Rząd przygotowuje projekt budżetu centralnego na rok 2024 z informacją
o planowanych wydatkach pozabudżetowych (Polski Fundusz Rozwoju, BGK, Fundusz Drogowy, Narodowy Fundusz Wspierania Sił Zbrojnych), wydatkach na zdrowie, szkolnictwo, inwestycje publiczne, dopłaty do KRUS i FUS, wydatkach wojskowych oraz 13 i 14 emerytury, transfery socjalne i koszty obsługi długu publicznego. Prof. Stanisław Gomułka – główny ekonomista Business Centre Club przedstawia stanowisko BCC dotyczące planu.
We wszystkich tych obszarach mamy teraz dużo niepewności. Dotyczą one też wyniku
w roku 2023 oraz wielkości inflacji w latach 2023-2025. Wiemy jednak, że duże wzrosty wydatków w relacji do PKB mają dotyczyć zdrowia i obronności, oraz kosztu obsługi długu publicznego. Stąd ocena KE, że dług sektora finansów publicznych, liczony wg metodologii unijnej, wzrośnie w relacji do PKB z około 50% w roku 2022, do około 70% -10 lat później
– twierdzi prof. Stanisław Gomułka – główny ekonomista Business Centre Club.
Propozycje wyborcze partii opozycyjnych raczej nie zwiększą skali tego wzrostu, ale
w przypadku realizacji obietnic wydatkowych oraz dużego spadku inflacji zwiększają prawdopodobieństwo urzeczywistnienia się prognozy KE. Oznacza to duże ryzyko przekroczenia konstytucyjnego limitu 60% PKB już za około 3-4 lata. – dodaje ekspert BCC.
BCC przedstawiło także oficjalne stanowisko dotyczące polityki finansowej Polski.
- Potrzebne są dwie szybkie, wręcz natychmiastowe zmiany polityki finansowej państwa:
(A). Poprawa jakości statystyki dotyczącej finansów państwa, przez przejście w ustawie o finansach państwa na unijne ESA 2010 i unijny EDP (excessive deficit procedure),
(B). Akceptacja wymaganych przez Trybunał Sprawiedliwości UE i polską Konstytucję zmian ustawowych dotyczących praworządności, aby KE mogła zacząć przekazywać Polsce środki z KPO oraz bieżącej perspektywy budżetowej, i aby Polska nie musiała płacić kar za jej nieprzestrzeganie;
- W polityce makroekonomicznej trzeba uwzględnić fakt, że silnie pozytywne dla wzrostu PKB efekty zjawiska doganiania krajów wysoko rozwiniętych od roku 1992, oraz dużego dopływu netto środków UE od roku 2004, będą w najbliższych latach wygasać, obniżając
w latach po roku 2030 tempo wzrostu trendu PKB z około 3,5% rocznie do około 1,5%. (Artykuł SG w Rzeczpospolitej 05.05.23 na ten temat). Przedstawione prognozy mogą podlegać korektom będącym konsekwencją prowadzonej polityki fiskalnej, monetarnej
i gospodarczej. - W odniesieniu do inflacji główny przekaz praktycznej polityki makroekonomicznej na świecie, więc także w Polsce, jest teraz następujący: policy makers could trade more inflation for less unemployment in the short run but not in the long term (Alan S. Blinder, A Monetary and Fiscal History of the United States, 1961-2021, 2022, s. 58).
- Komisja Europejska prognozuje, w oparciu głównie o proponowane przez rząd i partie opozycyjne duże wzrosty nakładów na obronność i ochronę zdrowia, oraz mający już miejsce duży wzrost kosztów obsługi długu publicznego, wzrost relacji długu publicznego do PKB z około 50% teraz do około 70% za 10 lat. To oznaczałoby kosztowny dla gospodarki i społeczeństwa kryzys finansów publicznych. GGC BCC rekomenduje działania potrzebne do utrzymania tej relacji znacząco poniżej 60%. Ten poziom relacji długu do PKB jest niezbędny z racji niskiej w Polsce relacji (prywatnych i publicznych) zasobów majątkowych do PKB, co podnosi koszt obsługi długu publicznego.
- GGC BCC rekomenduje potrzebne działania:
(A) Finansowanie głównie przez sektor prywatny, krajowy i zagraniczny, oraz UE koniecznej i zarazem kosztownej przebudowy systemu energetycznego;
(B) Powrót do prywatyzacji gospodarki z wyłączeniem aktywów operatorów systemu przesyłowego (gaz, energia elektryczna, paliwa płynne) oraz elementów infrastruktury komunikacyjnej. Działalność państwa w gospodarce powinna skoncentrować się na funkcjach regulacyjnych oraz dbałości o konkurencję. Funkcji regulacyjnych państwa nie powinno się zastępować prymitywnie pojmowaną polityką właścicielską.;
(C) Zmniejszenie dofinansowania z budżetu państwa systemu emerytalnego, poprzez powrót do powszechności jego funkcjonowania (równy wiek emerytalny kobiet i mężczyzn, likwidacja wszystkich przywilejów emerytalnych), z której wycofano się w ramach fatalnej
w skutkach modyfikacji systemu ubezpieczeń społecznych po 2001 roku. Konieczne jest również ograniczenie kosztów transferów socjalnych poprzez wprowadzenie kryterium dochodowego.;
- Radykalne uproszczenie systemu podatkowego, głównie przez wprowadzenie, z dobrze uzasadnionymi wyjątkami, jednej stawki podatku VAT (20%?) oraz jednej stawki podatku CIT (10%?). Koszt działalności innowacyjnej firm, ze względu na korzystne ogólnogospodarcze efekty takiej działalności, powinien być odliczany od podstawy CIT.
Stanowisko podpisali:
- Dr Janusz Steinhoff, przewodniczący GGC
- Dr Łukasz Bernatowicz, minister infrastruktury GGC
- Dr Andrzej Byrt, minister ds. polityki zagranicznej GGC
- Dr Jacek Goliszewski, prezes BCC
- Prof. Stanisław Gomułka, członek krajowy PAN, minister finansów GGC
- Dr Mieczysław Grodzki, minister ds. spółdzielczości GGC
- Anna Janczewska, minister ds. ochrony zdrowia GGC
- Ryszard Kalisz, minister ds. prawa GGC
- Gen. Leon Komornicki, minister ds. przemysłu obronnego GGC
- Bożena Lublińska-Kasprzak, minister ds. przedsiębiorczości i innowacji GGC
- Dr Grażyna Magdziak, minister ds. majątku skarbu państwa GGC
- Witold Michałek, minister ds. procesu stanowienia prawa BCC
- Wojciech Nagel, minister ds. ubezpieczeń społecznych GGC
- Ryszard Pazdan, minister ds. ochrony środowiska GGC
- Zbigniew Żurek, minister ds. prawa pracy i rynku pracy GGC
