Czy z uwagi na sytuację makroekonomiczną czeka nas dalsze spowolnienie na rynku M&A? A może, po ostatnich wyborach parlamentarnych w Polsce, rynek szybko wróci do trendów wzrostowych, po krótkiej pauzie kontynuując najlepszy okres gospodarczy we współczesnej historii i możemy oczekiwać kolejnych rekordów? Prawda może leżeć pośrodku, gdyż wyzwań dla gospodarki nie brakuje. Izabela Zielińska-Barłożek, Krzysztof Libiszewski i Anna Dąbrowska – partnerzy z przeszło dwudziestoletnim doświadczeniem transakcyjnym, od lipca tego roku odpowiedzialni za zespół Corporate M&A Wolf Theiss, dzielą się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi aktualnej i przewidywanej sytuacji na polskim rynku fuzji i przejęć.
Rynek fuzji i przejęć nieustannie zmienia się i choć nadal dochodzi do szeregu transakcji, to wartościowo są one mniejsze niż w latach ubiegłych. Poza wcześniej planowanymi transakcjami, inwestorzy chcą raczej skorzystać z okazji i chwilowych niższych wycen.
Jak wynika z raportów branżowych i obserwacji ekspertów Wolf Theiss, rok 2022 był jednym z rekordowych na polskim rynku fuzji i przejęć. Pomimo wciąż odczuwalnych dla gospodarki skutków pandemii Covid-19 i wojny w Ukrainie, wartość oraz liczba transakcji osiągnęły poziom wyższy niż w 2021 r.
Krzysztof Libiszewski zwraca uwagę, że w roku 2022 na rynku aktywni pozostawali zarówno inwestorzy sektorowi, jak i polskie oraz zagraniczne fundusze private equity. Z obserwacji ekspertów Wolf Theiss wynika, że podobnie jak w latach poprzednich, bardzo często w procesach aukcyjnych o nabycie tych samych podmiotów (targetów) konkurowali ze sobą gracze branżowi i fundusze. Co więcej, niesłabnącym zainteresowaniem cieszyły się transakcje w sektorach TMT, nowych technologii, ochrony zdrowia i biotechnologii, produkcji oraz energetyki.
Ten trend, choć w istotnie zmniejszonej skali, jest widoczny także w bieżącym roku. W pierwszej połowie 2023 roku zauważalne jest bowiem spowolnienie gospodarcze w Polsce i stan oczekiwania rynku na pozytywne dla gospodarki sygnały.
Z analiz rynkowych wynika, że także w ujęciu globalnym w 2023 r. zarówno liczba, jak i wartość transakcji uległa zmniejszeniu.
Jak komentuje Anna Dąbrowska, można przyjąć, że globalne statystyki zasadniczo odpowiadają trendom w Polsce. Uczestnicy rynku fuzji i przejęć wydają się być zgodni co do tego, że wciąż jeszcze wysoka inflacja i problemy z łańcuchami dostaw wpływają znacząco na ten rynek. Pojawiają się przy tym informacje o wycofaniu niektórych targetów z procesów sprzedażowych w obliczu coraz mniej korzystnych wycen. Z drugiej strony, jak zauważa Anna Dąbrowska, cały czas panuje przekonanie, że w krótkiej perspektywie możemy znowu wrócić do wysokiej dynamiki na rynku. Wobec zebrania przez fundusze private equity istotnych środków w latach ubiegłych, ocenia się, że pozostaną one aktywne i będą poszukiwały nowych okazji transakcyjnych.
Choć trend globalny ma wpływ na ocenę sytuacji w Polsce, można dostrzec, że pomimo spadku globalnej wartości transakcji wiele z nich dochodzi do skutku, dodaje Izabela Zielińska-Barłożek. Może być to efekt dywersyfikacji i poszukiwania przez kapitał atrakcyjnych wycen. Część aktywów została przeceniona choćby z uwagi na kolejne wyzwania makro- i geopolityczne, a także wpływ Polskiego Ładu, choć ten ostatni czynnik dotyczy jedynie grupy mniejszych firm. Krzysztof Libiszewski zauważa również, że w sytuacji niepewności także fundusze i inwestorzy strategiczni ograniczają ryzyko, skupiając się na mniejszych aktywach. W efekcie można się spodziewać nadal wielu transakcji, choć niekoniecznie będziemy świadkami rekordów jeśli chodzi o wartość rynku fuzji i przejęć w Polsce. Jego zdaniem dodatkowym czynnikiem, który wyraźnie wpływa na ostudzenie sytuacji na polskim rynku jest także zaostrzenie polityki kredytowej banków i ciągle relatywnie wysokie stopy procentowe.
Od pewnego czasu jednym z istotnych trendów na tym rynku jest ESG. Inwestycje w kierunku zielonej energetyki, przedsiębiorstw zajmujących się „etycznym biznesem” i odejście od paliw kopalnych są w tym momencie po prostu nieuniknione. Uczestnicy rynku dostrzegają już szereg pozytywów związanych z nurtem zrównoważonego rozwoju. Inwestycje ESG niosą bowiem z sobą wysokie korzyści zarówno na gruncie reputacyjnym, jak i czysto finansowym tj. w perspektywie oczekiwanych zwrotów z dokonywanych inwestycji. Również w branży doradczej można zaobserwować zmiany z tym związane – na rynku zaczęli pojawiać się doradcy oferujący badanie potencjalnych targetów właśnie pod kątem ESG. Choć Izabela Zielińska-Barłożek ma nadzieję, że trend poszukiwania i przeprowadzania korzystnych społecznie i środowiskowo transakcji na trwałe umiejscowi się w globalnej i polskiej gospodarce, to jej zdaniem w tym momencie nie wydaje się, żeby tego typu badania na stałe zagościły we wszystkich transakcjach i stały się w najbliższej przyszłości nieodzownym elementem krajobrazu tego rynku.
Kolejnym aspektem, który należałoby wziąć pod uwagę przy ocenie sytuacji na rynku fuzji i przejęć jest polityka krajowa. Jednakże, według ekspertów z Wolf Theiss, nie wydaje się, żeby był to czynnik, który istotnie wpływa na sektor fuzji i przejęć w Polsce. Jak zauważają, pomimo że temperatura sporu politycznego bywała w przeszłości w naszym kraju wysoka, ich zdaniem inwestorzy podchodzili do niego z dystansem i nie wywierał on kluczowego wpływu na decyzje biznesowe. Ukonstytuowanie się nowego rządu i ewentualność odblokowania środków z Krajowego Programu Odbudowy będą miały wpływ stymulujący rynek fuzji i przejęć i gospodarkę jako taką.
W zgodnej ocenie ekspertów z Wolf Theiss nadal niespokojna sytuacja geopolityczna i radykalnie zwiększony poziom interwencjonizmu gospodarczego rządów jest zjawiskiem światowym, a nie wyłącznie polskim trendem. W tym kontekście, ich zdaniem, inwestorzy nie traktują wspomnianych czynników jako specyficznych wyłącznie dla polskiego rynku i nie uznają go za uodporniony na negatywne bodźce zewnętrzne. Odpowiedzią na sytuację wielowymiarowej niepewności i skomplikowaną sytuację wymiaru sprawiedliwości w Polsce może być powszechne zjawisko poddawania potencjalnych sporów, wynikających z transakcji fuzji i przejęć, pod rozstrzygnięcie trybunałów arbitrażowych. „Z naszych obserwacji wynika, że zarówno w 2022 r., jak i w obecnym roku, zapisy na sąd polubowny cieszyły się niezmiennie dużą popularnością. Na pewno dużo groźniejsze, jeśli chodzi o wpływ na rynek fuzji i przejęć, są wysoka inflacja i polityka banku centralnego w zakresie stóp procentowych, które negatywnie wpływają w szczególności na warunki finansowania.” – podsumowują.
