Organ, rozpatrując wniosek prowadzącego działalność gospodarczą podatnika o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego, powinien najpierw zbadać, czy wypełnione zostały przesłanki do jej przyznania, także w świetle przepisów wspólnotowych. Dopiero potem może ocenić przez pryzmat ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego, czy zobowiązanie to umorzyć w całości, w części lub wcale – tak orzekł WSA w Szczecinie, uchylając 13 września 2018 r. decyzje organów podatkowych dwóch instancji, odmawiające przedsiębiorcy umorzenia jego zaległości podatkowych (sygn. akt I SA/Sz 395/18).
Na mocy art. 67a § 1. Ordynacji podatkowej: „Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
- odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
- odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
- umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną” (Dz.U. 1997 nr 137, poz. 926 ze zm.).
Wskazany w powyższym przepisie art. 67b przewiduje możliwość udzielenia ulg w spłacie zobowiązań podatkowych na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą. Ulgi mogą przybrać postać pomocy publicznej, pomocy niestanowiącej pomocy publicznej oraz tzw. pomocy de minimis.
Restrukturyzacja obroną przed upadłością
W marcu 2017 r. przedsiębiorca wystąpił do wójta gminy o umorzenie w całości zaległości podatkowych w podatku od nieruchomości. Wniosek motywował trudną sytuacją firmy, spowodowaną utratą płynności finansowej. Przedsiębiorstwo zostało objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym. Udzielenie ulgi mogło zdaniem wnioskodawcy przyczynić się do poprawy jego sytuacji majątkowej, a przede wszystkim nie dopuścić do ogłoszenia upadłości likwidacyjnej i dzięki temu pozytywnie wpłynąć na poziom zatrudnienia w firmie, dalsze inwestycje, jak i finanse gminy.
Niepowodzenia finansowe przedsiębiorcy nie mogą być podstawą do umorzenia zaległości
Zarówno organ podatkowy pierwszej instancji, jak i samorządowe kolegium odwoławcze odmówiły przedsiębiorcy udzielenia ulgi w spłacie zaległości podatkowych. Ich zdaniem takiej pomocy nie mogą uzasadniać problemy finansowe, bo te są wpisane w ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. „Zdaniem Kolegium, tego typu trudności finansowe nie mogą być traktowane jako sytuacja nadzwyczajna, której podatnik nie mógł przewidzieć i na której powstanie nie miał wpływu, a tylko takie znamiona mogą świadczyć o zaistnieniu przesłanki „ważnego interesu podatnika„, o której mowa w art. 67a O.p.” (I SA/Sz 395/18). Organ podniósł również, że oprócz zaległości wobec innych firm i instytucji przedsiębiorstwo wnioskodawcy nie dokonuje bieżących płatności na poczet podatków, a te służą gminie do zaspokajania potrzeb społeczności lokalnej. Dlatego też przyznanie przedsiębiorcy pomocy stanowiłoby niesprawiedliwość godzącą w interes publiczny.
„Z zastrzeżeniem”
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uwzględnił skargę przedsiębiorcy na decyzje organów podatkowych, jednak nie z przyczyn w niej wskazanych. Powołując się na art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2002 nr 153, poz. 1270 ze zm.), stwierdził, że jest zobligowany do dokonania oceny zgodności z prawem zaskarżonych rozstrzygnięć organów. Zdaniem sądu w niniejszej sprawie takiej zgodności nie było, albowiem organy naruszyły przepisy prawa materialnego oraz procesowego, co miało wpływ na wynik sprawy.
Sąd stwierdził, że organy dokonały błędnej wykładni art. 67a § 1 pkt 3 w zw. 67b § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Dokonując analizy art. 67a § 1, sąd zwrócił uwagę na użyty w nim zwrot: „z zastrzeżeniem”, który zgodnie z wyrokiem NSA z 13 lipca 2009 r. (sygn. akt I FPS 3/09) oznacza, że przepis, do którego odsyła, stanowi lex specialis wobec normy odsyłającej. „(…) organ podatkowy otrzymawszy wniosek przedsiębiorcy o ulgę podatkową powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy spełnione są przesłanki do przyznania ulgi w spłacie podatku w świetle art. 67b § 1 O.p., uwzględniając uregulowania wspólnotowe dotyczące pomocy przedsiębiorcom, a więc dopuszczalność pomocy i jej wymogi. W drugiej kolejności, gdy wniosek spełnia te wymogi, organ podatkowy powinien poddać wniosek ocenie pod kątem kryteriów, o których mowa w art. 67a § 1 O.p., a więc ocenić czy za przyznaniem pomocy przemawia ważny interes publiczny lub ważny interes podatnika” (I SA/Sz 395/18).
Organy prowadziły postępowanie niezgodnie z regułami
Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału WSA nie miał wątpliwości, że podatnik ubiegał się o udzielenie ulgi stanowiącej pomoc de minimis. Pouczył przy tym organy, że sam fakt występowania o przyznanie ulgi przez przedsiębiorcę nie jest równoznaczny z ubieganiem się o przyznanie pomocy publicznej. Ustawodawca wyraźnie bowiem wskazał w art. 67b § 1 pkt 1, że organ podatkowy może udzielić podatnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą ulg, które nie stanowią pomocy publicznej.
Oprócz zarzutu błędnego, automatycznego szufladkowania podatnika o statusie przedsiębiorcy, sąd wskazał szereg naruszeń zasad prawa procesowego: art. 120, art. 121, art. 124, art. 127, art. 187, art. 191 oraz art. 210 Ordynacji podatkowej. Uchylając decyzje organów pierwszej i drugiej instancji, zobligował je przy ponownym rozpatrywaniu sprawy nie tylko do oceny wniosku podatnika najpierw przez pryzmat art. 67b § 1 z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia Komisji UE nr 1407/2013 (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013), a dopiero potem art. 67a § 1 pkt 3, ale również do prowadzenia postępowania zgodnie z regułami Ordynacji podatkowej.
Autor: radca prawny Robert Nogacki, Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
