Otaczająca nas rzeczywistość jest nieprzewidywalna, szczególnie w ostatnich kilku latach. Po czasach względnego spokoju i rutyny, nadeszły takie, w których jednego roku przychodzi nam mierzyć się z pandemią i jej skutkami, a kolejnego z wojną, kryzysem migracyjnym czy inflacją i jej pochodnymi. Nikogo więc nie dziwi, że w świecie pełnym tylu zmiennych, obowiązujący przez lata model VUCA się zdezaktualizował, a na jego miejsce pojawił się nowy, kryjący się pod akronimem BANI. O tym, jak może i powinien funkcjonować rynek pracy w świecie BANI, mówi Maria Jarzębowska, People Business Partner w agencji rekrutacyjnej People.
Rynek pracy to jeden z kluczowych obszarów, w jakim przychodzi nam działać w życiu. Dotyczy niemalże każdego, dorosłego człowieka, któremu zależy na własnej niezależności finansowej. Przez lata był on dość przewidywalny, a sam proces „wejścia” na ścieżkę zawodową raczej pozbawiony trudności – na popularnych portalach rekrutacyjnych czy stronach www pojawiały się oferty pracy. W odpowiedzi na nie kandydat wysyłał CV, umawiał się na rozmowę kwalifikacyjną i czekał na decyzję rekruterów. Proste, chociaż to oczywiście ogromne uproszczenie.
Spis treści:
Postpandemiczna rzeczywistość rynku pracy
Kiedy w 2020 roku światem wstrząsnęła pandemia, zmiany nie ominęły także rynku pracy. Według GUS, pojawienie się w Polsce wirusa SARS-CoV-2, ogłoszenie stanu epidemii i podejmowanie szeregu działań mających na celu ochronę zdrowia i życia obywateli, doprowadziły do zaburzenia dotychczasowych trendów na rynku pracy[1]. Mnóstwo osób zawiesiło działalności własne, zmniejszyła się liczba młodych osób, które podejmowały się np. pracy sezonowej, a biznesy, które dotąd działały z własnych biur, przeniosły pracowników do pracy z domu. Niektóre z tych zmian, jak np. większa elastyczność względem modelu pracy hybrydowej, została z nami do dzisiaj (według GUS najwięcej w sektorze informacji i komunikacji – 41,1%)[2].
– Pandemia sprawiła też, że zupełnie inaczej zaczęliśmy podchodzić do obowiązków zawodowych i do tzw. idei work-life balance. Co więcej, wielu z nas zaczęło mocno oddzielać życie zawodowe od prywatnego, dbać o przestrzeń w ciągu dnia dla obu tych obszarów, o czas tylko dla siebie. Ponadto zmiany na rynku pracy, jakie przyszło nam obserwować, doprowadziły także do momentu, w którym zaczęliśmy analizować nasze kompetencje: Czy będą użyteczne w przyszłości? Czy są na tyle elastyczne, że pomogą mi się odnaleźć w nowej rzeczywistości? Czy poradzę sobie w obliczu kolejnego, potencjalnego kryzysu? I właśnie takie rozważania na rynku pracy, sprawiły, że coraz mocniej zaczęto mówić o ekosystemie BANI – tłumaczy Maria Jarzębowska, People Business Partner w agencji rekrutacyjnej People.
BANI – na czym polega ten model?
Już 500 lat p.n.e. niejaki Heraklit z Efezu twierdził, że zmiana jest jedyną stałą. Koncepcja ta doskonale wpisuje się w model świata BANI, którego nazwa to akronim pochodzący od słów: Brittle – kruchy, Anxious – niespokojny, Non-linear – nieliniowy, Incpreceptible – niezrozumiały. To dość dosadna definicja obecnych czasów, która w dużo bardziej wnikliwy sposób oddaje dzisiejsze realia niż obowiązujący przez kilkadziesiąt lat model VUCA. – BANI definiuje świat nie tylko jako miejsce niepewne, ale też pokazuje, że stabilność, którą czujemy dzisiaj, kolejnego dnia może być zagrożona. To dość smutny obraz czasów, w jakich funkcjonujemy i trudny, między innymi dla rynku pracy – dodaje ekspertka People.
Przetrwać w BANI
Czego potrzebujemy, by przetrwać w BANI? Czy wystarczy praca nad nowymi kompetencjami? Czy pomoże zdobycie nowych umiejętności? – Nie, to zdecydowanie bardzo powierzchowne podejście. Aby przetrwać w takim modelu, przede wszystkim powinniśmy zaopiekować się sobą i ludźmi wokół, bowiem pracownik, który jest kompetentny, ale żyje w stresie i ciągłej niepewności o jutro, nigdy nie będzie efektywny. Poczucie bezpieczeństwa i stabilności ze strony pracodawców w trudnych czasach wydaje się być kluczem do sukcesu – tłumaczy Maria Jarzębowska z People.
Istotną rolę może w tej kwestii odegrać dział HR, który w każdej organizacji stanowi centrum dbałości o wellbeing pracownika. Pod warunkiem, że właśnie w pierwszej kolejności to on otrzyma wsparcie, aby mieć siłę i chęci do działania na rzecz poprawy jakości pracy pozostałych osób. W myśl zasady „najpierw musisz pomóc sobie, aby móc pomagać innym”. – Chociaż może się wydawać, że to nieco egoistyczne podejście, to poruszając się w środowisku ukształtowanym przez lęki i ciągłą zmianę, bardzo potrzebne. W kryzysowych, zmiennych czasach potrzebujemy większej odporności na stres. Ważne jest też, aby umiejętnie dbać o rozwój empatii i uważności, podtrzymywanie zdolności adaptacyjnych na wielu płaszczyznach, a także myślenie intuicyjne z naciskiem na myślenie „out of the box”. Tego dziś potrzebuje współczesny biznes – dodaje eksperta People.
Strategia radzenia sobie z BANI
Najtrudniejsze w zrozumieniu funkcjonowania modelu BANI jest zaakceptowanie tego, że żyjemy w nieprzewidywalnych i zmiennych czasach i że nic nie jesteśmy z tym w stanie zrobić. Kluczem do sukcesu jest jednak odpowiednia strategia. Czego nie może w niej zabraknąć? – Przede wszystkim większej świadomości naszych własnych talentów, ale i ograniczeń, podejmowania decyzji racjonalnie, bez emocji. W tych decyzjach nie warto być osamotnionym, włączenie działu HR lub zewnętrznego konsultanta jest dobrym rozwiązaniem. Konfrontujmy inne perspektywy i bierzmy pod uwagę różne sposoby myślenia. Wdrażanie proinnowacyjnej kultury organizacyjnej DEI (Diversity, Equity, Inclusion), której podstawą jest szacunek i wsłuchanie się w potrzeby własne i innych, będzie również dobrym i niezwykle ważnym rozwiązaniem – podsumowuje Maria Jarzębowska z People.
______________________________________________
[1] Główny Urząd Statystyczny, Wybrane aspekty rynku pracy w Polsce. Aktywność ekonomiczna ludności przed i w czasie pandemii COVID-19, online, [dostęp: 23.11.2022].
[2] Główny Urząd Statystyczny, Wpływ epidemii COVID-19 na wybrane elementy rynku pracy w Polsce w drugim kwartale 2022, online: [dostęp: 23.11.2022].
