Zwiększenie liczby pracujących, poprawa jakości zasobów pracy, wprowadzenie uproszczeń i ułatwień w podatkach, ujednolicenie interpretacji podatkowych, sprawne wdrożenie Konstytucji Biznesu, rezygnacja z ustawy o jawności życia publicznego, zmiany w procesie stanowienia prawa i poprawa jakości ustaw – to zdaniem Konfederacji Lewiatan, najważniejsze wyzwania, które stoją przed rządem M. Morawieckiego.
Na liście wyzwań dla rządu, którą przygotowała Konfederacja Lewiatan, znalazło się też wiele innych dotyczących rynku pracy, podatków, prawa gospodarczego, energetyki i funduszy europejskich.
– Od dawna apelujemy o zmiany w procesie stanowienia prawa i poprawę jakości ustaw. W ubiegłym roku w życie weszło ponad 27 tys. stron nowych aktów prawnych. Uchwalenie ustawy zajmuje średnio 106 dni, chociaż mamy przykłady, że dzieje się to jeszcze szybciej. Nadpodaż prawa i zła jego jakość wzbudza największy niepokój przedsiębiorców – mówi Henryka Bochniarz, prezydent Konfederacji Lewiatan.
Pracodawcy doceniają wysiłek rządu włożony w przygotowanie Konstytucji Biznesu, chociaż nie zawiera ona rewolucyjnych zmian. Ale stwarza szansę odejścia od szkodliwego stereotypu stawiającego przedsiębiorczość i przedsiębiorców w opozycji do organów i instytucji państwa. Kluczowa będzie jednak praktyka obowiązywania nowych regulacji, bowiem dopiero wtedy możliwa będzie rzetelna ocena czy szansę tę wykorzystaliśmy.
– Niepokoi nas też niska jakość konsultacji społecznych. Rząd najważniejsze projekty często forsuje jako poselskie, bez konsultacji, a jeśli już odbywają się konsultacje, to zazwyczaj naruszają ustawę o Radzie Dialogu Społecznego, np. ustawa o zniesieniu limitu składek na ZUS – dodaje Henryka Bochniarz.
WYZWANIA DLA RZĄDU – PERSPEKTYWA BIZNESU
Spis treści:
► Rynek pracy
Zwiększenie liczby osób pracujących
– Wspieranie powrotu do aktywności zawodowej osób biernych zawodowo, szczególnie kobiet poprzez rozwój sieci i poprawę dostępności instytucji opiekuńczych dla dzieci (żłobki, przedszkola) i dorosłych osób niesamodzielnych (np. dzienne punkty pobytu) oraz wprowadzanie ułatwień w świadczeniu pracy zdalnej (w tym telepraca).
– Skuteczne programy aktywizacji osób bezrobotnych (np. aktywizacja w ścisłej współpracy z lokalnymi pracodawcami, uwzględniająca nabywanie określonych kompetencji koniecznych w pracy u danego pracodawcy).
– Opracowanie długoletniej strategii dotyczącej cudzoziemców z państw trzecich, ze szczególnym uwzględnieniem ułatwień w zakresie ich zatrudniania:
- zapewnienie terminowego rozpoznawania wniosków o zarejestrowanie oświadczeń o powierzeniu pracy (7 dni) oraz terminowego wydawania decyzji w sprawie zezwoleń na pracę, zezwoleń na pobyt i pracę.
- wprowadzenie rozwiązań umożliwiających łatwiejsze pozyskiwanie pracowników w ramach zawodów deficytowych na rynku polskim, w tym kierowcy ciężarówek, informatycy, pracownicy budowlani, inżynierowie, personel medyczny.
- wprowadzenie rozwiązań umożliwiających zmianę rodzaju wykonywanej pracy u danego pracodawcy bez konieczności wypełnienia na nowo procedur.
- przygotowanie zachęt dla migrantów zarobkowych o poszukiwanych kwalifikacjach do dłuższych pobytów lub osiedlania się na stałe w naszym kraju.
Poprawa jakości zasobów pracy
– Lepsza wymiana informacji pomiędzy biznesem a systemem edukacji w zakresie zapotrzebowania na określone zawody i kwalifikacje, a także uelastycznienie systemu kształcenia zawodowego, szczególnie na poziomie ponadpodstawowym.
– Lepsze dopasowanie kierunków kształcenia zawodowego do potrzeb pracodawców poprzez uwzględnienie rzeczywistego zapotrzebowania na określone zawody, zmian jakie zachodzą w procesach produkcji (m.in. postępująca automatyzacja).
– Umożliwienie łatwiejszego kontynuowania edukacji po szkole zawodowej (branżowej) – ułatwienie rozwoju kariery zawodowej w zawodach technicznych bez konieczność ukończenia studiów.
– Zwiększenie dostępu do kształcenia ustawicznego mającego na celu aktualizację posiadanych lub nabywanie nowych kwalifikacji na każdym poziomie i w każdym wieku, w tym poprawa i zwiększenie zakresu funkcjonowania Krajowego Funduszu Szkoleniowego.
– Opracowanie efektywnego systemu kształcenia kadr. Kluczowym wyzwaniem jest stworzenie systemu, który pozwoli firmom elastycznie reagować na dynamicznie zmieniające się zapotrzebowanie na kwalifikacje. Narzędziem umożliwiającym łączenie popytu i podaży na kwalifikacje jest Zintegrowany System Kwalifikacji, którego zasady funkcjonowania powinny być poddane redefinicji, uwzględniając specyfikę branż, a w szczególności kwestie związane z własnością kwalifikacji, współpracy międzysektorowej.
– Odbudowa kształcenia zawodowego powinna być oparta na efektywnej współpracy organizacji pracodawców ze szkołami i placówkami. Chodzi, np. o tworzenie Centrów Kwalifikacji prowadzonych przez organizacje pracodawców jako miejsca certyfikowania umiejętności, szkolenia kadr dydaktycznych i rozwijania współpracy w obszarze lokalnym i branżowym czy Korpusu Fachowców zrzeszających ekspertów wspierających firmy w przygotowaniu, realizacji i ewaluacji dualnego systemu kształcenia zawodowego.
– Lepsza współpraca pomiędzy uczelniami i pracodawcami oraz komercjalizacja wyników badań naukowych. Niezwykle ważne jest stworzenie warunków wspierających angażowanie się firm we współpracę z uczelniami i przygotowanie studentów do potrzeb rynku pracy wspólnie z firmami oraz dopasowanie struktury systemu szkolnictwa wyższego do wyzwań społecznych i gospodarczych w kontekście potrzeby wzmocnienia uczelni zawodowych. Dlatego konieczna jest zmiana zasad organizacji i ustroju uczelni.
Stworzenie stabilnego środowiska dla przedsiębiorców
– Rząd powinien odstąpić od zniesienia limitu 30-krotności składek na ZUS. Przyczynia się to do zwiększenia poczucia niepewności pracodawców, co negatywnie wpływa na plany inwestycyjne. Niezależnie od tego należy zmniejszyć obciążenia pracodawców związane z administrowaniem Pracowniczymi Planami Kapitałowymi.
Wsparcie firm świadczących usługi na rynku krajowym
– Zmiany w zakresie delegowania pracowników oraz statusu kierowców w transporcie drogowym międzynarodowym mogą przyczynić się do stopniowego wykluczenia polskich podmiotów z rynku wewnętrznego. Prowadząc negocjacje na poziomie UE należy jednocześnie zastanowić się jak można wesprzeć nasze firmy na poziomie krajowym.
Aktywny dialog z partnerami społecznymi
– Należy pamiętać o bardzo niskiej jakości konsultacji społecznych. Rząd kluczowe projekty forsuje bardzo często jako projekty poselskie, a jeżeli decyduje się na ścieżkę resortową, konsultacje odbywają się zazwyczaj w sposób naruszający ustawę o organizacjach pracodawców oraz ustawę o Radzie Dialogu Społecznego. Jaskrawym tego przykładem jest wniosek do TK Prezydenta w sprawie braku konsultacji społecznych ustawy o zniesieniu limitu 30-krotności składek na ZUS. W kwestii stanowienia prawa i konsultacji społecznych apelujemy już o minimum standardów, czyli przestrzeganie obowiązujących przepisów w tym zakresie.
► Podatki
Doceniamy rząd, a w szczególności Ministerstwo Finansów, za uszczelnienie systemu podatkowego, eliminowanie patologii wyłudzeń VAT, ograniczanie szarej strefy i przywracanie uczciwej konkurencji. Z wiedzy jaką mamy sprawnie i bez problemów przebiegło wprowadzenie JPK dla wszystkich przedsiębiorców, a administracja skarbowa dostarczyła potrzebne narzędzia i wsparcie. Spada liczba kontroli, kładziony jest nacisk na to, aby KAS była bardziej przyjazna dla podatników. Udostępniono rejestry online, w których uczciwy podatnik może sprawdzić status VAT swojego kontrahenta. Rozszerzane są zachęty dla działalności B+R. Dlatego teraz przyszedł moment na:
Wprowadzenie uproszczeń i ułatwień w podatkach
– Po uszczelnieniu systemu podatkowego pojawiło się pole do wprowadzenia uproszczeń. Sygnały jakie płyną z resortu finansów są pozytywne. Mają zostać przedstawione uproszczenia w podatku VAT, są szanse na likwidację obowiązku składania deklaracji VAT.
Ujednolicenie interpretacji podatkowych
– Chodzi w szczególności o stworzenie narzędzia dającego pewność podatnikowi stosowania właściwej stawki podatku VAT. Organy podatkowe nie dokonują klasyfikacji statystycznej towarów a wykładnia stosowana przez GUS nie jest wiążąca, i w każdym czasie może być zmieniona – oznacza to ciągłą niepewność dla podatnika.
Reforma procedury porozumień cenowych
– Zmiany antyoptymalizacyjne wprowadzone w ubiegłym roku w CIT/PIT uwidoczniły potrzebę uproszczenia procedury potwierdzania w decyzji administracyjnej prawidłowości stosowanej ceny w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi. Liczymy na współpracę z MF w tym zakresie.
Dalsze wspieranie działalności B+R
– Ulga podatkowa na działalność badawczo – rozwojową została w ubiegłym roku istotnie rozszerzona. W naszej ocenie teraz przyszedł moment na ostatnią część systemu zachęt, tzw. ulgę patent Box. Wprowadzenie obniżonej stawki podatku CIT/PIT od przychodów otrzymywanych z tytułu opłat licencyjnych lub sprzedaży własności intelektualnej, wypracowanej w ramach prowadzonej działalności B+R.
► Prawo Gospodarcze
W narracji rządu w relacjach państwo-biznes w ostatnich kilkunastu miesiącach dominował przekaz o nowej Konstytucji Biznesu. Doceniamy wysiłek Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii nad tym pakietem, ale chcemy być uczciwi – nie ma tam rewolucyjnych zmian dla biznesu bowiem w dużym stopniu inkorporowano rozwiązania z obecnie obowiązujących ustaw lub orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego.
Natomiast uchwalony pakiet ustaw składający się na Konstytucję Biznesu jest tylko wycinkiem rzeczywistości prawnej, w której działają przedsiębiorcy. Sam w sobie nie będzie antidotum na problemy wynikające ze skomplikowanych przepisów podatkowych, prawa pracy czy ustaw branżowych w sektorach regulowanych. I na to także chcemy dzisiaj zwrócić uwagę.
Cieszymy się, że przy okazji Konstytucji Biznesu rząd zapowiada nowe otwarcie w relacjach z biznesem, ale równolegle niepokoi nas, że forsuje lub popiera niekorzystne dla przedsiębiorców prawo, m.in. podatki sektorowe, z czego jeden (sprzedaż detaliczna) został zakwestionowany przez Komisję Europejską, zakaz handlu w niedziele i ogromny bałagan z wydanymi wytycznymi do ustawy, ustawa o aptece dla aptekarza, ustawa o jawności życia publicznego czy też ograniczenia dla firm wynikające z projektu ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa.
W obszarze prawa gospodarczego najważniejsze wyzwania to:
Sprawne wdrożenie Konstytucji Biznesu
– W kwietniu wejdzie w życie Konstytucja Biznesu. Jak zaznaczyliśmy wcześniej nie zawiera rewolucyjnych zmian. Projektowane rozwiązania należy traktować, jako szansę odejścia od gospodarczo i społecznie szkodliwego stereotypu stawiającego przedsiębiorczość i przedsiębiorców w opozycji do organów i instytucji państwa. Przykładem takich działań jest wpisanie wprost do ustawy katalogu praw i obowiązków przedsiębiorców oraz obowiązków organów, które mają stanowić wytyczne interpretacyjne dla organów stosujących prawo w relacji przedsiębiorca – administracja. Kluczowa będzie jednak praktyka obowiązywania nowych regulacji, bowiem dopiero wtedy możliwa będzie rzetelna ocena czy szansę tę wykorzystaliśmy.
Rezygnacja z projektu ustawy o jawności życia publicznego
– Bardzo kontrowersyjny projekt przygotowany przez pełnomocnika ds. służb specjalnych nakładający m.in. na prywatnych przedsiębiorców nowe, nieprecyzyjne obowiązki dotyczące m.in.:
* szerokiego dostępu do tajemnicy przedsiębiorstwa w trybie dostępu do informacji publicznej;
* sygnalistów – nie tylko pracownicy, ale także kontrahenci (bardzo szeroka ochrona prawna)
* praktyk antykorupcyjnych w firmach (karanie firm za samo postawienie zarzutów, możliwość wykluczenia z zamówień publicznych na 5 lat)
* oświadczeń majątkowych (jawne oświadczenia władz prywatnych PTE a wyłączona jawność władz spółek SP)
Naszym zdaniem projekt w ostatniej wersji nadal budzi ogromne kontrowersje i nie powinien zostać przyjęty przez rząd.
Stosowanie przepisów o zakazie handlu w niedziele
– 1 marca br. weszła w życie ustawa ograniczająca handel w niedziele. To bardzo zły akt prawny. Mamy za sobą 2 „niehandlowe” niedziele i potwierdziły się wszystkie obawy przedsiębiorców, że niska jakość legislacyjna ustawy, niejasne definicje, liczne wyłączenia doprowadzą do problemów z jej stosowaniem. Chaos pogłębiły „wytyczne” do ustawy wydane przez resort rodziny i Państwową Inspekcję Pracy, które wbrew treści ustawy obejmują zakazem pracy w niedzielę dużą cześć centrów dystrybucyjno-logistycznych.
Przejście od gospodarki analogowej do cyfrowej
– Rząd preferuje formę papierową jako domyślną w zakresie relacji konsument – dostawca usług telekomunikacyjnych, co jest niezgodne ze Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju promującą cyfryzację wszystkich gałęzi gospodarki. Biorąc pod uwagę przyzwyczajenia konsumentów, którzy liczą na szybki, wygodny sposób dostępu do dóbr i usług, zadziwiające jest wprowadzanie przykładowo obowiązku przekazywania regulaminów i cenników w formie papierowej każdorazowo, gdy klient zawiera umowę w tej formie (procedowana obecnie w Sejmie nowelizacja Prawa telekomunikacyjnego).
Stworzenie warunków do prywatności w Internecie bez „zabijania” biznesu
– Konieczne jest zniesienie barier dla przetwarzania przez przedsiębiorców danych osobowych oraz metadanych. Ministerstwo Cyfryzacji jest zaangażowane w prace nad projektem unijnego rozporządzenia ePrivacy, które ma kompleksowo uregulować zasady przetwarzania danych osobowych oraz metadanych na rynku telekomowo – cyfrowym, medialnym, a także odświeżyć zasady realizacji marketingu z wykorzystaniem e-mail lub telefonu.
Wprowadzenie kompatybilności rozwiązań dla przedsiębiorców w Internecie
– Istnieje potrzeba ujednolicenia przepisów regulujących poszczególne rejestry. Rezygnacja z wprowadzania nowych obowiązków technicznie niewykonalnych lub trudnych do realizacji przez firmy telekomunikacyjne np. blokowanie aplikacji mobilnych czy programów komputerowych.
Zmiany w procesie stanowienia prawa i poprawa jakości ustaw
– W ubiegłym roku w życie weszło 27,1 tys. stron nowych aktów prawnych. I choć w 2017 r. tempo prac parlamentu nad ustawami spowolniło o 15%, względem rekordowego 2016 r., to jednak wciąż jest błyskawiczne. Uchwalenie ustawy zajmuje średnio 106 dni. Ta nadpodaż prawa oraz pozory poddawania nowych aktów prawnych konsultacjom, powodują największe niepokoje wśród przedsiębiorców.
Nowe przepisy powstają zbyt szybko, a ich jakość jest często wątpliwa. Rząd nadużywa tzw. trybu odrębnego. Powinien on być stosowany tylko w wyjątkowych sytuacjach, tymczasem wykorzystywany był przy projektach kluczowych dla biznesu, takich jak zniesienie limitu składek na ZUS, rozliczenie PIT przez urzędy skarbowe.
Utrzymanie jakości świadczeń w ochronie zdrowia poprzez stworzenie modelu współpracy sektora publicznego i prywatnego biznesu
W ochronie zdrowia podejmowane są działania marginalizujące albo wręcz wypierające z rynku prywatnych przedsiębiorców. Przykładem jest ratownictwo medyczne. Zapisy projektu dają gwarancję funkcjonowania podmiotów prywatnych jedynie do końca 2018 r. z możliwością ewentualnego ubiegania się o dalszy kontrakt, gdy nie będzie podmiotu publicznego na określonym obszarze, ale tylko do 2020 r. Inna, już obowiązująca regulacja, to tzw. apteka dla aptekarza. Wprowadziła ona najbardziej przeregulowany i restrykcyjny model rynku aptecznego, niespotykany w rozwiniętych krajach Zachodu i blokuje rozwój rynku aptek oraz zaczyna wpływać na spadek ich liczby oraz wzrost cen leków nierefundowanych.
Energetyka
Sprawne zakończenie prac i szybkie wdrożenie ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE)
– Uzupełnienie miksu energetycznego w związku z zagrożeniem niedostatecznej ilości energii potrzebnej dla rozwoju firm.
– Przyjęcie ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) wychodzi naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców działających w obszarze energetyki odnawialnej, zarówno tych małych jak i dużych.
– Nowe przepisy ułatwią rozwój morskich farm wiatrowych, co korzystnie wpłynie nie tylko na branżę offshore, ale na wszystkich przedsiębiorców znajdujących się w tzw. łańcuchu dostaw. Wprowadzane są korzystne rozwiązania dotyczące wytwórców energii elektrycznej w małych instalacjach, mikroinstalacjach oraz takich gdzie, łączna moc zainstalowana jest nie mniejsza niż 500 kW i nie większa niż 1 MW.
– Inwestycje w zakresie elektrowni wiatrowych, będą miały jasno określony zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
– Korzystne rozwiązania dotyczące minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych (zniesienie bezwzględnej zasady 10 H – minimalna odległość to dziesięciokrotność wysokości turbiny wiatrowej dla projektów w toku) pozwolą na dokończenie inwestycji będących w toku.
Skuteczna walka ze smogiem przy zapewnieniu możliwości rozwoju wysokosprawnej kogeneracji[1]
– Postulujemy jak najszybsze rozpoczęcie prac legislacyjnych dotyczących projektu ustawy, który ustanowi nowy system/program wsparcia wysokosprawnej kogeneracji. Konieczne jest przyspieszenie opracowania planu modernizacji ciepłownictwa, w powiązaniu z programem rozwoju kogeneracji. Zmiany legislacyjne powinny być powiązane z innymi wynikającymi z krajowego planu termomodernizacji budynków prywatnych (w tym jednorodzinnych) i publicznych oraz wdrożeniem planu poprawy jakości powietrza. Eliminacja smogu, którego powodem są benzopireny i pyły pochodzące głównie z transportu i energetyki, mogłaby nastąpić przez rozwój odnawialnych źródeł energii oraz wsparcie dla kogeneracji. Wprowadzenie uregulowań prawnych, które spowodują, że będzie można zastosować najbardziej efektywną i przyjazną dla środowiska technologię kogeneracyjną, powinno być jednym z priorytetów walki ze smogiem.
► Fundusze Europejskie
Negocjacje budżetu UE na kolejną perspektywę finansową po 2020 r.
– Kolejne negocjacje budżetowe w UE zawsze były wyzwaniem. Dziś warunki wydają się nawet trudniejsze ze względu na prawdopodobnie przesądzone zmniejszenie przyszłego budżetu.
Celem polskiego rządu powinno być utrzymanie środków na B+R+I oraz inwestycji w edukację. Aby go osiągnąć ważne jest pokazywanie synergii i komplementarności pomiędzy polityką innowacji (Horyzont 2020) i spójności. Ten aspekt jest często pomijany, zwłaszcza w dyskusjach na poziomie UE, a polityka spójności jest postrzegana przez pryzmat inwestycji infrastrukturalnych. W tym zakresie widzimy przestrzeń do lepszej współpracy rządu z organizacjami przedsiębiorców i pracodawców, którzy są naturalnymi ambasadorami tych priorytetów polityki spójności. Ta współpraca aktualnie jest sporadyczna, a potencjał sojuszu rządowo – biznesowego daleki od wykorzystania. Powinniśmy też konsekwentnie dążyć do ujednolicenia warunków wsparcie B+R+I, niezależnie od źródła finasowania.
Program działania na rzecz zwiększenia aktywności badawczo – rozwojowej firm, w tym w szczególności środków dostępnych w programach operacyjnych 2014-2020.
– Rząd musi w zdecydowanie szerszym zakresie podejmować działania, które zwiększą podaż projektów badawczo rozwojowych proponowanych przez MŚP. To samo dotyczy instytucji organizujących nabory i konkursy w obszarze B+R+I. Niska podaż takich projektów stanowi realne zagrożenie dla alokacji na B+R+I. W tym kontekście strategicznym wyzwaniem i warunkiem dla skutecznego wykorzystania alokacji na B+R+I jest zmiana modelu relacji z potencjalnymi beneficjentami, budowa wiarygodnej oferty wsparcia dla firm i partnerska współpraca z samorządami.
Proponujemy stworzenie strategicznego planu działań w tym zakresie, w którego realizację zostałyby włączone organizacje przedsiębiorców i pracodawców, integrującego bardzo ważne inicjatywy rozpoczęte przez MIR w 2017 r. i planowane do uruchomienia w 2018 r. (ministerialny program STEP: wstępna preselekcja pomysłu na projekt i usługa Innovation Coach) i rozszerzonego na działania dostępne również w ramach RPO. W tym też obszarze widzimy duży i niewykorzystany potencjał związany z międzyinstytucjonalnym uczeniem się oraz wymianą najlepszych praktyk i benchmarków.
[1] Kogeneracja (także skojarzona gospodarka energetyczna lub CHP – Combined Heat and Power) – proces technologiczny jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i użytkowego ciepła w elektrociepłowni.
