14 lipca 2021 r. Komisja Europejska (KE) ogłosiła główną część długo oczekiwanego Pakietu Fit for 55. Jest to projekt zmian legislacyjnych, które mają na celu zmniejszenie emisyjności europejskiej gospodarki o co najmniej 55% do 2030 roku (w stosunku do poziomu emisyjności z roku 1990).
Obniżenie emisji w najbliższej dekadzie jest głównym warunkiem koniecznym do tego, aby Europa stała się pierwszym kontynentem na świecie, który jest neutralny dla klimatu. Ten cel ma zostać osiągnięty do 2050 roku.
Propozycje przedstawione przez Komisję Europejską są zestawem narzędzi prawodawczych, które mają służyć realizacji celów zawartych w Europejskim prawie o klimacie. Fit for 55 to podstawa do gruntownej transformacji naszej gospodarki i społeczeństwa oraz – jak pisze Komisja Europejska – „sprawiedliwej, ekologicznej i dostatniej przyszłości”.
Spis treści:
Z jakich elementów składa się „fit for 55 package”?
Propozycje KE dotyczą obszarów takich jak:
- Zmiany w handlu uprawnieniami do emisji EU ETS – m.in. zarówno w nowych sektorach (transport drogowy, budynki) jak i zaostrzenie zasad obecnego systemu.
- Rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego dla każdego państwa członkowskiego, w którym określono zaostrzone wartości docelowe w zakresie redukcji emisji w przypadku budynków, transportu drogowego i krajowego transportu morskiego, rolnictwa, odpadów i małych sektorów przemysłu.
- Dyrektywa OZE zakładająca m.in. że do 2030 r. 40% energii należy produkować ze źródeł odnawialnych.Dyrektywa ws. efektywności energetycznej to m.in. zobowiązanie państw członkowskich do oszczędności energii oraz renowacja 3% budynków sektora publicznego rocznie.
- Niskoemisyjny transport to m.in. zaostrzone normy emisji CO2 w transporcie drogowym, wymóg zmniejszenia średnich emisji z nowych samochodów o 55 proc. od 2030 r. i o 100 proc. od 2035 r. w porównaniu z poziomami z 2021 r.; nowy, bardziej rygorystyczny wymóg dla infrastruktury paliw alternatywnych; uwzględnienie w niskoemisyjnych transporcie także statków powietrznych i wodnych.
- Usuwanie dwutlenku węgla z atmosfery – postulaty zawarte w rozporządzeniu w sprawie użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa- m.in. strategia leśna zakłada zasadzenie 3 miliardów drzew w całej Europie do 2030 r.
- Przegląd dyrektywy ws. opodatkowania energii – polityka podatkowa wspierająca Europejski Zielony Ład.
- Nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 wprowadzi cenę za emisje dwutlenku węgla w przypadku importu określonych produktów, aby zagwarantować, że ambitne działania w dziedzinie klimatu w Europie nie doprowadzą do ucieczki emisji gazów cieplarnianych.
Kolejne części Pakietu mają zostać opublikowane do końca bieżącego roku. Szczegółowe informacje nt. ogłoszonych legislacji można znaleźć na stronie Komisji Europejskiej.
Wypowiedzi członków kolegium komisarzy:
Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, powiedziała: Gospodarka oparta na paliwach kopalnych osiągnęła swoje granice. Następnym pokoleniom chcemy zostawić zdrową planetę, a także zapewnić dobre miejsca pracy i wzrost gospodarczy, który nie szkodzi przyrodzie. Europejski Zielony Ład to nasza strategia wzrostu, która zmierza ku gospodarce bezemisyjnej. Europa była pierwszym kontynentem, który ogłosił, że będzie neutralny dla klimatu w 2050 r., a teraz jesteśmy pierwszymi, którzy przedstawiają konkretny plan działania. Europa realizuje politykę przeciwdziałania zmianie klimatu poprzez innowacje, inwestycje i rekompensatę społeczną.
Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu, Frans Timmermans, podkreślił: Jest to dekada przełomowa w walce z kryzysem klimatycznym i zagrożeniami dla różnorodności biologicznej. Unia Europejska wyznaczyła ambitne cele, a dziś pokazujemy, w jaki sposób możemy je osiągnąć. Zapewnienie ekologicznej i zdrowej przyszłości dla wszystkich będzie wymagało znacznych starań we wszystkich sektorach i w każdym państwie członkowskim. Wspólnie nasze wnioski nadadzą bieg niezbędnym zmianom, umożliwią wszystkim obywatelom jak najszybsze czerpanie korzyści z działań w dziedzinie klimatu oraz zapewnią wsparcie gospodarstwom domowym znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji. Transformacja Europy będzie sprawiedliwa, ekologiczna i konkurencyjna.
Komisarz do spraw gospodarki Paolo Gentiloni stwierdził: Nasze starania na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu muszą być ambitne politycznie, skoordynowane na szczeblu globalnym i sprawiedliwe społecznie. Aktualizujemy przyjęte dwadzieścia lat temu przepisy dotyczące opodatkowania energii, aby zachęcić do stosowania bardziej ekologicznych paliw i ograniczyć szkodliwą konkurencję podatkową w dziedzinie energii. Proponujemy również mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, który zrówna cenę emisji dwutlenku węgla pochodzących z przywozu z ceną stosowaną w obrębie UE. Przy pełnym poszanowaniu naszych zobowiązań w ramach WTO pozwoli to zagwarantować, że realizacja naszych ambitnych celów klimatycznych nie zostanie utrudniona przez przedsiębiorstwa zagraniczne, które podlegają mniej rygorystycznym wymogom w zakresie ochrony środowiska. Ponadto takie rozwiązanie zachęci do stosowania bardziej ekologicznych norm poza naszymi granicami. Jest to niewątpliwie ostatni moment na podjęcie działań. Z roku na rok przerażające skutki zmiany klimatu stają się coraz bardziej widoczne: dziś potwierdzamy naszą determinację, żeby działać, zanim będzie za późno.
Komisarz do spraw energii Kadri Simson oświadczyła: Osiągnięcie celów Zielonego Ładu nie będzie możliwe bez przekształcenia naszego systemu energetycznego, bo to właśnie z niego pochodzi większość emisji w Europie. Aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r., musimy zmienić ewolucję dotyczącą odnawialnych źródeł energii w rewolucję i zadbać o to, by nie marnować energii. Dzisiejsze wnioski zawierają ambitniejsze cele, usuwają bariery i wprowadzają zachęty, tak abyśmy jeszcze szybciej przechodzili na zerowy system energetyczny netto.
Komisarz do spraw transportu Adina Vălean zauważyła: Dzięki naszym trzem inicjatywom dotyczącym transportu – ReFuel Aviation, FuelEU Maritime oraz rozporządzeniu w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych – będziemy wspierać przejście sektora transportu na system dostosowany do przyszłych potrzeb. Stworzymy rynek zrównoważonych paliw alternatywnych i technologii niskoemisyjnych, a jednocześnie wprowadzimy odpowiednią infrastrukturę, która zapewni upowszechnienie pojazdów i statków bezemisyjnych. Pakiet ten wykracza poza ekologizację mobilności i logistyki. Stanowi szansę na to, by UE stała się wiodącym rynkiem zaawansowanych technologii.
Komisarz do spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius dodał: Lasy stanowią bardzo ważne z rozwiązań w przypadku wielu problemów, przed którymi stoimy w związku z kryzysem klimatycznym i zagrożeniami dla różnorodności biologicznej. Mają one również podstawowe znaczenie dla osiągnięcia celów klimatycznych UE na 2030 r. Obecny stan ochrony lasów w UE nie jest jednak właściwy. Musimy szerzej stosować praktyki sprzyjające różnorodności biologicznej oraz zapewnić zdrowie i odporność ekosystemów leśnych. Strategia leśna jest prawdziwym przełomem w ochronie i uprawie lasów oraz zarządzaniu nimi, przynosząc korzyści planecie, społeczeństwu i gospodarce.
Komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski powiedział: Lasy mają zasadnicze znaczenie w walce ze zmianą klimatu. Poza tym zapewniają miejsca pracy i wzrost gospodarczy na obszarach wiejskich, zrównoważony materiał na potrzeby rozwoju biogospodarki oraz cenne usługi ekosystemowe dla naszego społeczeństwa. Strategia leśna – poprzez wspólne traktowanie aspektów społecznych, gospodarczych i środowiskowych – ma zapewnić i zwiększyć wielofunkcyjność europejskich lasów oraz podkreśla kluczową rolę milionów leśników pracujących w terenie. Nowa wspólna polityka rolna umożliwi lepiej ukierunkowane wsparcie dla naszych leśników i dla zrównoważonego rozwoju naszych lasów.
Stanowisko europejskiego biznesu
BusinessEurope (europejska federacja zrzeszająca pracodawców z wielu europejskich państw, w tym Konfederację Lewiatan) zwraca uwagę, że w przypadku polityki klimatycznej ważne jest to, aby zwiększanie ambicji odbywało się przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności przemysłu UE.
Zaproponowany przez Komisję tzw. pakiet Fit for 55 to ogromna reforma, która wpłynie na cały europejski biznes, w tym na dostawców energii, przemysł ciężki, twórców technologii i produktów, producentów dóbr konsumpcyjnych i usług. Miliony przedsiębiorstw w UE są gotowe do podjęcia swojej części tego wyzwania. Dysponując przecież licznymi możliwościami i rozwiązaniami umożliwiającymi obniżenie emisyjności.
Jednocześnie Europa odpowiada jedynie za 8% światowych emisji, podczas gdy nasi konkurenci wytwarzają znacznie więcej dwutlenku węgla w swoich procesach produkcyjnych, a ponoszą z tego tytułu niewielkie lub żadne koszty.
W miarę, jak Europa zwiększa swoje ambicje klimatyczne i utrzymuje się niepewność co do planów dekarbonizacji naszych partnerów handlowych, sprawy takie jak konkurencja i ochrona przed ucieczką emisji stają się ważniejsze niż kiedykolwiek.
„Europejski przemysł popiera ambicje klimatyczne Unii Europejskiej. Kierunek wyznaczony przez pakiet Fit-for-55 jest właściwy, a przedstawione narzędzia legislacyjne pomagają utorować drogę do osiągnięcia celu UE w zakresie dekarbonizacji” – powiedział przewodniczący BusinessEurope Pierre Gattaz.
„Będziemy jednak bardzo uważni, jeśli chodzi na przykład o spójność pomiędzy różnymi środkami legislacyjnymi, aby uniknąć podwójnej regulacji przemysłu europejskiego. Wzywamy unijnych decydentów do zwiększenia wysiłków na rzecz przewidywalnego otoczenia biznesowego, które umożliwi całemu przemysłowi europejskiemu dokonywanie inwestycji niezbędnych do dekarbonizacji” – zaznaczył Gattaz.
