W najnowszym raporcie CMS Emerging Europe M&A 2023/24, opublikowanym we współpracy z EMIS, odnotowano, że rynki wschodzącej Europy[1] wykazują wyjątkową wytrzymałość w obliczu licznych przeciwności, takich jak napięcia geopolityczne czy silna presja inflacyjna.
Dane z raportu wskazują na umiarkowane spowolnienie ogólnej liczby transakcji w regionie. W 2023 roku zanotowano 1 187 transakcji, co oznacza spadek o 3,4% w porównaniu z 1 229 transakcjami w roku 2022, ale jednocześnie wzrost w stosunku do roku 2021, kiedy to odnotowano 1 164 transakcje. Pomimo niższych wycen i mniejszej liczby dużych transakcji, ogólna wartość transakcji utrzymała się na stabilnym poziomie z 2022 roku (32,93 mld EUR), wynosząc 32,48 mld EUR w 2023 roku.
Warto zauważyć, że wraz z ustabilizowaniem się trendów inflacyjnych w drugiej połowie roku zaufanie inwestorów odżyło. Wartość transakcji w każdym kwartale wykazywała poprawę, co poskutkowało znaczącym wzrostem w drugiej połowie 2023 roku (19 mld EUR), stanowiącym 41% wzrost w stosunku do pierwszej połowy roku 2023 (13,5 mld EUR).
Na uwagę zasługują transakcje transgraniczne, których wartość w 2023 roku wzrosła do 30,8 mld EUR przy jednoczesnym spadku liczby tych transakcji o 69 względem roku poprzedniego. Stany Zjednoczone nadal pozostają najbardziej aktywnym inwestorem pod względem liczby transakcji (96), podczas gdy Zjednoczone Emiraty Arabskie wysunęły się na prowadzenie pod względem wartości transakcji (3,16 mld EUR). Duży wpływ miały na to transakcje w sektorze telekomunikacyjnym, w tym warte 2,5 mld EUR przejęcie aktywów PPF Telecom Group w Bułgarii, na Węgrzech, w Serbii i na Słowacji przez e& (Etisalat) z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
„Inwestycje z Bliskiego Wschodu w Europie Środkowo-Wschodniej były dość stabilne przez wiele lat, ale w 2023 roku zaobserwowaliśmy szereg dużych transakcji inwestorów z Zatoki Perskiej. Ze względu na wzrost cen ropy naftowej i gazu spodziewamy się dalszego zainteresowania naszym regionem, gdyż pozostaje on atrakcyjny dla inwestorów z całego świata z uwagi na dobre fundamenty ekonomiczne niezależne od krótkoterminowych trudności, takie jak wykwalifikowana siła robocza, bliskość Europy Zachodniej, niskie koszty transportu i pracy oraz coraz bardziej rozwinięta infrastruktura”, mówi Horea Popescu, partner kierujący praktyką Transakcji i Prawa Spółek w regionie CEE.
Spis treści:
Różnorodność sektorowa
Raport pokazuje niezwykłe zróżnicowanie transakcji bez jednego dominującego sektora. Najwięcej transakcji przeprowadzonych zostało w sektorze telekomunikacji i IT (266), co stanowiło 22,4% wszystkich transakcji. Na kolejnych pozycjach uplasowały się sektory produkcyjny z udziałem 15,2% oraz nieruchomości i budownictwa z udziałem 13,3%. Chociaż ogólna liczba transakcji w sektorze telekomunikacji i IT spadła o 70 w 2023 roku, to ich wartość wzrosła o 140,3% do 9,1 mld EUR. Sektor produkcyjny zajął drugie miejsce pod względem wartości transakcji z kwotą 6,57 mld EUR oraz z największą transakcją w regionie, jaką było przejęcie przez Nippon Steel Corp słowackiego U.S. Steel za 2,75 mld EUR.
Dodatkowo sporym zainteresowaniem cieszył się sektor energetyki, w którym największy udział miały transakcje dotyczące energii odnawialnej związane z budową dużych elektrowni słonecznych i wiatrowych, w tym umowa UGT Renewables z EPCG z siedzibą w Czarnogórze na rozwój nowej dużej elektrowni słonecznej. Ponieważ Europa Środkowo-Wschodnia generuje tylko 25% swojej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w porównaniu do 55% z paliw kopalnych, potencjał dla dalszej aktywności w tym sektorze pozostaje wysoki.
Private Equity i IPO
Chociaż globalny rynek IPO wykazywał oznaki poprawy w drugiej połowie 2023 roku, regionalne debiuty giełdowe były rzadkie, a ich liczba spadła z 13 w roku 2022 do zaledwie ośmiu w 2023 roku. Jest to także znaczący spadek względem szczytowego poziomu 60 w 2021 roku. Jednak całkowita wartość IPO w zeszłym roku odnotowała znaczące odbicie, wzrastając z 40 mln EUR do 2 mld EUR, głównie dzięki dużemu debiutowi Hidroelectrica na Giełdzie Papierów Wartościowych w Bukareszcie, który osiągnął wartość 1,89 mld EUR.
Mimo że liczba transakcji z udziałem funduszy Private Equity nieznacznie spadła do 248 w roku 2023 w porównaniu do 289 transakcji zarejestrowanych w 2022 roku, ich wartość wzrosła o 57%, osiągając czteroletnie maksimum w wysokości 15,7 mld EUR. Wartym odnotowania jest zaangażowanie dwóch amerykańskich funduszy Private Equity: The Carlyle Group, który nabył Meopta-Optika w Czechach za 677 mln EUR oraz Advent International, który sfinalizował zakup MyPOS w Bułgarii za 500 mln EUR.
Lokalni liderzy
Wyróżniającymi się krajami pod względem aktywności M&A w 2023 roku były Polska (284 transakcje o wartości 7,45 mld EUR), Rumunia (199 transakcji o wartości 5,54 mld EUR) i Czechy (139 transakcji o wartości 3,73 mld EUR). Co ciekawe, na Węgrzech odnotowano spadek liczby transakcji o 11% z 64 do 57, przy jednoczesnym prawie dwukrotnym wzroście ich wartości – z 1,96 mld EUR do 3,77 mld EUR. Tym samym Węgry osiągnęły najwyższy poziom wartości transakcji M&A od 2018 roku, a było to możliwe głównie dzięki przejęciu Vodafone Węgry przez Corvinus i 4iG za 1,64 mld EUR.
Wzrost aktywności inwestorów widoczny jest także w Ukrainie, gdzie w 2023 r. odnotowano 89 transakcji wartych 950 mln EUR. Odzwierciedla to rosnące zaangażowanie inwestorów w odbudowę zniszczonej wojną infrastruktury.
Perspektywy
„Polska pozostaje wiodącym rynkiem fuzji i przejęć w Europie Środkowo-Wschodniej z największą liczbą transakcji i najwyższą ich wartością. Kluczowym sektorem z rosnącą aktywnością zarówno w Polsce, jak i w całym regionie, jest energetyka odnawialna z wieloma transakcjami w toku. Spodziewamy się, że zainteresowanie tym sektorem w kolejnych latach będzie się utrzymywać na wysokim poziomie z uwagi na oczekiwania Unii Europejskiej w zakresie dekarbonizacji. Także inwestorzy postrzegają ten sektor jako bezpieczny: wiele funduszy inwestycyjnych jest zainteresowanych nabyciem aktywów operacyjnych, ponieważ gwarantują one minimalny poziom dochodu”, uważa Sławomir Czerwiński, partner kierujący praktyką Transakcji i Prawa Spółek w CMS Poland.
[1] Europa wschodząca obejmuje takie kraje jak: Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czarnogóra, Czechy, Estonia, Kosowo, Litwa, Łotwa, Macedonia Północna, Mołdawia, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Ukraina i Węgry.
