Obowiązek zapłaty podatku ciąży na każdym podatniku. Podstawą prawną tego obowiązku jest art. 84 Konstytucji RP. Wspomniany przepis Konstytucji RP w zakresie powstania obowiązku podatkowego oraz zobowiązania podatkowego odsyła już do poszczególnych ustaw podatkowych, w tym w szczególności do ustawy – Ordynacja podatkowa. Czy prawnie dopuszczalne jest zapłacenie podatku nie bezpośrednio przez podatnika, a przez osobę trzecią? Jeżeli możliwość taka istnieje, to czy prawo przewiduje jakieś warunki dla zapłaty podatku przez osobę trzecią?
Spis treści:
Zapłata podatku przez inny podmiot niż podatnik
Obowiązujące obecnie w Polsce przepisy prawa podatkowego przewidują możliwość zapłaty podatku nie tylko przez podatnika, ale również przez osobę trzecią. Wyróżnić możemy dwie grupy osób, które w zależności od przynależności do jednej z nich będą mogły zapłacić za podatnika podatek wyłącznie do określonej kwoty lub bez ograniczeń kwotowych. Pierwsza grupa to osoby bliskie dla podatnika. Należą do nich małżonek podatnika, jego zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym oraz macocha. Każda z tych osób może zapłacić podatek za podatnika niezależnie od wysokości tego podatku. Druga grupa to wszystkie pozostałe osoby niespokrewnione z podatnikiem i nienależące do jego rodziny. Osoby obce dla podatnika mogą również zapłacić za niego podatek z tym, że w takim przypadku obowiązuje już limit, który wynosi 1000 zł – wyjaśnia adwokat Marek Szymała z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Szymała Zaremba.
Należy pamiętać o tym, że rozwiązanie prawne umożliwiające osobom trzecim zapłatę podatku, który dotyczy samego podatnika, został wprowadzony do Ordynacji podatkowej 1 stycznia 2016 roku. Przed tą datą przepisy podatkowe nie przewidywały w ogóle możliwości zapłaty podatku przez kogoś innego niż sam podatnik.
Skutki zapłaty podatku przez osobę trzecią
Zapłata podatku przez osobę trzecią odnosi bezpośredni skutek wobec zobowiązań podatkowych podatnika. Skuteczność ta nie jest uzależniona od wyrażenia przez podatnika albo organ podatkowy zgody na zapłatę podatku przez osobę trzecią. Z chwilą zapłaty podatku przez osobę trzecią zobowiązanie podatkowe podatnika wygasa z mocy prawa, zatem późniejsza wpłata dokonana już przez samego podatnika, dotycząca tego samego zobowiązania podatkowego za ten sam okres podatkowy, będzie traktowana jako wpłata nienależna (powstanie nadpłata podatku do zwrotu na rachunek podatnika).
Treść dowodu zapłaty
Obowiązkiem osoby bliskiej, zamierzającej uwolnić podatnika od ciążącego na nim zobowiązania podatkowego poprzez zapłatę należności, jest wskazanie takiej okoliczności na dowodzie zapłaty. W razie umieszczenia takiej adnotacji i braku wątpliwości co do przeznaczenia wpłaty, należy przyjmować, że wpłata nastąpiła ze środków podatnika. Tym samym istotnego znaczenia dla oceny, czy określona zapłata osoby trzeciej stanowiła w rzeczywistości uiszczenie podatku, który obciążał podatnika, czy też była innego rodzaju świadczeniem pieniężnym, stanowić będzie informacja zawarta w tytule przelewu. Dopisek informujący, że przelew stanowi zapłatę określonego podatku wymienionej z imienia i nazwiska osoby (oczywiście innej niż sam wpłacający), będzie wystarczający dla uznania, że przelew ten jest zapłatą cudzego podatku. W konsekwencji tak wykonany przelew pieniędzy na mikrorachunek podatkowy podatnika stanowić będzie zapłatę podatku podatnika przez osobę trzecią. Środki przelane w ramach takiego przelewu traktowane będą tak jakby pochodziły od samego podatnika.
Zapłata podatku przez osobę trzecią a egzekucja z pieniędzy
Przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jako jeden ze środków egzekucyjnych przewidują egzekucję z pieniędzy. Organ egzekucyjny stosuje egzekucję z pieniędzy poza siedzibą tego organu poprzez ustne wezwanie zobowiązanego do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych oraz pobranie od zobowiązanego tych należności. Pobranie należności pieniężnej nastąpić może gotówką lub bezgotówkowo przy użyciu terminala płatniczego. W związku z powyższym zadać można pytanie, kiedy dana wpłata – np. przy użyciu terminala płatniczego – będzie, a kiedy nie będzie stanowiła egzekucji z pieniędzy. Odpowiedź na to pytanie ma doniosłe konsekwencje dla podatnika, gdyż zastosowanie środka egzekucyjnego (a takim jest egzekucja z pieniędzy), o którym podatnik został zawiadomiony, przerywa bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Odpowiadając na to pytanie, należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na to, że ustne wezwanie do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, np. zaległości podatkowej, musi nastąpić wobec samego zobowiązanego (podatnika), a nie wobec innej osoby. Jeżeli więc wezwanie do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej nie zostanie wyrażone ustnie wobec zobowiązanego (podatnika), a np. wobec osoby trzeciej, która chwilę później dokona wpłaty zaległości podatkowej poborcy skarbowemu traktując ją jako zapłatę podatku dotyczącego podatnika, to czynność ta nie będzie stanowiła egzekucji z pieniędzy. Inaczej będzie natomiast w sytuacji, gdy poborca skarbowy wezwie zobowiązanego (podatnika) do zapłaty egzekwowanej należności pieniężnej, a ten zdecyduje się wpłacić pieniądze gotówką lub bezgotówkowo przez terminal płatniczy. Wówczas spełnione zostaną wszystkie warunki by traktować taką wpłatę dokonaną przez samego podatnika (zobowiązanego) jako egzekucję z pieniędzy. Co więcej, w takiej sytuacji przyjąć należy, że podatnik został zawiadomiony o zastosowanym środku egzekucyjnym (egzekucji z pieniędzy), gdyż na pokwitowaniu pobrania pieniędzy znajdować się będzie podpis zobowiązanego (podatnika). Tak przeprowadzona czynność egzekucyjna spowoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
