Wśród kluczowych czynników które mogłyby ułatwić rozwój produkcji biometanu w Polsce, 44% ankietowanych wskazało dotacje i dostęp do finansowania, 30% uproszczenie przepisów administracyjnych a 22% stabilność przepisów. Wśród głównych przyczyn przeszkadzających w inwestycji w biometan 36% badanych wskazało niekorzystne i skomplikowane regulacje, 28% brak wsparcia finansowego a 26% wysokie koszty instalacji. Jednak Polska jest jednym z krajów o największym potencjale produkcji biometanu w Unii Europejskiej – wynika z raportu “Biometan w Polsce. Rosnąca rola biometanu w transformacji energetycznej” opracowanego przez Strategy& w Polsce.
Polskie firmy w ostatnich latach realizowały wiele inwestycji w energetykę słoneczną i wiatrową, pomijając biometan jako nową ścieżkę rozwoju i dotarcia do unijnych celów. Wybór ten wydaje się zaskakujący, zwłaszcza że dysponujemy dużym rynkiem zarówno produkcyjnym jak i mamy wszelkie szanse na rosnący rynek odbiorców tego produktu. Obecnie biogaz produkowany jest w ok. 380 instalacjach o sumarycznej mocy elektrycznej około 280 MW, a największy udział w całości stanowią biogazownie komunalne. Polska posiada jednak znacznie większe możliwości, potencjalnie na ponad 300 dużych oraz ok. 800 średnich instalacji a jedynie około 3% całkowitego potencjału produkcji biogazu jest obecnie wykorzystywane.
“Efektywne zrealizowanie transformacji w kierunku zielonej energii będzie kluczowe dla utrzymania konkurencyjności gospodarek w Polsce i Europie. Wśród odnawialnych źródeł energii szczególną rolę może odegrać biometan – jako ekologiczna alternatywa dla tradycyjnego gazu ziemnego. Mimo to, rozwój biometanu w Polsce nie przebiega tak dynamicznie, jak by mogło się wydawać. Niedostateczny klimat inwestycyjny, który mógłby się opierać na krajowej strategii dla biogazu i biometanu, podobnie jak to ma miejsce w przypadku Polskiej Strategii Wodorowej do 2030 roku czy Programu polskiej energetyki jądrowej, ogranicza zainteresowanie. Tylko 22% podmiotów na polskim rynku biogazu bierze pod uwagę poszerzenie swojej działalności o produkcję biometanu” – mówi Wojciech Słowiński, partner Strategy& w Polsce, lider zespołu ds. rynku naftowego, gazowego i chemicznego.
Ogromną szansą dla naszego kraju na dogonienie europejskich liderów może być postawienie na biometan. Polska dysponuje jednym z największych zasobów użytecznych biogazowo substratów w Unii – dotyczy to zarówno wsadu do produkcji biometanu w wyniku oczyszczania biogazu z procesu fermentacji metanowej, jak również, w dłuższym horyzoncie czasowym, gazyfikacji. W zakresie fermentacji metanowej największymi źródłami surowca w Polsce są sektor rolniczy oraz komunalny.
“Polska, z istniejącym zapotrzebowaniem na gaz ziemny i potencjałem jego wzrostu w kontekście dekarbonizacji transportu, a także dobrze rozwiniętą infrastrukturą przesyłową, mogłaby być obiecującym miejscem do inwestowania w biometan. Mimo tych atutów, wciąż niewielka część ankietowanych wyraża zainteresowanie rozszerzeniem swojego łańcucha produkcji biogazu o biometan. Chociaż tylko jedna piąta respondentów wskazuje brak długoterminowej strategii jako główną przeszkodę, to niemal wszystkie główne wyzwania hamujące rozwój biometanu w kraju można by rozwiązać poprzez wprowadzenie spójnej krajowej polityki biogazowej. Taka strategia na rzecz biometanu miałaby za zadanie określić cele i metody przezwyciężenia istniejących przeszkód dla rozwoju tego rynku” – mówi Bartosz Safiejko, dyrektor Strategy& w Polsce, zespół ds. rynku naftowego, gazowego i chemicznego.
Najistotniejsze problemy, które wpływają na brak odpowiedniego klimatu do inwestowania w biometan w Polsce, można podzielić na trzy grupy: bariery administracyjne i regulacyjne; brak odpowiednich systemów wsparcia budowy instalacji i produkcji biometanu; opór społeczny. Tylko 72% ankietowanych ocenia zainteresowanie biometanem wśród potencjalnych odbiorców gazu jako średnie lub niskie Jednocześnie aż 82% oceniło świadomość społeczną w zakresie biometanu jako znikomą. Wszystkie wskazane powyżej bariery i okoliczności powodują, że zdaniem zdecydowanej większości respondentów biometan zanotuje jedynie niewielki wzrost do 2030 r. Wskazują oni, że największe szanse na rozwój produkcji mają duże podmioty, które mają wystarczające zasoby, by przynajmniej częściowo poradzić sobie z przezwyciężeniem istniejących wyzwań. Realizację potencjału produkcyjnego Polski i odpowiadający temu udział w spełnieniu celów produkcyjnych dla UE wynikających z REPowerEU (bo własnego celu jeszcze nie określiliśmy) przewiduje jedynie 12% respondentów.
Opracowanie odpowiedniej strategii, za którą pójdzie szereg działań opartych na współpracy pomiędzy wszystkimi kluczowymi interesariuszami odpowiadającymi za rozwój rynku biometanu w Polsce może pozwolić na przełamanie niekorzystnego trendu i dynamiczny wzrost liczby biometanowni. Jej przygotowanie powinno poprzedzać określenie potrzeb i wizji dla biometanu w polskim miksie energetycznym i dogłębna analiza rynku. Taka analiza powinna odpowiedzieć na kluczowe z punktu widzenia strategii pytania, takie jak: ile biometanu możemy produkować, z jakich substratów, jakiej wielkości instalacje są optymalne dziś i w przyszłości, jaki jest popyt na biometan i w jakiej formie – czy powinien być wtłaczany do sieci gazu, czy dystrybuowany w formie bio-LNG lub bio-CNG, ile taka produkcja będzie kosztować i jaka jest luka pomiędzy kwotą, którą odbiorcy są w stanie zapłacić za biometan i kosztem jego wytworzenia. Dopiero tak przygotowana, dedykowana do biometanu (i biogazu) strategia i dalsze, wynikające z niej działania wdrożeniowe, mogą realnie wpłynąć na potencjał inwestycyjny rynku.
O badaniu:
Celem badania „Rola biometanu w transformacji energetycznej Polski” jest zrozumienie, jak podmioty działające obecnie na rynku biogazowym postrzegają potencjał biometanu w kontekście przyszłej transformacji energetycznej, identyfikując główne bariery oraz czynniki mogące wspierać rozwój tego sektora. Ankieta dotyczyła także planów inwestycyjnych firm w zakresie biometanu, motywacji stojących za nimi oraz preferowanych modeli inwestowania. Ankietowani wyrażali także opinie na temat percepcji społecznej i przyszłych kierunków rozwoju tego rynku.
Badanie mające formę ankiety składało się z 7 pytań zamkniętych oraz 5 pytań otwartych, na które respondenci mogli udzielić dodatkowego komentarza pozwalającego na doprecyzowanie odpowiedzi. Ankieta została przeprowadzona w dniach 30.08.2023 – 26.09.2023 w formie wywiadów telefonicznych oraz poprzez ankietę online..
Grupa badawcza składała się z 50 podmiotów działających na rynku biogazu lub biometanu w Polsce co stanowi około 10% całego rynku. Składa się na to 36% biogazowni rolniczych, 48% biogazowni komunalnych oraz 16% pozostałych podmiotów, wśród których znajdują się dostawcy technologii, substratów oraz stowarzyszenie branżowe.
