- W 2020 roku świat dostrzegł katastrofalne skutki lekceważenia długoterminowych zagrożeń, takich jak pandemie, które obecnie stanowią jedne z głównych ryzyk – wynika z najnowszego raportu Global Risks Report 2021.
- Pandemia COVID-19 pogłębiła istniejące dysproporcje i podziały społeczne, a jej wpływ na gospodarkę będzie widoczny jeszcze przez następne 3 do 5 lat. W ciągu 5-10 lat może doprowadzić natomiast do osłabienia stabilności geopolitycznej.
- Jednocześnie, ryzyka środowiskowe wciąż znajdują się na szczycie listy największych globalnych zagrożeń pod względem prawdopodobieństwa wystąpienia i skali oddziaływania przez następną dekadę.
Od 15 lat Światowe Forum Ekonomiczne w raportach Global Risks Report ostrzega przed niebezpieczeństwami związanymi z wybuchem pandemii. W 2020 roku obserwowaliśmy skutki bagatelizowania znaczenia przygotowań do długoterminowych zagrożeń. Pandemia COVID-19 nie tylko pochłonęła miliony istnień, lecz pogłębiła także widoczne od dawna nierówności w dziedzinie zdrowia, gospodarki czy cyfryzacji. Pracownicy, studenci i opiekunowie osób starszych, liczeni w miliardach osób (szczególnie grupy, które znajdowały się w trudnym położeniu już przed pandemią) są obecnie narażeni na ryzyko utraty dostępu do nowych i bardziej sprawiedliwych systemów. Jak podaje Global Risks Report 2021, dysproporcje te mogą dodatkowo utrudniać globalną współpracę, niezbędną do przeciwstawiania się długoterminowym wyzwaniom, takim jak np. degeneracja środowiska.
Jeśli chodzi o dostęp do technologii i umiejętności cyfrowe, przepaść pomiędzy tymi, którzy je mają, a tymi którzy ich nie mają; może doprowadzić do zachwiania spójności społecznej. Problem dotyczy przede wszystkim młodych osób, które borykają się z drugim, globalnym kryzysem w ciągu jednego pokolenia i mogą przez to stracić szansę korzystania z nowych możliwości.
Presja finansowa, cyfrowa i reputacja – wynikające z COVID-19, zagrażają także wielu firmom oraz pracownikom, pozbawiając ich miejsca na przyszłych rynkach pracy. Chociaż te potencjalne dysproporcje mogą pogłębiać podziały społeczne, coraz bardziej napięte i niepewne perspektywy geopolityczne będą również utrudniać globalne ożywienie, jeśli średniej wielkości mocarstwa nie uzyskają miejsca przy ‘globalnym stole’.
Ponownie, ryzyka środowiskowe będą dominować przez najbliższą dekadę pod względem prawdopodobieństwa wystąpienia i dotkliwości skutków wystąpienia szkód. Podziały społeczne, niepewność i niepokój będą komplikować natomiast prowadzenie współpracy potrzebnej do powstrzymania postępującej degradacji naszej planety.
Po raz pierwszy, raport przeprowadza ocenę ryzyk, które zdaniem respondentów stanowią najpoważniejsze zagrożenia dla świata. Aktualne niebezpieczeństwa (w perspektywie do 2 lat) dotyczą troski o życie i zachowania źródeł utrzymania. Należą do nich: choroby zakaźne, kryzys zatrudnienia, wykluczenie cyfrowe oraz rozczarowanie młodego pokolenia. W perspektywie średnioterminowej (3-5 lat), według badanych, światu będą zagrażać dodatkowo ryzyka gospodarcze i technologiczne, takie jak: pęknięcie bańki cenowej na rynku aktywów, awaria infrastruktury IT, niestabilność cen i kryzys zadłużenia. Ich urzeczywistnienie może zająć kilka lat. Zagrożenia egzystencjalne (5-10 lat), jak: broń masowego rażenia, upadek państwa, utrata bioróżnorodności oraz negatywne skutki postępu technicznego, dominują zaś wśród ryzyk długoterminowych.
„W 2020 roku ryzyko wybuchu globalnej pandemii, na które nasz raport zwraca uwagę od 2006 roku, stało się rzeczywistością. Wiemy, jak trudne zadanie dla rządów, biznesu i pozostałych interesariuszy stanowią zagrożenia długoterminowe, lecz jest to lekcja dla nas wszystkich, aby zdać sobie sprawę, że lekceważenie ich nie zmniejszy prawdopodobieństwa ich wystąpienia. W momencie, kiedy rządy, przedsiębiorstwa i społeczeństwa zaczynają powoli wychodzić z cienia pandemii, rodzi się pilna potrzeba kształtowania nowych systemów gospodarczych i społecznych, które wzmocnią naszą zbiorową zdolność do reagowania na tego typu kryzysy, przy jednoczesnym zmniejszaniu się nierówności, poprawie ochrony zdrowia i dbaniu o ochronę planety. Aby sprostać temu wyzwaniu, tegoroczne Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) w Davos postara się zaangażować światowych liderów do aktywności na rzecz kształtowania zasad polityki i partnerstwa, niezwykle istotnych w tym roku”. – komentuje Saadia Zahidi, Managing Director w World Economic Forum.
Raport zwraca ponadto uwagę na sposoby reagowania na COVID-19, przedstawiając wnioski, których celem jest wzmocnienie globalnej odporności. Dotyczą one formułowania wspólnych ram analitycznych, wspierania liderów ryzyka, budowania zaufania poprzez jasną i spójną komunikację oraz tworzenia nowych form współpracy. Kluczowe zagrożenia opisane w raporcie uzupełniono o rekomendacje, które mają pomóc państwom, przedsiębiorstwom i społeczności międzynarodowej w podjęciu działań prewencyjnych przeciwdziałającym skutkom złożonych ryzyk. W podsumowaniu raportu zawarto ponadto przegląd „granicznych ryzyk” – 9 zagrożeń o wysokim stopniu oddziaływania i niskim stopniu prawdopodobieństwa wystąpienia, wyszczególnionych na podstawie prognoz ekspertów, do których zalicza się zakłócenia pola geomagnetycznego, przypadkowe wojny i wykorzystanie sztucznej inteligencji (interfejsów mózg-maszyna).
„Przyspieszenie transformacji cyfrowej gwarantuje wiele korzyści, jak na przykład utworzenie do 2025 roku blisko 100 milionów nowych miejsc pracy. Jednocześnie cyfryzacja może spowodować eliminację 85 mln miejsc pracy, szczególnie, że 60% dorosłych ludzi nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych, co w rezultacie może przyczynić się do pogłębiania istniejących nierówności”. – przewiduje Peter Giger, Group Chief Risk Officer w Zurich Insurance Group. „Największym ryzykiem, w perspektywie wieloletniej, pozostaje brak działań związanych ze zmianami klimatu. Nie istnieje bowiem szczepionka przeciwko zagrożeniom klimatycznym, dlatego postpandemiczne plany naprawcze powinny koncentrować się na wzroście, dostosowanym do treści programów zrównoważonego rozwoju, co w efekcie ułatwi odbudowę gospodarek”. – dodaje.
„Ekonomiczne i społeczne skutki COVID-19 będą wpływać na sposób współpracy organizacji
z klientami i pracownikami jeszcze przez długi okres po wdrożeniu szczepionki. W miarę jak firmy przekształcają swoje miejsca pracy, odkrywane są coraz to nowe luki w zabezpieczeniach. Szybkie tempo cyfryzacji powoduje wzrost ekspozycji na ryzyka cybernetyczne, w tym samym czasie zakłócenia w łańcuchach dostaw radykalnie zmieniają modele biznesowe, a wzrost liczby przypadków poważnych zachorowań towarzyszy procesowi przestawiania się pracowników na pracę zdalną”. – zwraca uwagę Carolina Klint, Risk Management Leader w Marsh w Europie kontynentalnej. „Każda firma będzie musiała udoskonalić i na bieżąco monitorować swoje strategie ograniczania ryzyka, jeśli chce zwiększyć swoją odporność na przyszłe zdarzenia”. – podkreśla Klint.
„Pandemia w 2020 roku była sprawdzianem, który wstrząsnął podstawami gospodarek i społeczeństw na całym świecie. Odbudowa odporności na zagrożenia systemowe będzie wymagała wykorzystania znacznych środków finansowych, współpracy międzynarodowej i osiągnięcia większej spójności społecznej. Odporność ta będzie zależeć także od rozwoju globalnej łączności, ponieważ wiemy, że gospodarki, które przeszły proces cyfryzacji dużo wcześniej, stosunkowo lepiej radziły sobie z sytuacją w 2020 roku” – ocenia Lee Hyung-hee, President, Social Value Committee w SK Group.
Artur Grześkowiak – Prezes Marsh Polska podsumowuje: „Ostatni rok potwierdził, że biznes musi być przygotowany na globalne ryzyka i wiążące się z nimi wyzwania. Obecna sytuacja wymusiła na firmach m.in. konieczność podejmowania szybkich reakcji i decyzji w obliczu dynamicznych zmian związanych z pandemią COVID-19, potrzebę dostosowania się do pojawiających się nowych rozporządzeń, jak również regulacji, rozwój dotychczas funkcjonujących procesów i schematów działania, czy wzmocnienie mobilności. Wiele przedsiębiorstw wprowadziło w swoich organizacjach dodatkowe usługi, rozszerzyło kanały dotarcia do Klientów, postawiło na nowe narzędzia współpracy.
Technologia i rozwój digitalizacji wciąż zajmują wysokie pozycje w Global Risks Report. Istotnym wyzwaniem jest także utrzymanie motywacji pracowników i pozyskiwanie nowych talentów –zwłaszcza w kontekście przejścia na tryb pracy zdalnej, czy wprowadzenia różnych modeli pracy hybrydowej w biurach. Elastyczność działania – zarówno w kontekście zarządzania zespołem, jak i współpracy z Klientami są coraz bardziej cenione, a to często wymusza zmianę podejścia i wprowadzanie nowych rozwiązań operacyjnych”.
Raport Global Risks Report 2021 został opracowany we współpracy z partnerami strategicznymi: Marsh McLennan Companies, SK Group i Zurich Insurance Group, oraz autorytetami akademickimi z: Oxford Martin School (Uniwersytet Oksfordzki), Narodowego Uniwersytetu Singapuru oraz Wharton Risk Management and Decision Processes Center (Uniwersytet Pensylwanii).
