Biorąc pod uwagę długoletnie trendy, polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne mogą rosnąć w ciągu najbliższych lat w średnim tempie przekraczającym 10% rocznie i na koniec 2024 roku powinny osiągnąć wartość około 19,6 mld zł – wynika z raportu przygotowanego przez PwC we współpracy z PFR TFI. Autorzy opracowania podkreślają, że rozwój zagranicznych projektów polskich firm zwiększy efektywność krajowych przedsiębiorstw i da szansę na transfer technologii oraz dobrych praktyk zarządczych.
Zgodnie z szacunkami autorów raportu „Polskie inwestycje zagraniczne – jak pomóc przedsiębiorcom w ekspansji”, skumulowana roczna stopa wzrostu strumieni polskich BIZ może w ciągu najbliższych pięciu lat przekraczać 10%, co oznacza, że na koniec 2024 roku polskie BIZ powinny osiągnąć wartość około 19,6 mld zł. Jednocześnie, zakładając stabilny rozwój polskiej gospodarki, skumulowana wartość polskich BIZ może osiągnąć w 2024 roku nawet 208 mld zł.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne to ogromna szansa dla firm na pozyskanie nowych klientów. Korzyści z BIZ jest jednak znacznie więcej. To także możliwość poprawy efektywności przedsiębiorstwa, transfer technologii i dobrych praktyk zarządczych, integracja z globalną gospodarką czy dostęp do know-how i nowych kompetencji. – Ewa Małyszko, prezes zarządu PFR TFI
Autorzy raportu zwracają uwagę, że punktem przełomowym dla polskich inwestycji zagranicznych była akcesja do Unii Europejskiej. Trend wzrostowy uległ jednak załamaniu w związku z kryzysem finansowym z 2008 roku. Do kryzysu z roku 2008 zdecydowaną większość globalnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych stanowiły transakcje dokonywane pomiędzy państwami rozwiniętymi. Według danych UNCTAD w 2018 roku do państw rozwijających się trafiło 52% światowych BIZ, a równocześnie grupa ta odpowiadała za 45% światowych BIZ wychodzących. W roku 2007 było to odpowiednio 31% i 15%.
Polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne w 2017 r. wyniosły nieco ponad 8 mld zł. Zdecydowana większość zainwestowanych środków była przeznaczona na nowe inwestycje. Co czwarta firma inwestycje lokuje w krajach, z którymi Polska sąsiaduje. Z naszych analiz wynika jednak, że relacja inwestycji zagranicznych polskich przedsiębiorców do PKB kraju nadal utrzymuje się poniżej średniej unijnej. Pełne wykorzystanie możliwości rozwojowych polskich firm i potencjału rynków zagranicznych zależy także od odpowiedniej polityki publicznej i dostępności instrumentów wsparcia. – Dionizy Smoleń, dyrektor w zespole ds. sektora publicznego w PwC
Jak wspierać bezpośrednie inwestycje zagraniczne
Ekspansja zagraniczna lokalnych przedsiębiorców jest od dekad wspierana przez wyspecjalizowane instytucje działające w Europie i Stanach Zjednoczonych.
Przykładowo w Niemczech od wielu lat działa Deutsche Investitions- und Entwicklungsgesellschaft (DEG). W całości należy do KfW niemieckiego banku rozwojowego, który w 80% jest własnością niemieckiego skarbu państwa, a w 20% należy do landów. Na koniec 2018 roku w portfolio DEG znajdowało się 682 projektów, łączna wartość inwestycji wynosiła 8,14 mld euro.
DEG jest jednym z kilkunastu bilateralnych instytucji finansowych zrzeszonych w Związku Europejskich Instytucji Finasowania Rozwoju (EDFI). Na koniec 2018 r. ich łączne zobowiązania wynikające z zawartych umów inwestycyjnych wynosiły 41,2 mld euro.
Z kolei w Stanach Zjednoczonych od 1971 roku działa Overseas Private Investment Corporation (OPIC). Samodzielna agenda wspiera prywatny biznes finansując inwestycje, zapewniając instrumenty ograniczające ryzyko i udziela wsparcia merytorycznego. Wartość portfela inwestycji OPIC wynosi obecnie ponad 20 mld dolarów i w ciągu ostatniej dekady uległa podwojeniu.
W Polsce na podobnych zasadach działa Fundusz Ekspansji Zagranicznej zarządzany przez PFR Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. W Grupie Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) TFI jest instytucją zarządzającą kilkunastoma funduszami i wspierającą zrównoważony rozwój społeczny i wzrost gospodarczy kraju. PFR TFI działa na zasadach komercyjnych i podlega Ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. PFR TFI zarządza między innymi Funduszem Ekspansji Zagranicznej, którego rolą w Grupie PFR jest współfinansowanie ekspansji inwestycyjnej polskich firm na rynki zagraniczne, zwłaszcza tam gdzie udział państwowych instytucji jest im szczególnie potrzebny, czyli w krajach wysokiego ryzyka.
Nasze zaangażowanie stanowi zwykle od kilku do kilkunastu milionów euro w projekt, co stanowi bardzo solidny zastrzyk kapitałowy w przypadku projektów realizowanych przez średniej wielkości polskie firmy. Nasza współpraca z przedsiębiorcami ma charakter bardzo pragmatyczny – oparty na zrozumieniu potrzeb ich biznesu. Pomagamy przedsiębiorcom w przejęciu zagranicznych konkurentów i firm komplementarnych, w inwestycjach greenfield i w dalszym rozwoju już istniejących spółek zależnych. – Ewa Małyszko, prezes zarządu PFR TFI
Spośród wielu projektów zrealizowanych przez polskie firmy we współpracy z Funduszem Ekspansji Zagranicznej warto wymienić przeprowadzoną w ubiegłym roku transakcję przejęcia kilku rumuńskich spółek działających w obszarze hostingu i domen przez R22, która w ten sposób osiągnęła 25% udział w rumuńskim rynku hostingowym i pozycję lidera. R22 kontynuuje strategię międzynarodowego wzrostu i we współpracy z Funduszem nabywa kolejne spółki. Fundusz Ekspansji Zagranicznej współpracuje także z polską spółką Moleo, która działa w branży e-commerce. Firma Moleo prowadzi sprzedaż produktów dla dzieci, dorosłych, artykułów dla zwierząt, wyposażenia wnętrz. Fundusz udzieli finansowania niemieckiej spółce zależnej Moleo i ułatwi jej dalszą ekspansję na tamtejszym rynku.
