieczność przymusowego ich dochodzenia w czasie dokonywania cesji. Nawet jeśli taka konieczność w przyszłości by się pojawiła, to nabywca wierzytelności nie będzie jej windykatorem, tylko nadal pozostanie wierzycielem. Ściągnięcia na rachunek banku dokona inny podmiot i to on wyegzekwuje wierzytelność w ramach czynności ściągania długu.
Zapewnienie finansowania
Jako podstawowy cel transakcji, bank wskazał sfinansowanie płatności, których podstawę stanowić będą umowy zawarte pomiędzy zbywającym wierzytelności partnerem a jego klientami. Z kolei usługi finansowe, które za cel mają zapewnienie finansowania, nie stanowią usług wymienionych w art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT, a zatem nie podlegają wyłączeniu ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 tej ustawy. Na poparcie swojego stanowiska bank przywołał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 grudnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1922/13, oraz interpretację podatkową Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 grudnia 2012 r., nr IPPP3/443-1034/12-2/IG.
VAT obciąża każdą transakcję mającą za cel windykację
Organ podatkowy stanął na stanowisku, że wskazana we wniosku o wydanie interpretacji cesja wierzytelności wypełnia określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT znamiona świadczenia usług. Jako że bank otrzyma w związku z jej zawarciem prowizję, świadczone usługi będą miały charakter odpłatny. To z kolei, zgodnie z treścią art. 5 ust. 1, oznacza objęcie ich opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.
„Jak stanowi art. 43 ust. 15 pkt 1 ww. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12, 37 i 41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu. Z powyższego przepisu wynika, że każda transakcja mająca za cel windykację należności jest wyłączona ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług” (0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO).
Cesja wierzytelności to usługa ściągania długów
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że usługi factoringu polegają na wyręczaniu faktoranta od dokonywania wobec dłużnika czynności zmierzających do odzyskania długu. Nabywca wierzytelności może dokonać ich ściągnięcia, ale i odsprzedać je osobom trzecim. Tym samym nabywca wyręcza zbywającego wierzytelność od konieczności jej dochodzenia. W pojęciu factoringu, jak również usług ściągania długów mieści się więc transakcja nabycia wierzytelności, gdyż jej celem jest przejęcie od zbywcy zadań związanych z ich windykacją.
„A zatem usługę świadczoną przez Wnioskodawcę polegającą na nabyciu na podstawie cesji wierzytelności przysługujących Partnerowi i uwolnieniu go od obowiązku egzekwowania tych wierzytelności potraktować należy jako usługę ściągania długów, która została wyłączona ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług” (0114-KDIP4.4012.585.2018.3.AKO).
Autor: radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
