W pierwszej połowie 2023 roku wolumen inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej wyniósł 2,02 mld euro, o ok. 64% mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Eksperci Colliers odnotowali relatywnie duże zainteresowanie sześcioma[1] analizowanymi rynkami szczególnie ze strony kapitału z CEE, część inwestorów w dalszym ciągu kontynuuje jednak strategię oczekiwania. W I połowie roku popyt wzrósł w sektorze handlowym – na koniec pierwszej połowy 2023 r. jego udział w całym wolumenie wyniósł 35%.
— Wolumeny inwestycji w 2023 roku w Europie Środkowo-Wschodniej były jednymi z najniższych w historii. Spadek o 64%, według wstępnych odczytów, pokrywa się niestety z wynikami europejskimi i światowymi. Biorąc pod uwagę obecne warunki, w szczególności w odniesieniu do kosztów obsługi zadłużenia, przewidywanie aktywności rynkowej w pozostałej części roku pozostaje wyzwaniem. Szacujemy, że przy utrzymaniu się obecnych trendów wolumen inwestycji na koniec 2023 r. może osiągnąć około 5 mld euro — mówi Kevin Turpin, dyrektor ds. rynków kapitałowych na region Europy Środkowo-Wschodniej, Colliers.
W Polsce łączny wolumen inwestycji za drugi kwartał wyniósł 150 mln euro (801 mln euro w pierwszej połowie roku, co zapewniło jej największy udział w wolumenach inwestycyjnych w CEE – ok. 42%). Na drugim miejscu uplasowały się Czechy z udziałem na poziomie 34%, z kolei Bułgaria była jedynym rynkiem w regionie ze wzrostami w skali roku. Pozostałe rynki odnotowały spadki wolumenów od 42 do 87%.
Spis treści:
Cała Europa
Nie tylko kraje Europy Środkowo-Wschodniej odnotowały niską aktywność inwestorów – zgodnie z analizami Colliers niepewność cenowa i zaostrzone warunki finansowe nadal hamują handel nieruchomościami komercyjnymi w całym regionie EMEA (Europa, Bliski Wschód i Afryka). Eksperci zwracają także uwagę na znaczną rozbieżność między oczekiwaniami kupujących i sprzedających, która wpływa na niską aktywność na rynku.
— Drugi kwartał roku pod wieloma względami był kontynuacją pierwszego, w którym ogromny wpływ na rynek inwestycyjny miały podwyżki stóp procentowych. Utrudniły one proces zakupu, zwiększając lukę między oczekiwaniami cenowymi kupujących i sprzedających. Niemniej jednak w tym okresie zamknięto kilka znaczących transakcji, ponieważ inwestorzy kapitałowi nadal poszukiwali i znajdowali strategiczne aktywa — dodaje Luke Dawson, Dyrektor ds. transgranicznych rynków kapitałowych w regionie EMEA w Colliers.
Dynamika wzrostu
Zbyt mała liczba transakcji na rynku powoduje, że wyzwaniem dla wszystkich graczy jest określenie, gdzie obecnie znajduje się rentowność. Wymusza to konieczność analizowania nastrojów inwestorów i różnych czynników wpływające na płynność, np. stóp procentowych, terminów zapadalności obligacji, zgodności z wymogami ESG i zmian strukturalnych na rynkach najemców w niektórych sektorach.
— Całkowite koszty finansowania wynoszą obecnie powyżej 5,5%, co jest spowodowane znacznie wyższymi stopami procentowymi, a także kosztami innych instrumentów finansowych, takich jak swapy stopy procentowej. Ponadto w dużej mierze zanikły różnice między inwestowaniem w nieruchomości a innymi strategiami inwestycyjnymi. W niektórych przypadkach zaczynają one jawić się jako atrakcyjne alternatywy dla nieruchomości, co wywiera dalszą presję na oczekiwania cenowe kupujących — tłumaczy Kevin Turpin.
Centra handlowe wracają do łask
Pierwsza połowa roku przyniosła roszady w topowych aktywach. Znacznie spadł wolumen inwestycji biurowych, zarówno w skali globalnej, jak i w Europie Środkowo-Wschodniej (stanowi zaledwie 29,5% wolumenu w CEE w I połowie 2023 roku). Spadki zaintaresowania odnotował też sektor przemysłowo-logistyczny. Na szczycie ponownie znalazł się natomiast sektor handlowy z 35-proc. udziałem w wolumenie na koniec półrocza. To tu odnotowano jedyną transakcję powyżej 100 mln euro w II kwartale – właściciela zmieniło centrum handlowe w Pardubicach w Czechach.
Lokalni inwestorzy najbardziej aktywni
Do tej pory w 2023 roku największą aktywność wykazywał kapitał krajowy z regionu CEE-6 z 59-proc. udziałem w całkowitym wolumenie regionalnym. Najbardziej aktywni byli inwestorzy z Czech (40%, z czego prawie 17% stanowiły zaledwie dwie transakcje w sektorze handlowym). Kapitał z innych regionów Europy Środkowo-Wschodniej stanowił kolejne 19%. Za nimi uplasował się kapitał z Europy (14%), Azji-Pacyfiku (7%), USA (5,4%) i Bliskiego Wschodu (5%).
Trendy i perspektywy
Colliers przewiduje, że w Polsce w trzecim kwartale rynek będzie kontynuował poszukiwania odpowiedniego poziomu cen przy niewielkiej aktywności w okresie letnim. W nadchodzących miesiącach eksperci spodziewają się sfinalizowania kilku transakcji biurowych i logistycznych, a także nieznacznego wzrostu zainteresowania aktywami handlowymi. Warto podkreślić, że w Polsce kredyty bankowe są dostępne, ale procesy finansowania nadal się przeciągają. W drugim kwartale ogłoszono jednak szereg transakcji dłużnych w sektorze logistycznym, co wskazuje na utrzymującą się aktywność.
– Biorąc pod uwagę ograniczoną płynność, a co za tym idzie niewielką liczbę transakcji referencyjnych, uczestnicy mają trudności z ustaleniem cen rynkowych, widoczna jest różnica między proponowanymi cenami kupna i sprzedaży. Z tego powodu większość inwestorów o ugruntowanej pozycji czeka na stabilizację cen i zmianę nastrojów na rynku. Stwarza to rzadką okazję dla regionalnych nabywców z Europy Środkowo-Wschodniej i krajów bałtyckich do konkurowania o najlepsze produkty po niższych cenach – podkreśla Marek Paczuski, Senior Director w Dziale Doradztwa Inwestycyjnego Colliers.
Colliers utrzymuje optymistyczne długoterminowe prognozy dla regionu CEE-6. W krajach tych stosunek między płacą a produktywnością nadal jest bardzo atrakcyjny, co powoduje, że gospodarki Europy Środkowo-Wschodniej będą odnotowywać szybki wzrost gospodarczy. W ujęciu długoterminowym wszelkie potencjalne średnioterminowe problemy stworzą nowe możliwości dla tego regionu.
[1] Polska, Czechy, Słowacja, Rumunia, Bułgaria, Węgry.
