Wg Krajowego indeksu sprawności ochrony zdrowia 2014 pierwsze miejsca w kategorii poprawy stanu zdrowia mieszkańców zajmują województwa: zachodniopomorskie, pomorskie i mazowieckie. Najlepszą gospodarką finansową mogą pochwalić się: dolnośląskie, wielkopolskie, małopolskie i pomorskie, zaś w kategorii jakości ochrony zdrowia – uwzględniającej oprócz twardych danych także ocenę pacjentów – prowadzą województwa: opolskie, podlaskie i zachodniopomorskie.
Krajowy indeks sprawności ochrony zdrowia powstał w celu zbadania rzeczywistej skuteczności polskiego systemu ochrony zdrowia oraz pozyskania mierzalnych i porównywalnych wskaźników, na których będzie można oprzeć dyskusję publiczną.
„W ciągu ostatnich dwudziestu lat w wielu krajach ruszyły systemy oceny sprawności służby zdrowia, podczas gdy na naszym rynku takiego narzędzia brakuje. W efekcie ciężar dyskusji publicznej koncentruje się na jednostkowych zdarzeniach, a nie na zjawiskach o charakterze powszechnym i długotrwałym. Mamy nadzieję, że indeks przyczyni się do bardziej systematycznego gromadzenia i przetwarzania informacji o funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia, co w konsekwencji przełoży się na wyższą jakość debaty publicznej na temat potrzebnych zmian” – wyjaśnia genezę powstania indeksu Mariusz Ignatowicz, partner PwC, lider zespołu ds. ochrony zdrowia. „Idea indeksu – jako badania porównawczego tzw. benchmarku – jest wskazaniem, w którym województwie system ochrony zdrowia działa lepiej w konkretnej dziedzinie, a w której gorzej. Nie ma więc jednego zwycięzcy, ale są liderzy w poszczególnych kategoriach. Kolejnym krokiem powinna być analiza z czego wynika skuteczność danego województwa w konkretnym obszarze i co zrobić, aby uzyskać takie same efekty w innych województwach” – kontynuuje.
Indeks uwzględnia 44 wskaźniki, a poprzez system wag określa skuteczność ochrony zdrowia w trzech obszarach tzw. osiach: poprawy stanu zdrowia mieszkańców, gospodarki finansowej oraz jakości konsumenckiej opieki zdrowotnej.
„Pracując nad indeksem wyszliśmy z założenia, że w pierwszej kolejności od systemu zdrowia w Polsce oczekuje się trzech rzeczy: aby chronił i wpływał na poprawę stanu zdrowia mieszkańców, był efektywny i stabilny finansowo oraz aby pacjenci byli zadowoleni z jego funkcjonowania. Stąd w naszym badaniu prezentujemy wyniki w trzech wymiarach, uwzględniając – poza twardymi danymi – także ocenę z punktu widzenia pacjenta oraz przypisując poszczególnym wskaźnikom odpowiednie wagi” – wyjaśnia Bernard Waśko, dyrektor medyczny PwC.
Oś nr 1 – Poprawa stanu zdrowia
Najlepszy wynik osiągnięto w zakresie poprawy stanu zdrowia w województwie zachodniopomorskim (185 pkt) oraz pomorskim i mazowieckim (182 i 175 pkt). Kolejne cztery województwa: warmińsko-mazurskie, lubuskie, wielkopolskie i podlaskie nie pozostają daleko w tyle za trójką liderów. Na końcu listy znajdują się województwa kujawsko-pomorskie i łódzkie z wartościami odpowiednio 109 i 112 pkt.
Na ten wynik składają się przede wszystkim wskaźniki pogrupowane w kategorie takie jak: (1) zapobieganie zgonom (np. odsetek żyjących co najmniej 5 lat od rozpoznania raka jelita grubego czy raka piersi jako jednych z najczęściej występujących nowotworów; skala pobierania narządów do przeszczepów od zmarłych), (2) zapobieganie zaostrzeniom stanu zdrowia (np. wskaźnik hospitalizacji z powodu niewydolności serca, wskaźnik hospitalizacji chorujących na przewlekłe choroby dolnych dróg oddechowych, hospitalizacja cukrzyków) oraz (3) prewencja chorób (w tym uczestnictwo w badaniach mamograficznych, cytologicznych, szczepieniach).
Oś nr 2 – Efektywna gospodarka finansowa
W osi efektywnej gospodarki finansowej na czele uplasowały się województwa: dolnośląskie (94 pkt), wielkopolskie (86 pkt) oraz małopolskie i pomorskie (po 83 pkt). Na końcu stawki znalazły się województwa: zachodniopomorskie (44 pkt) oraz podlaskie i lubelskie (49 pkt).
Na ten wynik składają się przede wszystkim wskaźniki pogrupowane jako m.in.: (1) sprawność alokacji środków (np. wydatki na opiekę długoterminową czy proporcja wydatków na leczenie pozaszpitalne do wydatków na leczenie szpitalne), (2) efektywność ekonomiczna prowadzonych terapii, (3)
zagregowane indywidualne wyniki poszczególnych placówek oraz (4) zarządzanie infrastrukturą (np. liczba łóżek szpitalnych na 10 tys. mieszkańców czy wskaźnik leczonych w ciągu roku przypadających na łóżko szpitalne).
Oś nr 3 – Jakość konsumencka opieki zdrowotnej
W osi jakości konsumenckiej na czele znajdują się województwa: opolskie (105 pkt), podlaskie i zachodniopomorskie (103 i 96 pkt.). Co ciekawe, są to te same województwa, które w osi gospodarki
finansowej znalazły się na końcu stawki. Na końcowych miejscach w osi jakości konsumenckiej ulokowały się województwa: łódzkie, pomorskie i świętokrzyskie (odpowiednio 27, 30 i 32 pkt.).
Jakość konsumencka opieki zdrowotnej mierzona jest m.in. poprzez (1) ocenę satysfakcji pacjenta, (2) czas oczekiwania, (3) dostępność geograficzną danej usługi czy (4) stopień uciążliwości skorzystania z usługi dla pacjenta (np. udział wydatków na zdrowie w przychodach gospodarstwa domowego, odsetek gospodarstw domowych, które zrezygnowały z zakupu leków lub wizyty u lekarza z powodów finansowych).
Krajowy Indeksu Sprawności Ochrony Zdrowia wzorowany jest na istniejących systemach międzynarodowych (WHO, OECD), brytyjskich, kanadyjskich, australijskich czy holenderskich.
„Patrząc jednak na analogiczne wskaźniki funkcjonujące na innych rynkach trzeba zaznaczyć, że niestety nie wszystkie informacje, które powinny zostać uwzględnione przy definiowaniu tego typu benchmarku są obecnie w Polsce dostępne. Przykładowo warto skoncentrować się także na monitorowaniu jakości procesów leczenia czy monitorowaniu zdarzeń niepożądanych takich jak np. powikłania. Jeśli indeks ma rzeczywiście obrazować funkcjonowanie opieki medycznej to musi obejmować szeroki zakres parametrów dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa. Mamy więc nadzieję, że w przyszłości zestaw wskaźników będzie się zmieniał”– mówi Mariusz Ignatowicz, lider zespołu ds. ochrony zdrowia w PwC.
Do rozważenia pozostaje m.in.:
rola wskaźników pokazujących skalę tzw. nierówności w zdrowiu, wynikających z szeregu czynników jak np. pochodzenie etniczne, klasa społeczna, poziom zamożności.
większa rola wskaźników jakości opieki – obecnie wśród wskaźników ujęte są: przeżycie 5-letnie, hospitalizacje w chorobach przewlekłych uwzględnienie wskaźników bezpieczeństwa pacjenta w trakcie terapii, np. w szpitalu,
równowaga i reprezentacja większości głównych dziedzin medycyny – obecnie indeks obejmuje wskaźniki z zakresu chorób zakaźnych, onkologii, kardiologii, chorób układu oddechowego i psychiatrii)
optymalna reprezentacja wskaźników dotyczących różnych rodzajów opieki zdrowotnej.
Więcej informacji o Krajowym indeksie sprawności ochrony zdrowia
Obecny kształt indeksu sprawności ochrony zdrowia jest pierwszą próbą syntetycznej oceny sposobu działania systemu ochrony zdrowia w Polsce. Obok doświadczeń międzynarodowych, indeks opiera się na odgórnie ustalonych celach i wagach przypisanych poszczególnym cechom systemu ochrony zdrowia. W ramach przygotowywania indeksu autorzy przeprowadzili tzw. analizę wrażliwości, testując, na ile zmiana wag wskaźników i osi mogłaby wpłynąć na wyniki. Analiza pokazała, że możliwe są pewne przesunięcia w kolejności poszczególnych województw, lecz nie były one zasadnicze – raczej o 2–3 miejsca w szeregu. Więcej informacji na temat wskaźników wykorzystanych w ramach każdej z osi znajduje się w raporcie pod adresem http://www.pwc.pl/pl/publikacje/index.jhtml
Informacje o raporcie
Raport został przygotowany przez zespół www.dane-i-analizy.pl oraz firmę doradczą PwC. Autorzy wykorzystali międzynarodowe doświadczenia w opracowaniu mierników sprawności systemu ochrony zdrowia (health system performance measures – HSPM), aby podjąć próbę oceny działania polskiego systemu opieki zdrowotnej. Informacje konieczne do wyliczenia wskaźników zebrane zostały z dostępnych źródeł wyszczególnionych w raporcie (m.in. ZUS, NFZ, GUS, CSiOZ, PZH, KRN, MZ) oraz w ramach badania przeprowadzonego na populacji dorosłych Polaków w listopadzie 2013 r. Badanie zostało przeprowadzone dwukrotnie w formie wywiadów telefonicznych, podczas których łącznie ankietowano 2008 osób. Pełen raport znajduje się na stronie http://www.pwc.pl/pl/publikacje/index.jhtml
