Kupujący, dokonawszy zakupu towarów bądź usług od podmiotów prowadzących działalność na terenie Unii Europejskiej, może podlegać obowiązkowi naliczenia podatku od towarów i usług. Ma to miejsce w sytuacji, w której określona czynność spełnia warunki bycia uznaną za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Wówczas to na nabywcy spoczywa wykazanie VAT-u należnego. Niemniej kwalifikacja taka w żaden sposób nie wyklucza możliwości odliczenia przedmiotowego podatku. Wymaga to jednakże spełnienia określonych ustawowo warunków. Jakie to przesłanki? Jak powinna zostać ukształtowana transakcja, aby móc rozliczyć wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru?
Spis treści:
Czym jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru?
Instytucję wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru (dalej „WNT”) reguluje art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej „ustawa o VAT”). Ustanowiona w powyższym przepisie definicja tego pojęcia wskazuje, że za wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru przyjmuje się „nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz”. Niezależnie od powyższego ustawa o VAT przywołuje termin WNT już w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, wymieniając wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Data powstania obowiązku podatkowego
Na gruncie art. 20 ust. 5 ustawy o VAT obowiązek podatkowy towarzyszący WNT aktualizuje się w momencie, w którym uczestniczący w transakcji podatnik wystawi fakturę, z zastrzeżeniem, że nie może nastąpić to później niż w piętnastym dniu miesiąca kolejnego po miesiącu realizacji dostawy towaru, stanowiącego przedmiot nabycia wewnątrzwspólnotowego. Zaznaczenia wymaga, że wspomniany obowiązek podatkowy nie dotyczy faktur zaliczkowych, wystawianych jeszcze zanim towar zostanie dostarczony do nabywcy czy też zanim usługa zostanie zrealizowana.
Odliczanie VAT w związku z WNT
Zagadnieniem, które wymaga poruszenia w związku z omawianą instytucją, jest oczywiście obniżanie kwoty należnego podatku od towarów i usług o kwotę podatku naliczonego, inaczej mówiąc – odliczanie podatku VAT. W tym zakresie w sukurs przychodzi m.in. art. 86 ust. 2 pkt 4) lit. c ustawy o VAT, stosownie do którego kwota podatku naliczonego stanowi kwotę podatku należnego z tytułu WNT. Następnie art. 86 ust. 10 b pkt 2 wskazuje, że możliwość odliczenia podatku w powyższych okolicznościach może mieć miejsce jedynie, jeśli we właściwej deklaracji podatkowej zostanie przez zainteresowanego podatnika uwzględniony podatek należny z WNT. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że musi to nastąpić przed upływem trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał przedmiotowy obowiązek podatkowy związany z nabytym towarem.
Gdy nie zdążymy w ciągu trzech miesięcy
Abstrahując od powyższego, należy zwrócić uwagę na prawdopodobny przypadek, gdy podatnik otrzyma fakturę wykazującą wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów po upływie wymaganego okresu trzech miesięcy. Nie można wykluczyć bowiem sytuacji, w których przedsiębiorca z uwagi na liczne, niezależne od siebie okoliczności, takie jak:
- nieterminowe doręczenie lub wystawienie faktury z winy kontrahenta lub
- wadliwe wystawienie faktury przez dostawcę (np. omyłkowo wpisane dane podatnika, data wykonania usługi czy kwota), nie będzie w stanie uwzględnić w deklaracji podatkowej wysokości podatku należnego z WNT w wymaganym przepisami terminie. Zaakcentowania wymaga jednak, że nie pozbawia go to możliwości dokonania odliczenia podatku, lecz będzie on mógł odpowiednio powiększyć podatek naliczony w deklaracji VAT przeznaczonej za okres rozliczeniowy, w którym faktura została mu doręczona.
Zdaniem organów i judykatury
Powyższe potwierdzają również organy podatkowe, zaznaczając w szeregu interpretacji indywidualnych, że w odniesieniu do podatnika korzystającego z importu usług możliwe jest zyskanie uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego za czas, kiedy powstał obowiązek podatkowy, nawet w przypadku nieposiadania faktury dokumentującej transakcję. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji wydanej w dniu 23 września 2019 r. (0114-KDIP1-2.4012.449.2019.1.MC) nadmieniła nadto, że fakt braku faktury bądź konieczność jej korekty nie wyłącza możliwości uwzględnienia podatku należnego w terminie przewidzianym przepisami prawa. Nie sposób jednakże pominąć, iż Izba Skarbowa w Warszawie stwierdziła dalej, że „podatnik jest zobowiązany do prawidłowego rozliczenia podatku należnego od dokonywanych nabyć (wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu usług), dlatego też winien tak kształtować relacje gospodarcze, aby mógł prawidłowo rozliczać dokonane transakcje na gruncie podatkowym”.
Nad omawianą materią pochylają się również sądy, dokonując praktycznej wykładni przytaczanych przepisów. I tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 29 września 2017 r. (sygn. akt I SA/Kr 709/17) postawił tezę, w świetle której podatnik wykazujący podatek od towarów i usług należny w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów po upływie wskazanych trzech miesięcy nie jest zobowiązany do opłacenia organowi podatkowemu odsetek za zwłokę. Zdaniem WSA w Krakowie przepisy stworzone przez polskiego ustawodawcę nakładające taką powinność stoją w sprzeczności z uregulowaniami Unii Europejskiej.
Podsumowanie
Podatnik chcący odliczyć podatek VAT związany z przeprowadzoną przez niego transakcją wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów bądź importu usług zobowiązany jest do uwzględnienia kwoty danego podatku należnego we właściwej do tego deklaracji podatkowej. Należy mieć jednak na uwadze, że czynność ta musi być co do zasady dokonana przed upływem trzech miesięcy od miesiąca, w ciągu którego powstał obowiązek podatkowy. Jeśli zaś w tym czasie podatnik nie podejmie stosownych działań, analogiczne czynności może zrealizować później, w bieżącej deklaracji podatkowej, dokonując rozliczenia za okres rozliczeniowy, w odniesieniu do którego termin na złożenie deklaracji podatkowej jeszcze nie minął.
Autor: radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
