PIE: Ekonomiczne przyczyny zamieszek w USA

    USA

    Trwające od ponad tygodnia zamieszki w Stanach Zjednoczonych wybuchły po zabójstwie przez policjanta czarnoskórego George’a Floyda, oskarżonego o posłużenie się w sklepie fałszywym czekiem. Do incydentu doszło w warunkach recesji o niespotykanej dotąd skali, która dotknęła USA w wyniku rozprzestrzeniania się epidemii koronawirusa SARS-CoV-2. Choć pierwsze przypadki zakażeń pojawiły się w końcu stycznia, to dopiero w połowie marca epidemia objęła cały kraj. Od 23 marca wszystkie władze stanowe wprowadziły różne formy utrzymywania dystansu społecznego, a w ślad za nimi poszły decyzje o ograniczeniu lub zaniechaniu działalności w wielu sektorach gospodarki. Na wyjątkowo elastycznym amerykańskim rynku pracy stopa bezrobocia zareagowała natychmiast, zwiększając się, wg danych Bureau of Labor Statistics (BLS) [1], z 3,5 proc. w lutym i 4,4 proc. w marcu do 14,7 proc. w kwietniu. W podziale rasowym między lutym a kwietniem stopa bezrobocia wzrosła wśród białych – z 3,1 proc. do 14,2 proc., wśród Afroamerykanów – z 5,8 proc. do 16,1 proc., wśród Latynosów

    – z 4,4 proc. do 18,9 proc. oraz wśród osób pochodzenia azjatyckiego – z 2,5 proc. do 14,5 proc. (wykres 1). Te poziomy dla wszystkich grup etnicznych, oprócz Afroamerykanów, były najwyższe w całej historii oczyszczonych z efektów sezonowych wyników badań rynku pracy, prowadzonych w USA od stycznia 1948 r.

    Wykres 1. Stopa bezrobocia wg grup etnicznych w okresie styczeń – kwiecień 2020 r. (w proc.)

    Stopa bezrobocia wg grup etnicznych w okresie styczeń – kwiecień 2020
    Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie: Bureau of Labor Statistics, The Employment Situation – April 2020.

    Na kanwie tych danych Fairlie, Couch i Xu [2], w opublikowanym ostatnio artykule pt. The Impacts of COVID-19 on Minority Unemployment: First Evidence from April 2020 CPS Microdata, postawili dwa pytania. Po pierwsze, czy epidemia dysproporcjonalnie silniej uderzyła na rynku pracy w Afroamerykanów i Latynosów w porównaniu z osobami białymi oraz po drugie, jaki wpływ na zróżnicowanie sytuacji na rynku pracy poszczególnych grup etnicznych miały, w warunkach epidemii, takie czynniki, jak lokalizacja branżowa miejsca pracy, wykonywany zawód czy poziom wykształcenia – czy je chroniły przed bezrobociem, czy raczej mu sprzyjały?

    W pierwszej kwestii stwierdzili, że w odniesieniu do Afroamerykanów, utrzymująca się w normalnych czasach relacja dwukrotności stopy bezrobocia w porównaniu z białymi, w okresie pandemii nawet się zmniejszyła. Natomiast w wypadku Latynosów relacja stopy bezrobocia względem stopy bezrobocia wśród białych wyraźnie wzrosła.

    Wynik ten potwierdził się zarówno przy zastosowaniu oficjalnej miary stopy bezrobocia stosowanej przez BLS, jak i tzw. górnej granicy tej stopy, ustalonej przy definicji bezrobocia poszerzonej o osoby zatrudnione, ale faktycznie w danym okresie nie pracujące oraz o osoby nieaktywne zawodowo w danym okresie, ale zainteresowane podjęciem pracy (wykres 2). Jednak kwietniowe poziomy górnej granicy stopy bezrobocia wśród Afroamerykanów i Latynosów okazały się alarmująco wysokie.

    Wykres 2. Stopa bezrobocia wg grup etnicznych w kwietniu 2020 r. oraz jej górna granica (w proc.)

    Stopa bezrobocia wg grup etnicznych w kwietniu 2020
    Źródło: opracownaie własne PIE na podstawie: Fairlie R.W., Couch K., Xu H. (2020), The Impact of Covid-19 on Minority Unemployment: First Evidence from April 2020 CPS Microdata, “NBER Working Paper”, No. 27246, tables 1-2.

    Natomiast w drugiej kwestii stwierdzili, że Afroamerykanie, w porównaniu z białymi, relatywnie zyskiwali na korzystnej, z punktu widzenia pandemii, lokalizacji branżowej ich miejsc pracy, które częściej zaliczały się do tzw. działalności niezbędnych. Dotyczyło to też Azjatów, zaś Latynosi relatywnie tracili w tym aspekcie w porównaniu z białymi. Z kolei patrząc z punktu widzenia poziomu wykształcenia i wykonywanego zawodu, zarówno Afroamerykanie, jak i Latynosi tracili w stosunku do białych. Natomiast Azjaci relatywnie zyskiwali w stosunku do białych w obu tych wymiarach.

    Zatem choć sytuacja mniejszości etnicznych na amerykańskim rynku pracy uległa w okresie pandemii wyraźnemu pogorszeniu, to jednak nie było to na ogół pogorszenie dysproporcjonalnie duże w porównaniu z osobami białymi, a wśród czynników różnicujących nie dominował czynnik rasowy, lecz raczej lokalizacja branżowa zajmowanych miejsc pracy, wykonywany zawód i poziom wykształcenia. Można jednak też argumentować, że te inne czynniki nie są całkowicie niezależne od czynnika rasowego.

    Wprowadzona w 2010 r. ustawa ACA (ang. The Affordable Care Act) objęła ubezpieczeniem ponad 20 mln obywateli dotychczas nieubezpieczonych, z czego 2,8 mln to ludność afroamerykańska. Wciąż jednak wśród Afroamerykanów odsetek nieubezpieczonych jest wyższy (9,7 proc.) niż wśród ludności białej (5,4 proc.), częściej też Afroamerykanie korzystają z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych (55 proc.), finansowanych przez pracodawcę niż np. z Medicaid lub innych publicznych ubezpieczeń (41,2 proc.). Średnie wydatki związane z ubezpieczeniem zdrowotnym stanowią ok. 11 proc. rocznych dochodów przeciętnego gospodarstwa domowego, ale dla ludności afroamerykańskiej wydatki te sięgają ok. 20 proc. – oprócz składek, obejmują dodatkowe koszty wizyt lekarskich, leków oraz nagłych i nieplanowanych wydatków związanych z usługami medycznymi. Biorąc pod uwagę niższy poziom dochodów tej grupy etnicznej wydatki związane z opieką medyczną mogą szczególnie obciążać budżet rodzinny. Wprowadzenie ACA poprawiło dostęp do opieki zdrowotnej i wcześniejszą diagnostykę wielu chorób wśród ludności afroamerykańskiej niemniej nadal występują, w przekroju stanowym, duże rozbieżności pomiędzy ludnością białą i Afroamerykanami w zakresie wskaźnika umieralności matek (3 razy częściej umierają kobiety czarnoskóre), niemowląt (dwukrotnie wyższa umieralność), ze względu na choroby serca, cukrzycę, raka i inne problemy zdrowotne. Rozszerzenie Medicaid było pierwotnie zapisane w ACA jako wymóg dla wszystkich stanów, jednak z powodu orzeczenia Sądu Najwyższego z 2012 r. obecnie jest to jedna z opcji dla stanów. Do tej pory 37 stanów rozszerzyło zasięg Medicaid. Stany, które tego nie uczyniły w dużej mierze skoncentrowane są w południowej części Stanów Zjednoczonych, w której ludności afroamerykańskiej jest najwięcej. Również segregacja mieszkaniowa utrudnia dostęp do wysoko kwalifikowanej służby zdrowia. W większości rejonów zasiedlonych przez Afroamerykanów i Latynosów częściej brakuje szpitali i podmiotów świadczących opiekę zdrowotną, częściej też świadczą one opiekę o niższej jakości [3].

    [1] Bureau of Labor Statistics (2020), The Employment Situation – April 2020, Department of Labor, United States of America, USDL-20-0815, May.
    [2] Fairlie, R.W., Couch, K., Xu, H. (2020), The Impact of Covid-19 on Minority Unemployment: First Evidence from April 2020 CPS Microdata, “NBER Working Paper Series”,
    No. 27246, http://www.nber.org/papers/w27246.pdf [dostęp: 03.06.2020].
    [3] Taylor, J. (2019), Racism, Inequality, and Health Care for African Americans, December 19, The Century Foundation, https://tcf.org/content/report/racism-inequality -health-care-african-americans/?agreed=1&agreed=1 [dostęp: 03.06.2020].

    Autor/Źródło: Tygodnik PIE / Polski Instytut Ekonomiczny