Branża IT zatrudnia na potęgę i sięga rekrutacyjnego sufitu. W Stanach Zjednoczonych brakuje 500 000 specjalistów IT, w Polsce ok 50 000. W całej UE do 2020 r. liczba wakatów sięgnie miliona. Załatanie tej luki nie będzie możliwe bez aktywizacji kobiet. Tymczasem najnowszy raport Accenture wskazuje, że różnice między kobietami i mężczyznami w branży IT pogłębiają się. Negatywne zjawiska dotyczą m.in. wysokości płac, edukacji czy gotowości do pracy. Badacze przekonują, że ten trend można odwrócić przez wdrożenie programów nauki IT dedykowanych kobietom. Wprowadzenie takich rozwiązań tylko w USA może przynieść do 2025 r. trzykrotny wzrost liczby kobiet w IT i aż 299 mld USD zysków.
Według raportu Accenture i organizacji Girls Who Code „Craking the gender code”, dystans między płciami w branży IT rośnie. W Stanach Zjednoczonych – światowym centrum nowych technologii – aż 40% kobiet twierdzi, że praca w tym sektorze ich nie interesuje. Panie stanowią tam tylko 18% studentów informatyki. Co więcej, przepaść między kobietami i mężczyznami w zakresie średnich płac w branży zwiększyła się w latach 2011-2015 o blisko połowę. Pracodawcy zwracają uwagę, że wszystkie wskazane procesy mogą mieć istotne znaczenie dla całej światowej gospodarki.
– Kobiety stanowią połowę populacji świata. Trudno zakładać, że bez ich wsparcia będzie mogła się rozwijać jakakolwiek branża, która rośnie w tak dużym tempie. A to właśnie nowe technologie stają się podstawą nowoczesnych gospodarek. Różnorodność, między innymi płci, wśród pracowników w istotny sposób wpływa na wydajność i kreatywność zespołów. Według Światowego Forum Ekonomicznego blisko siedem na dziesięć dzieci zaczynających teraz edukację będzie pracować w zawodach, które dziś jeszcze nie istnieją. Będą wchodzić w dorosłe życie w zupełnie innej rzeczywistości. Tymczasem kobiety w dalszym ciągu w wielu przypadkach są wręcz zniechęcane do rozwoju kariery czy aspirowania do zawodów stereotypowo postrzeganych jako typowo męskie. W branży IT jest to szczególnie widoczne. Pod tym względem Polska powinna z uwagą obserwować trendy zza oceanu, żeby odpowiednio szybko reagować na ryzyka zanim staną się one realnym problemem – komentuje Edyta Gałaszewska-Bogusz, dyrektor Accenture Operations w Polsce.
Problem przedstawiony w badaniach Accenture dotyczy także naszego kraju. Udział kobiet na Politechnikach w Polsce w roku akademickim 2015/2016 wyniósł 37%, jednocześnie jednak informatyka pozostaje na nich jednym z najrzadziej obleganych przez kobiety kierunków. Zgodnie z ustaleniami raportu Hays Poland i Geek Girls Carrots „Kobiety w IT 2016”, zdecydowana większość specjalistek z Polski przyznaje, że informatyczkom trudniej jest rozwijać karierę niż mężczyznom (67%). Blisko połowa respondentek przynajmniej kilkakrotnie doświadczyła w swojej karierze przeciwności wynikających z ich płci.
Komputer od małego
Badacze Accenture szansy wyrównywania szans i aktywizacji kobiet w branży nowych technologii upatrują w działaniach edukacyjnych zarówno na poziomie gimnazjum, jak i podczas późniejszej edukacji w liceum i na uczelniach wyższych. Według analiz, wprowadzenie odpowiednich rozwiązań może w samym USA przynieść ponad trzykrotny wzrost liczby kobiet w branży IT do 2025 roku (z 1,2 do 3,9 mln).
– Szkoła może w takim samym stopniu stymulować rozwój w kierunku zainteresowań jak też zabijać kreatywność. Niezależnie, czy mówimy o Stanach Zjednoczonych, czy Polsce, już dziś trzeba edukować dzieci w taki sposób, aby nie bały się wykraczać poza utarte schematy, a przede wszystkim nie bały się proponować nowych rozwiązań i kwestionować status quo. Dotyczy to wszystkich szczebli edukacji i nie odnosi się właściwie tylko do IT. Na przykład, nauka przyszłościowych dziedzin mogłaby być uzupełniana o zabawy, gdzie ważną rolę odgrywają np. elementy grywalizacji. Już od przedszkola dzieci poprzez zabawę mogą tworzyć własne miniroboty z klocków oraz samodzielnie je programować. Kiedy zapisałam swoją córkę na takie zajęcia, była zaledwie jedną z dwóch dziewczynek w 15-osobowej grupie. Stereotypowe myślenie zaczyna się w głowach rodziców, a potem jest ono już tylko starannie pielęgnowane. Nic dziwnego, że starsze uczennice postrzegają wiele branż, np. finanse i technologie, jako „nudne” lub za trudne, a przez to przeznaczone dla chłopców. W szkołach wyższych tak naprawdę niemal wszystkie kierunki powinny dziś być uzupełniane o praktyczne rozwiązania technologiczne – mówi Edyta Gałaszewska-Bogusz.
Zagraniczne i polskie badania zgodnie pokazują, że istnieje bezpośrednie powiązanie między gotowością kobiet do pracy w sektorze IT, a doświadczeniami z pierwszych lat edukacji. Nie zawsze muszą być to zajęcia szkolne. Na przykład, według ustaleń Accenture w Stanach Zjednoczonych gimnazjalistki grające w gry komputerowe czterokrotnie częściej od pozostałych (w 39% przypadków) decydują się na pracę w sektorze technologii. Z kolei raport Hays i Geek Girls Carrots wykazał, że aż 69% specjalistek IT w Polsce miało pierwszy kontakt z komputerem do 15 roku życia, a przed 10 – co czwarta.
Zamiast studiów – praktyka
Pojęcie edukacji technologicznej nie musi się jednak ograniczać do wieku szkolnego. Co równie ważne, nie musi oznaczać też tradycyjnych zajęć. Według badań Accenture aż 58% kobiet pracujących w branży IT nie specjalizowało się na uczelni w informatyce na pierwszym stopniu studiów. W Polsce jest podobnie – jak wykazuje raport „Kobiety w IT 2016”, tylko 48% specjalistek posiada wyższe wykształcenie informatyczne lub studiuje na takim kierunku.
– Sukces na rynku pracy coraz częściej zależy od zdolności przekwalifikowania się. Dane wskazujące na duży odsetek specjalistów IT bez wykształcenia kierunkowego nie są więc niczym dziwnym. Pod tym względem sytuacja kobiet nie różni się znacząco od mężczyzn. Jednocześnie jednak w Polsce wciąż widać dominację myślenia o technologiach czy innych specjalistycznych biznesowych dziedzinach głównie jako „męskiej” specjalizacji. Dlatego tak ważne jest, by kursy zachęcające do zapoznania się z technologiami w szkołach wyższych czy na poziomie zawodowym otwierały drogę do branży talentom niezależnie od płci, wieku, zainteresowań czy pierwszego wykształcenia – dodaje Edyta Gałaszewska-Bogusz.
Kobiety na ratunek IT
Liczby wakatów na stanowiska IT w dużych gospodarkach pokazują skalę wyzwań, przed jakimi stają gospodarki w czasach cyfrowej rewolucji. Badacze Accenture szacują, że ponad 2/3 przyszłego potencjalnego wzrostu udziału kobiet w branży IT tylko w samych Stanach Zjednoczonych będzie zależeć od efektywnego wdrożenia nowych sposobów edukacji i zachęcania kobiet do zainteresowania nowymi technologiami już od wczesnego wieku nastoletniego. To wyzwanie, które czeka także polską branżę IT, coraz skuteczniej ściągającą nad Wisłę prestiżowe informatyczne inwestycje, ale też stojącą przed wyzwaniem zawężającej się puli talentów. Jednym z kluczy do rozwiązania tego problemu jest potencjał polskich informatyczek.
