Projekt ustawy antylichwiarskiej i kluczowe zmiany dla sektora firm pożyczkowych

    Sejm RP

    2 lipca 2019 r. do Sejmu wpłynął projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie[1] . Projekt ten przewiduje kluczowe zmiany dla sektora instytucji pożyczkowych, takie jak ograniczenie maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych oraz wprowadzenie dodatkowych obowiązków instytucji pożyczkowych przed zawarciem umowy z konsumentem. Projekt ustawy antylichwiarskiej zakłada możliwość nałożenia sankcji w razie nieprzestrzegania nowych przepisów[2].

    W świetle prawa unijnego proponowane regulacje, a w szczególności te odnoszące się do podejmowania i wykonywania działalności pożyczkowej, mogą stanowić tzw. przepisy techniczne. W stosunku do takich przepisów dyrektywa (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. [3] zakłada procedurę notyfikacji. Z tego względu 28 czerwca 2019 r. projekt ustawy został notyfikowany Komisji Europejskiej, a Sejm zobowiązany jest odroczyć jego przyjęcie na okres 3 miesięcy. W tym czasie Komisja Europejska oraz inne państwa członkowskie UE mają prawo zgłaszać uwagi lub opinie do projektowanych przepisów, a Polska w miarę możliwości powinna je uwzględnić przy pracach nad projektem. Dnia 19 lipca 2019 odbyło się jednak w Sejmie pierwsze czytanie projektu ustawy, po którym został on skierowany do Komisji Finansów Publicznych.

    Projekt tzw. ustawy antylichwiarskiej przewiduje między innymi obniżenie maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, które może ponieść konsument w związku z kredytem konsumenckim. Już teraz art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim zawiera ograniczenie wysokości tych kosztów do wartości sumy 25% całkowitej kwoty kredytu oraz 30% całkowitej kwoty kredytu obliczonej stosownie do długości okresu spłaty, przy czym pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą łącznie przekroczyć całkowitej kwoty kredytu w całym okresie finansowania. Nowelizacja obniża te wartości do sumy 10% całkowitej kwoty kredytu oraz 10% całkowitej kwoty kredytu obliczonej stosownie do długości okresu spłaty, a kwota kosztów pozaodsetkowych nie może w całym okresie finansowania przekroczyć 75% całkowitej kwoty kredytu.

    Projekt tzw. ustawy antylichwiarskiej zakłada również, że nieważna będzie umowa, w której osoba fizyczna zobowiąże się do przeniesienia własności nieruchomości służącej zaspokojeniu jej potrzeb mieszkaniowych w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy niezwiązanej bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową.

    Projektowane zmiany przepisów wprowadzają także dodatkowe obowiązki instytucji pożyczkowych, które muszą zostać spełnione przed udzieleniem kredytu konsumenckiego. Instytucja pożyczkowa będzie zobowiązana odebrać od konsumenta oświadczenie o jego dochodach i wydatkach w zakresie niezbędnym dla oceny jego zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego. Dodatkowo konieczne będzie wystąpienie przez instytucję pożyczkową do przynajmniej jednego tzw. biura informacji kredytowej oraz biura informacji gospodarczej celem uzyskania danych o potencjalnym kredytobiorcy.

    Udzielenie konsumentowi kredytu konsumenckiego z naruszeniem wyżej wymienionych reguł, a także w przypadku, gdy z uzyskanych danych wynikało, że konsument miał zaległości w spłacie innego zobowiązania wynoszące powyżej 6 miesięcy, będzie wiązać się z daleko idącymi sankcjami. Obejmują one nieważność zbycia wierzytelności z takiej umowy w drodze przelewu lub w inny sposób oraz wykluczenie możliwości skutecznego dochodzenia wierzytelności do czasu całkowitej spłaty wcześniejszego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub po prawomocnym stwierdzeniu jego nieistnienia. Kluczowe jest, że opisany zakaz zbywania wierzytelności i brak możliwość jej skutecznego dochodzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia.

    Uchwalenie projektowanych przepisów może doprowadzić do znaczących zmian na rynku pozabankowych pożyczek konsumenckich.
    1. http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3600

    2. Nowe przepisy przewidują również między innymi zmiany w zakresie wprowadzenia nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego nad instytucjami pożyczkowymi, możliwości ustanawiania przez osobę fizyczną zabezpieczenia wierzytelności w formie hipoteki oraz prowadzenia egzekucji z nieruchomości, a także wprowadzają sankcje za żądanie zapłaty kosztów pozaodsetkowych w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną dopuszczalną wysokość tych kosztów. Z uwagi na ograniczenia niniejszego tekstu, zmiany te nie mogły zostać opisane w niniejszej publikacji.

    3. Dyrektywa (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego.

    Źródło/Autor: Deloitte Legal