Dla wielu przedsiębiorców prowadzących działalność hotelarską może okazać się niespodzianką, że mimo iż w 2008 r. zmieniły się przepisy, odbierając im możliwość odliczenia VAT z tytułu zakupu gastronomii, którą hotelarze odsprzedają potem swoim gościom, to jednak unijna dyrektywa VAT sprzeciwia się takim uregulowaniom krajowym, które przewidują rozszerzenie zakresu wyłączenia prawa do odliczenia VAT po przystąpieniu danego państwa członkowskiego do Unii Europejskiej. Dlatego też prawo do odliczenia VAT z tytułu nabytych usług gastronomicznych przysługuje również tym przedsiębiorcom, którzy prowadzili działalność hotelarską przed 30 listopada 2008 r.
Spis treści:
Hotel chciał odliczać VAT od wydatków na zakup usług gastronomicznych
Polska spółka prowadzi aparthotel, oferując gościom miejsca noclegowe wraz ze śniadaniem. Podczas gdy usługę stricte noclegową hotel świadczy samodzielnie, to już śniadania nabywa od zewnętrznych dostawców, a następnie je odsprzedaje, wliczając w cenę noclegu. Niejednokrotnie goście zamawiają też posiłki w hotelowej restauracji wraz z prośbą o doliczenie płatności za nie do rachunku za nocleg, co spółka czyni. Kosztem posiłku restauracja obciąża spółkę. W obu przypadkach spółka na fakturze wystawianej swojemu gościowi (klientowi) osobno ujmuje usługę noclegową i usługę gastronomiczną. W sposób analogiczny czyni, gdy wynajmuje pomieszczenia hotelowe na imprezy firmowe i okolicznościowe, tj. wesela, konferencje. Wówczas również na fakturze wykazuje oddzielnie: wynajęcie pomieszczeń i usługę cateringową.
Ponieważ restaurację hotelową prowadzi ajent, czyli podmiot od hotelu niezależny, to również w przypadku jego posiłków, jak i w przypadku nabywanych od zewnętrznych dostawców śniadań i cateringu hotel chciałby odliczać VAT z faktur zakupowych, z tytułu nabytych od tych podmiotów usług gastronomicznych.
Organ stwierdził, że przepisy się zmieniły
W wydanej 17 listopada 2020 r. interpretacji indywidualnej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że w ww. okolicznościach prawo do odliczenia VAT spółce nie przysługuje. Jak wskazał, zgodnie z obowiązującą do dnia 30 listopada 2008 r. treścią art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem:
- a) przypadków, gdy usługi te zostały nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki, jeżeli w skład usługi turystyki, opodatkowanej na zasadach innych niż określone w art. 119, wchodzą usługi noclegowe lub gastronomiczne albo jedne i drugie;
- b) nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.
Jednakże ustawodawca z dniem 1 grudnia 2008 r. dokonał zmiany treści tego artykułu, uchylając jego lit. a). Od tej daty prawo do odliczenia VAT z tytułu wydatków na nabycie usług gastronomicznych przysługuje już tylko podatnikom świadczącym usługi przewozu, nabywającym gotowe posiłki przeznaczone dla pasażerów. W opinii organu bez znaczenia pozostaje zatem, czy usługi gastronomiczne są nabywane przez hotel celem odsprzedaży gościom w ramach usługi noclegowej, czy też stanowią składową świadczenia kompleksowego usługi wynajmu pomieszczeń na imprezy, konferencje, szkolenia. Bowiem skoro usługi te nie spełniają przesłanek z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT do objęcia zwolnieniem, to podlegać mu nie mogą.
Usługi turystyki
Co więcej, w opinii organu świadczone przez hotel usługi noclegowe i gastronomiczne nie były usługami turystyki, o których mówił art. 88 ust. 1 pkt 4, a tymi, o których mowa w art. 119. Stąd to w oparciu o ten drugi przepis należało przyjąć reguły opodatkowania tychże usług.
Usługi hotelowe jako element szerszej kategorii usług turystyki
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie orzekł, że organ podatkowy dokonał błędnej wykładni prawa krajowego i wspólnotowego. Organ błędnie uznał, że art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy o VAT w brzmieniu sprzed 1 grudnia 2008 r. odsyłał do definicji usług turystyki zawartej w art. 119 tej ustawy. Przepis tego artykułu nadawał bowiem prawo do odliczenia VAT z faktur zakupu usług gastronomicznych tym wszystkim podatnikom, którzy nabywali usługi gastronomiczne, świadcząc usługi turystyki, które właśnie nie były opodatkowane na zasadach art. 119. Podatnik nie świadczący kompleksowych usług w zakresie, w jakim świadczą je biura podróży, a więc prócz zakwaterowania, obejmujących także transport, wyżywienie, ubezpieczenie turystów, nie świadczy usług, o których mowa w art. 119. Dlatego też, w odniesieniu do takiego podatnika, świadczone przez niego usługi nie mogą być definiowane z użyciem regulacji zawartych w tymże przepisie.
W związku z powyższym sąd odwołał się do definicji usług turystycznych obowiązującej na dzień 30 listopada 2008 r., a zawartej w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Stanowiła ona, że są to: usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym. Nie wynika z niej zatem, aby usługi turystyczne musiały być świadczeniami kompleksowymi, ale że usługi hotelarskie czy gastronomiczne świadczone oddzielnie mogą być klasyfikowane jako usługi turystyki. Podsumowując, sąd uznał za słuszne stanowisko prezentowane w orzecznictwie, że podatnik VAT świadczący usługi hotelowe jako element szerszej kategorii usług turystyki może – o ile usługi te są opodatkowane na zasadach innych niż określone w art. 119 ustawy o VAT – rozliczyć podatek naliczony od nabytych usług gastronomicznych.
Prawo do odliczenia VAT może wciąż przysługiwać hotelarzom działającym przed i od 1 grudnia 2008 r.
WSA, przywołując wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 lipca 2015 r., sygn. akt I FSK 763/14, przypomniał, że z uwagi na art. 176 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, podatnik prowadzący działalność hotelową, który korzystał z prawa do odliczenia VAT przy nabyciu usług gastronomicznych, zachowuje to prawo nadal, jeśli tylko wciąż spełnia pozostałe przesłanki. Gwarantuje to unijna reguła „standstill”. Uniemożliwia ona przystępującym do Unii Europejskiej nowym państwom członkowskim dokonywania zmian w swoich przepisach krajowych w sposób, który oddalałby te przepisy od celów dyrektywy. A do naruszenia reguły standstill doszło poprzez nowelizację polskiej ustawy o VAT, która od 1 grudnia 2008 r. odebrała polskim przedsiębiorcom świadczącym usługi hotelarskie, nabywającym usługi gastronomiczne, spełniającym przesłanki art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy o VAT, możliwość dokonywania odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia tych usług.
Uchylając zaskarżoną przez spółkę interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, WSA w Krakowie orzekł: „… w ocenie Sądu stwierdzić należy, że pomimo uchylenia z dniem 30 listopada 2008 r. art. 88 ust. 1 pkt. 4 lit a u.p.t.u., w aktualnym stanie prawnym podatnik prowadzący działalność hotelową, który korzystał z prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług gastronomicznych, z uwagi na treść art. 176 Dyrektywy 112 nadal ma prawo do odliczeń określonych w uchylonym przepisie. (…) W tym miejscu należy zaznaczyć, iż prawo do skorzystania z prawa do odliczenia (…) dotyczy zarówno podatnika prowadzącego działalność hotelową przed dniem 30 listopada 2008 r. jak i tego, który prowadzenie takiej działalności rozpoczął po tym dniu, nie można bowiem tworzyć dwóch różnych mechanizmów odliczenia podatku naliczonego dla podatników wykonujących tą samą działalność gospodarczą, nabywających i świadczących w tych samych okolicznościach po dniu 30 listopada 2008 r. ten sam rodzaj usług, albowiem pozostawałoby to w oczywistej sprzeczności z zasadą równości podatkowej, jak i art. 32 Konstytucji RP” (wyrok z 25 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Kr 141/21).
Podsumowanie
To bardzo korzystny wyrok dla wszystkich tych przedsiębiorców, nie tylko stricte z branży hotelarskiej, ale z każdej, która mieści się w szerokiej definicji usług turystycznych, którym organy podatkowe odmawiają prawa do odliczenia VAT z tytułu nabycia usług gastronomicznych, odsprzedawanych później swoim klientom. Jak widać, prawo wspólnotowe zabrania pogarszania sytuacji podatników i odbierania im ulg i zwolnień podatkowych, jeśli te obowiązywały przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Dlatego ci przedsiębiorcy, którzy nie skorzystali dotąd z przedmiotowego odliczenia, mogą to zrobić w oparciu o ten wyrok, dokonując korekty deklaracji podatkowych, oczywiście przy zachowaniu terminów przedawnienia, ogólnych zasad rozliczania i korygowania dokumentów.
Autor: radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
