Tarcza Antykryzysowa 2.0. – czego dotyczą zmiany?

    Anna Turska, doradca podatkowy z kancelarii prawniczej Ożóg Tomczykowski
    Anna Turska, doradca podatkowy z kancelarii prawniczej Ożóg Tomczykowski

    W dniu 17 kwietnia 2020 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej: Tarcza Antykryzysowa 2.0)[1].

    Większość znowelizowanych rozwiązań obowiązuje już od dnia 18 kwietnia 2020 r. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze rozwiązania z podziałem na kategorie.

    WSPARCIE AGENCJI ROZWOJU PRZEMYSŁU S.A.

    Tarcza Antykryzysowa 2.0 wprowadziła także specjalne formy wsparcia dla przedsiębiorców ze strony Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. w formie pożyczek, gwarancji lub poręczenia oraz leasingu lub innych instrumentów związanych z finansowaniem prowadzonej działalności gospodarczej, które zostały szczegółowo omówione w odrębnym alercie prawnym  Wsparcie Agencji Rozwoju Przemysłu i projekt „Tarczy finansowej”.

    WNIOSEK O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI

    Tarcza Antykryzysowa 2.0 wprowadza istotne zmiany w procedurze składania wniosków o ogłoszenie upadłości przedsiębiorców, w tym przerwania biegu terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.

    Mianowicie, przewiduje ona, że jeżeli stan niewypłacalności dłużnika powstał z powodu COVID-19  w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z  powodu COVID-19, to bieg 30-dniowego terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Po odwołaniu stanu epidemii, 30-dniowy termin biegnie na nowo. Co istotne, ustanawia się domniemanie powstania stanu niewypłacalności z  powodu COVID-19, przyjmując, że jeżeli stan niewypłacalności powstał w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, to zaistniał z  powodu COVID-19.

    Jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości powstała w okresie stanu epidemii COVID-19, a stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19, termin na zgłoszenie przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi 3 miesiące od dnia odwołania stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Domniemywa się, że niewypłacalność zaistniała z powodu COVID-19, jeżeli powstała w czasie obowiązywania stanu epidemii COVID-19.

    Jednocześnie, Tarcza Antykryzysowa 2.0 zakłada nadanie statusu spraw pilnych sprawom o rozpoznanie wniosków o restrukturyzację złożonych na podstawie ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. Takie rozwiązanie ma na celu ochronę przedsiębiorcy przed upadłością lub ewentualną likwidacją.

    PRAWO PRACY

    Tarcza Antykryzysowa 2.0 przewiduje także rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do wsparcia z FGŚP w przypadku spadku obrotów gospodarczych z powodu COVID-19 – do przedsiębiorców dołączają m.in.: organizacje pożytku publicznego, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, kluby sportowe będące spółkami. Świadczenia mają przysługiwać przez okres 3 miesięcy od miesiąca złożenia wniosku (do tej pory od dnia złożenia wniosku) – czyli wsparciem zostanie objęty cały miesiąc kalendarzowy, niezależnie od dnia złożenia wniosku.

    Na mocy przepisów Tarczy Antykryzysowej 2.0 pracodawca nie będzie zobowiązany do utrzymania zatrudnienia pracowników objętych dofinansowaniem z FGŚP  w okresie 3 miesięcy następujących bezpośrednio po zakończeniu okresu ich pobierania. Ochrona przed zwolnieniem będzie obejmowała pracownika tylko w okresie pobierania dofinansowania przez pracodawcę.

    Analogiczne zmiany zostały również wprowadzone w zakresie dofinansowania przez starostę części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne (z którego alternatywnie do dofinansowania z FGŚP mogą skorzystać wyłącznie mikro, mali i średni przedsiębiorcy).

    Tarcza Antykryzysowa 2.0 zakłada, że w przypadku uzyskania powyższego dofinansowania od starosty przedsiębiorca będzie obowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych umową wyłącznie przez okres dofinansowania. Tarcza Antykryzysowa 2.0 doprecyzowuje także, że przedmiotowe dofinansowanie od starosty ma przysługiwać na okres nie dłuższy niż 3 miesiące przypadające od miesiąca złożenia wniosku.

    ZUS

    Świadczenie postojowe

    Świadczenie postojowe dla osób wykonujących umowy cywilnoprawne (tj. umowy zlecenia, agencyjne oraz o dzieło)

    • Dla osób wykonujących umowy cywilnoprawne świadczenie postojowe, co do zasady, wynosi 80% minimalnego wynagrodzenia, tj. 2 080 zł. Świadczenie to jest nieoskładkowane oraz nieopodatkowane.
    • W przypadku, gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, wyniesie do 1 299,99 zł, świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tych umów.
    • Aby uzyskać świadczenie postojowe:
    1. umowa cywilnoprawna musiała zostać zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020 r. oraz
    2. przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku nie może przekroczyć 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa GUS, tj. kwoty 15 681 zł.
    3. W myśl założeń przyjętych w Tarczy Antykryzysowej 2.0 istnieje możliwość 3-krotnego otrzymania świadczenia postojowego. W tym celu należy każdorazowo złożyć stosowne oświadczenie, że sytuacja płatnika nie zmieniła się.

    Świadczenie postojowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą

    1. Świadczenie postojowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą wynosi, co do zasady, 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia, tj. 2 080 zł. Świadczenie postojowe nie podlega oskładkowaniu ani opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
    2. Świadczenie postojowe dla osób prowadzących działalność gospodarczą będzie przysługiwać przy założeniu że rozpoczęcie działalności nastąpiło przed dniem 1 lutego 2020 r. W tym zakresie ustawodawca nie przesunął terminu tak jak przy umowach cywilnoprawnych.
    3. Ustawodawca w Tarczy Antykryzysowej 2.0 dla przedsiębiorców zrezygnował natomiast ze stosowania kryterium przychodowego, co oznacza, że warunkiem uzyskania ww. świadczenia jest to, aby przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku obniżył się o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca bazowego.
    4. W myśl założeń przyjętych w Tarczy Antykryzysowej 2.0 istnieje możliwość 3-krotnego otrzymania świadczenia postojowego. W tym celu należy każdorazowo złożyć stosowne oświadczenie, że sytuacja płatnika nie zmieniła się.

    Zwolnienie ze składek ZUS

    Rozwiązanie to pozwala na zwolnienie płatnika z obowiązku zapłaty należności z tytułu ubezpieczeń społecznych w okresie od 1 marca do 31 maja 2020 r. wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych zgłoszonych za ww. okres.

    Zwolnienie ze składek dla samozatrudnionych płatników opłacających składki ZUS z tytułu prowadzenia jednoosobowych działalności

    • Zwolnienie obowiązuje dla przedsiębiorców, którzy założyli działalność gospodarczą przed 1 kwietnia 2020 r. (w Tarczy Antykryzysowej 1.0 – termin ten wskazywał datę graniczną założenia działalności na dzień 31 stycznia 2020 r.)
    • W przypadku jednoosobowej działalności samozatrudnionych warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest kryterium przychodowe. Wbrew zapowiedziom, ustawodawca nie zniósł limitu przychodu dla samozatrudnionych.
    • Powyższe oznacza, że w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek, przychód nie może przekroczyć 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w 2020 r. – obecnie 15 681 zł (tj. 3 x 5 227 zł).
    • Korzystanie przez przedsiębiorców z tzw. ulgi na start w dalszym ciągu wyklucza możliwość ubiegania się o zwolnienie ze składek ZUS. Natomiast pozostałe ulgi w postaci małego ZUS oraz ZUS Plus kwalifikują się do zwolnienia ze składek ZUS.
    • Przedsiębiorcy, którzy zapłacili składki za marzec 2020 r., a mogli jej nie płacić, gdyż przysługiwało im zwolnienie (na warunkach Tarczy Antykryzysowej 2.0), mają możliwość ubiegania się o zwrot opłaconych składek za marzec.
    • Istotny jest fakt, że zwolnienie dotyczy składek ZUS do wysokości minimalnego poziomu podstawy wyliczenia składek, tj. do kwoty 1 431,48 zł.
    • Przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacania składek nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatkach dochodowych.

    Zwolnienie ze składek dla płatników opłacających składki ZUS za nie więcej niż 9 ubezpieczonych

    • W przypadku płatników zatrudniających nie więcej niż 9 ubezpieczonych zwolnienie przysługuje w wysokości 100% kwoty ponoszonych przez nich składek. Omawiane zwolnienie przysługuje przedsiębiorcom, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności przed dniem 1 kwietnia 2020 r.
    • Badanie liczby ubezpieczonych zależy od tego kiedy została rozpoczęta działalność gospodarcza, tj.:
    • dla działalności rozpoczętych przed dniem 1 lutego 2020 r. badamy liczbę ubezpieczonych na dzień 29 lutego 2020 r.,
    • dla działalności rozpoczętych w okresie 1-29 lutego 2020 r. badamy liczbę ubezpieczonych na dzień 31 marca 2020 r.,
    • dla działalności rozpoczętych w okresie 1-31 marca 2020 r. badamy liczbę ubezpieczonych na dzień 30 kwietnia 2020 r.
    • Do badania liczby ubezpieczonych nie wlicza się pracowników młodocianych.
    • Zwolnienie nie jest uzależnione od kryterium przychodowego.
    • Przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacania składek nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów ustaw o podatkach dochodowych.

    Zwolnienie ze składek dla płatników opłacających składki ZUS za więcej niż 9, ale mniej niż 49 ubezpieczonych

    • W przypadku płatników zatrudniających od 10 do 49 ubezpieczonych zwolnienie przysługuje w wysokości 50% kwoty ponoszonych przez nich składek. Omawiane zwolnienie przysługuje przedsiębiorcom, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności przed dniem 1 kwietnia 2020 r.
    • Badanie liczby ubezpieczonych zależy od tego kiedy została rozpoczęta działalność gospodarcza, tj.:
    • dla działalności rozpoczętych przed dniem 1 lutego 2020 r. badamy liczbę ubezpieczonych na dzień 29 lutego 2020 r.,
    • dla działalności rozpoczętych w okresie 1-29 lutego 2020 r. badamy liczbę ubezpieczonych na dzień 31 marca 2020 r.,
    • dla działalności rozpoczętych w okresie 1-31 marca 2020 r. badamy liczbę ubezpieczonych na dzień 30 kwietnia 2020 r.
    • Do badania liczby ubezpieczonych nie wlicza się pracowników młodocianych.
    • Zwolnienie nie jest uzależnione od kryterium przychodowego.
    • Przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacania składek, nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów ustaw o podatkach dochodowych.

    Zwolnienie ze składek dla płatników będących spółdzielniami socjalnymi

    W przypadku płatnika będącego spółdzielnią socjalną zwolnienie dotyczy 100% nieopłaconych należności z tytułu składek za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych.

    Warunkiem uzyskania zwolnienia jest fakt zgłoszenia spółdzielni socjalnej jako płatnika składek przed dniem 1 kwietnia 2020 r.

    Przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacania składek nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów ustaw o podatkach dochodowych.

    Odstąpienie od pobierania odsetek za zwłokę dla należności za okres od stycznia 2020 r.

    Płatnicy, którzy mają trudności w opłacaniu składek, w następstwie COVID-19 skorzystać mogą z rozwiązania polegającego na odstąpieniu od pobierania odsetek za zwłokę od składek za okres od stycznia 2020 r.

    Rozwiązanie dostępne jest dla wszystkich płatników składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne. W celu skorzystania z ww. rozwiązania nie ma znaczenia wielkość przedsiębiorstwa.

    Odstąpienie od pobierania odsetek przez ZUS jest możliwe w sytuacji, gdy składki zostały już opłacone, ale po ustawowym terminie płatności, w wyniku czego powstały odsetki. Skorzystanie z tego rozwiązania nie wyklucza możliwości skorzystania z innych form wsparcia w ramach Tarczy Antykryzysowej.

    Zawieszenie realizacji umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty lub umowy o odroczeniu terminu płatności na okres 3 miesięcy

    W przypadku przedsiębiorców, którzy mają z ZUS zawartą umowę o rozłożenie zadłużenia na raty lub umowę o odroczeniu terminu płatności i w wyniku COVID-19 mają trudności z wywiązywania się z ich postanowień, istnieje możliwość ich zawieszenia na okres 3 miesięcy.

    Powyższe rozwiązanie skierowane jest do wszystkich płatników składek, z którymi ZUS zawarł ww. umowy. W tym rozwiązaniu nie ma znaczenia data od kiedy prowadzona jest działalność gospodarcza ani wielkość przedsiębiorstwa. Zawieszenie dotyczy rat oraz składek nieopłaconych, których terminy płatności przypadają w okresie marzec-maj 2020 r.

    ZMIANY DOTYCZĄCE ŚWIADCZEŃ POSTOJOWYCH

    Tarcza Antykryzysowa 2.0 zmodyfikowała również dotychczasowe zasady dotyczące przyznania tzw. świadczeń postojowych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, wykonujących umowę agencyjną, zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, jeżeli nie podlegają one ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów.

    Przewidziane w Tarczy Antykryzysowej 1.0 jako jednokrotne świadczenie postojowe będzie mogło być na podstawie Tarczy Antykryzysowej 2.0 wypłacone ponownie, ale nie więcej niż trzy razy.

    Będzie mogło być też wypłacone po raz kolejny, nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty wcześniej przyznanego świadczenia postojowego.

    Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego będzie oświadczenie przedsiębiorcy lub osoby wykonującej umowę cywilnoprawną, że sytuacja materialna wykazana we wcześniejszym wniosku nie uległa poprawie.

    Po zmianach wprowadzonych przez Tarczę Antykryzysową 2.0, w przypadku świadczeń postojowych dla osób prowadzących działalność przyznawanych po raz pierwszy (również tych, w sprawie których wnioski zostały już złożone od 1 kwietnia 2020 r.) nie będzie obowiązywał warunek granicznej kwoty przychodu czyli warunek, że przychód uzyskany w miesiącu przed miesiącem, w którym składany jest wniosek o świadczenie postojowe, nie może przekroczyć kwoty wyliczonej jako 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

    Z kolei, w przypadku świadczeń postojowych dla osób realizujących umowy cywilnoprawne przyznawanych po raz pierwszy, będzie obowiązywał warunek wykonywania umowy zawartej przed 1 kwietnia, a nie jak dotychczas przed 1 lutego.

    ULGI W SPŁACIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH W ZWIĄZKU Z COVID-19 NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ORDYNACJI PODATKOWEJ

    Tarcza Antykryzysowa 2.0 umożliwiła uzyskanie przez przedsiębiorców ulg w spłacie zobowiązań podatkowych na podstawie przepisów Ordynacji Podatkowej.

    Pomoc ta stanowi pomoc publiczną mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Komunikacie Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01).

    Rozwiązanie to przede wszystkim umożliwi przedsiębiorcom wnioskowanie o pomoc publiczną w maksymalnej wysokości 800 tyś euro (przed nowelizacją pomoc ta maksymalnie mogła wynosić 200 tyś euro).

    PODATKOWE GRUPY KAPITAŁOWE

    W Tarczy Antykryzysowej 2.0 wprowadzono rozwiązanie, na mocy którego, w przypadku gdy na skutek epidemii COVID-19, podatkowe grupy kapitałowe nie spełnią warunku rentowności oraz braku zaległości podatkowych, utrzymają one status podatnika podatku dochodowego.

    Wprowadzone rozwiązanie dotyczy wyłącznie roku podatkowego, który rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2020 r. a zakończy się po dniu 31 grudnia 2019 r. lub rozpoczął się po dniu 31 grudnia 2019 r. a zakończy przed dniem 1 stycznia 2021 r.

    Anna Turska, Wiceprezes Zarządu w Kancelarii Ożóg Tomczykowski

    [1] Dziennik ustaw z dnia 17 kwietnia poz. 695