Spadkobiercą zostaje się automatycznie wraz ze śmiercią spadkodawcy. Jednak dla potwierdzenia praw do spadku niezbędne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. Dopiero po przeprowadzeniu postępowania spadkowego spadkobiercy mogą rozporządzać przedmiotami wchodzącymi w skład spadku.
Spis treści:
Krok 1: Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku
Po śmierci spadkodawcy, spadkobierca ma prawo złożyć oświadczenie o prostym przyjęciu lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku. Oświadczenie takie składa się w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby składającej oświadczenie lub przed notariuszem. Oświadczenie należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku. Przedmiotowe oświadczenia mogą być składane również przed sądem spadku, przed którym toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Na temat złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu osoby małoletniej można przeczytać na blogu JKM Kancelaria Radców Prawnych Jarzec-Koślacz Miśkiewicz s.c. „Nowelizacja prawa spadkowego – przegląd istotnych zmian” – JK&M Kancelaria Prawna (jkmkancelaria.pl)
W przypadku nie złożenia oświadczenia i upływu 6 miesięcznego terminu, spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa z dobrodziejstwem inwentarza, to znaczy, że za długi spadkowe spadkodawcy spadkobierca odpowiada do wysokości majątku spadkowego. Samo złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku, lub upływu ustawowego terminu na dokonanie tej czynności nie powoduje, że spadkobierca może dysponować majątkiem spadkodawcy, w tym celu niezbędne jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. Pomocy prawnej w przeprowadzeniu postępowania spadkowego udzieli nasz prawnik od spraw spadkowych z Warszawy.
Krok 2: Postępowanie sądowe lub akt poświadczenia dziedziczenia
Postępowanie spadkowe może zostać przeprowadzone przed sądem lub u notariusza. Jeżeli nie ma wątpliwości, co do kręgu spadkobierców osoby zmarłej, wszyscy spadkobiercy są znani i gotowi do współpracy, mogą udać się do notariusza w celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Uczestnicy postępowania spadkowego powinni przedłożyć notariuszowi niezbędne dokumenty: dowody tożsamości, odpisy aktów urodzenia spadkobierców, a także odpis aktu małżeństwa gdy osoba zmieniła nazwisko, odpis aktu zgonu spadkodawcy, a także testament jeżeli został sporządzony.
Gdy przeprowadzenie czynności u notariusza nie jest możliwe, pozostaje droga sądowa. Może mieć to miejsce, jeśli pomiędzy spadkobiercami nie ma zgody lub nie wszyscy spadkobiercy są znani lub brak jest kontaktu z którymkolwiek ze spadkobierców. W takiej sytuacji należy skierować wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy zgodnie z art. 628 k.p.c. jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Uczestnikami postępowania o stwierdzenie nabycia spadku są wszyscy potencjalni spadkobiercy ustawowi spadkodawcy, zgodnie z kolejnością ich dziedziczenia. We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wskazać imię, nazwisko, numer PESEL oraz adres zamieszkania Wnioskodawcy oraz imiona, nazwiska i adresy wszystkich znanych wnioskodawcy spadkobierców (uczestników postępowania). Składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wnioskodawca wskazuje, czy wnosi o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy czy na podstawie testamentu. Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy dołączyć odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy, odpis aktu stanu cywilnego osoby wnioskującej celem wykazania pokrewieństwa ze spadkodawcą, oryginał testamentu jeżeli został sporządzony. Dziedziczenie na podstawie testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Co oznacza, że jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie testament, to sąd w pierwszej kolejności będzie zmierzał do stwierdzenia nabycia spadku na podstawie testamentu.
Po złożeniu sprawy do sądu, sąd przesyła egzemplarze wniosku do wszystkich uczestników postępowania zobowiązując ich do zajęcia stanowiska i wypowiedzenia się w przedmiocie złożonego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Jeżeli którykolwiek z uczestników postępowania kwestionuje złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, to ma prawo do wskazania swoich twierdzeń. Jeżeli np. uczestnik postępowania ma wiedzę lub jest w posiadaniu testamentu sporządzonego przez spadkodawcę (innego niż ten, który został przedłożony w sądzie), lub np. kwestionuje testament przedłożony do akt sprawy, powyższe powinien opisać w swojej odpowiedzi na wniosek. Najczęściej podnoszonym zarzutem co do przedstawionego testamentu własnoręcznego jest zarzut, iż nie został sporządzony własnoręcznie w całości przez spadkodawcę. W celu ustalenia, czy testament został sporządzony własnoręcznie przecz spadkodawcę, czy też nie, w toku postępowania sądowego powoływany jest biegły sądowy z zakresu badania pisma ręcznego i dokumentów. Postępowania spadkowe często wymagają wsparcia prawnika od spraw spadkowych Warszawa.
Opłata od wniosku
Zgodnie z art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku pobiera się opłatę stałą w kwocie 100 zł.
Wpis do Rejestru Spadkowego
Dodatkowo, składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku należy uiścić dodatkową opłatę za wpis postanowienia do Rejestru Spadkowego. Wysokość opłaty za wpis dokonany w Rejestrze Spadkowym wynosi 5 złotych.
Krok 3: Rozprawa sądowa
Zgodnie z art. 670 § 1 k.p.c., sąd spadku z urzędu bada, kto jest spadkobiercą testamentowym oraz spadkobiercą ustawowym. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Jednym z dowodów dzięki któremu sąd może ustalić tzw. krąg spadkobierców po osobie zmarłej jest zapewnienie spadkowe. Zazwyczaj zapewnienie spadkowe sąd odbiera od wnioskodawcy. Zapewnienie spadkowe stanowi oświadczenie co do wszystkiego, co jest osobie składającej oświadczenie wiadome o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi, o testamentach spadkodawcy.
Krok 4: Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku
Na podstawie zebranych dowodów, po przeprowadzeniu rozprawy, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wskazuje kto i w jakich udziałach dziedziczy po spadkodawcy oraz czy nabycie spadku następuje na podstawie ustawy czy testamentu. Wydane postanowienie jest postanowieniem nieprawomocnym. Od wydanego postanowienia każda strona postępowania może złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia postanowienia. Termin na złożenie wniosku wynosi 7 dni od dnia wydania przez sąd orzeczenia. Po otrzymaniu uzasadnienia postanowienia wraz z postanowieniem, strona w terminie 14 dni od ich odebrania ma prawo złożyć apelację. Po uprawomocnieniu się postanowienia, wskazany w postanowieniu spadkobierca może dysponować majątkiem spadkodawcy. Jeżeli jest więcej niż jeden spadkobierca, mogą oni przeprowadzać dalsze czynności zmierzające do dokonania działu spadku.
Krok 5: Zgłoszenie nabycia spadku w Urzędzie Skarbowym
Każde nabycie spadku powoduje konieczność zgłoszenia tego faktu do właściwego Urzędu Skarbowego. Obowiązek ten powstaje z momentem uzyskania prawomocnego postanowienia w sprawie stwierdzenia nabycia spadku lub sporządzenia i zarejestrowania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Niektórzy spadkobiercy zwolnieni są z zapłaty podatku od spadków i darowizn, ale aby ze zwolnienia mogli skorzystać, niezbędne jest złożenie odpowiedniej deklaracji we właściwym terminie. Osoby zwolnione z podatku powinny nabycie spadku zgłosić w terminie 6 miesięcy od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia. Spadkobiercy, którzy nie będą podlegali zwolnieniu od podatku, mają miesięczny termin na dokonanie zgłoszenia do Urzędu Skarbowego i rozliczenia podatku.
Postępowanie spadkowe jest procesem, który wymaga od uczestników zrozumienia przepisów prawnych i dokładności w działaniu. Pomimo jego złożoności, należy pamiętać, że jego głównym celem jest sprawiedliwe i zgodne z prawem rozdysponowanie majątkiem zmarłej osoby. W celu uniknięcia potencjalnych problemów i komplikacji, zaleca się skorzystanie z profesjonalnego wsparcia prawnika od spraw spadkowych Warszawa.
