Polska potrzebuje zaprojektowania i wdrożenia spójnego planu rozwoju sektora biotechnologii. Mimo dysponowania dużym potencjałem, wydatkowane na ten cel środki były dotychczas rozproszone, a niewystarczająca koordynacja i konsolidacja działań skutkowała stosunkowo niską konwersją środków finansowych na wymierne, produktowo-usługowe wyniki projektów.
Okres funkcjonowania w warunkach pandemii COVID-19 jeszcze mocniej potwierdził potrzebę posiadania silnego krajowego sektora biomedycznego, który przekłada się na wzmocnienie bezpieczeństwa lekowego kraju, efektywność systemu ochrony zdrowia i wyraźne efekty gospodarcze.
W odniesieniu do wyżej wymienionych potrzeb, Agencji Badań Medycznych zostało powierzone zadanie zaprojektowania Rządowego Planu Rozwoju Sektora Biomedycznego w Polsce w latach 2022–2031, na którego realizację został zabezpieczony budżet w wysokości 2 mld zł pochodzący z dwóch źródeł – Krajowego Planu Odbudowy oraz środków Agencji Badań Medycznych pochodzących z dotacji Ministerstwa Zdrowia.
Jednym z kluczowych elementów planu jest rozwój sektora biomedycznego w kraju poprzez utworzenie przyjaznego ekosystemu, jasno zdefiniowanych celów rozwojowych, uczelni, start-upów, scale-upów i dojrzałych przedsiębiorstw, przyjaznego prawa i obsługi administracyjnej oraz finansowania ukierunkowanego na wspieranie innowacyjnych projektów odpowiadających na potrzeby strategiczne dla sektora, z potencjałem do szybkiej komercjalizacji oraz skalowania.
Przemysł farmaceutyczny jest obecnie w trakcie głębokiej reorganizacji. Tradycyjnie powolny w przyjmowaniu nowych technologii, przemysł ten przechodzi obecnie gwałtowne zmiany dzięki pomyślnemu wykorzystaniu biotechnologicznych i bioinformatycznych rozwiązań w leczeniu i diagnostyce.
Aktualnie mamy do czynienia z tzw. nową falą innowacji w opiece zdrowotnej, która związana jest głównie z terapiami komórkowymi, genowymi, z użyciem komórek macierzystych, czy też terapeutykami na bazie RNA . Trendy te są kluczowymi czynnikami rozwoju sektora biomedycznego i źródłem dla projektowania kierunków rozwoju sektora biomedycznego w Polsce. Działalność B+R w tym sektorze, pomimo że zaowocowała już cennymi i skutecznymi rozwiązaniami, jak szczepionki oparte o technologię mRNA, czy terapie komórkowe CAR-T, które wspierane są przez Agencję Badań Medycznych, należą wciąż do działalności wysokiego ryzyka i wymagają dużych wydatków inwestycyjnych – w tym wsparcia rządowego, współpracy wielu instytucji i specjalistów z wielu dziedzin, specjalistycznej infrastruktury badawczo-rozwojowej oraz podejścia interdyscyplinarnego – podkreśla Prezes Agencji Badań Medycznych dr hab. n. med. Radosław Sierpiński.
Gwałtowny postęp, jaki dokonuje się w ostatnich latach w naukach biologicznych w wyniku kumulacji wiedzy, badań i doświadczeń, a także coraz szybszym rozwojem informatyki, przetwarzania danych i sztucznej inteligencji (AI), napędza nową falę bioinnowacji, z potencjalnie przełomowym wpływem na gospodarkę, opiekę zdrowotną, rolnictwo czy produkty konsumenckie.
Rosnące globalne zdolności do zrozumienia genomu i wykorzystania bioinżynierii, m. in. dzięki gwałtownemu spadkowi kosztów sekwencjonowania DNA oraz nowym technikom edycji genów i przeprogramowania komórek poszerzają perspektywę poprawy profilaktyki i leczenia chorób. Nowe metody automatyzacji, uczenia maszynowego oraz coraz większa dostępność danych biologicznych zwiększają wydajność badań i rozwoju.
Rządowy Plan Rozwoju Biomedycyny skupia w sobie strategię działania mającą na celu szczególne wsparcie w zakresie wyrobów medycznych oraz innowacyjnych leków, jak choćby leki małocząsteczkowe. Ponad połowa środków alokowanych w tych działaniach przeznaczona jest na wsparcie coraz dynamicznej rozwijających się firm zajmujących się innowacyjnymi lekami czy wyrobami medycznymi wykorzystującymi sztuczną inteligencję. Działanie to ma doprowadzić także do zwiększenia istotności sektora biotechnologii medycznej w krajowej gospodarce.
Innowacyjne przedsiębiorstwa biotechnologiczne i farmaceutyczne koncentrują się obecnie na wykorzystaniu rozwiązań informatycznych w medycynie i farmacji. Trwają intensywne prace nad narzędziami do przetwarzania i analizy dużych zbiorów danych przy wykorzystaniu sztucznej inteligencji i algorytmów maszynowego uczenia. W tym obszarze specjalizuje się 45% firm typu start-up oraz 36% firm będących na etapie zwiększania skali działania (tzw. scale-upów).
Od 15 lat rozwijamy w naszym kraju projekty, które nie tylko mogą wpłynąć na znaczący skok innowacyjny polskiej gospodarki, ale również pozwolą dokładniej diagnozować, a także skuteczniej i bezpieczniej leczyć pacjentów na całym świecie – w tym oczywiście również Polaków. Polskie firmy biotechnologii medycznej mają zróżnicowane kompetencje, w tym m.in. w obszarze leków małocząsteczkowych, przeciwciał monoklonalnych, aptamerów, koniugatów mała cząsteczka-przeciwciało monoklonalne (ADC), białek terapeutycznych (np. hormonów), terapii na bazie kwasów nukleinowych, terapii komórkowych i genowych, nanonośników, peptydów czy kwasów nukleinowych, które pozwalają odpowiadać na niezaspokojone potrzeby zdrowotne. Z powodzeniem też rozwijają projekty diagnostyczne i technologie mające na celu wspieranie procesów B+R. Wierzymy, że Rządowy Planu Rozwoju Sektora Biomedycznego w Polsce, uwzględni te szerokie kompetencje i pozwoli wspierać prace nad zupełnie nowymi technologiami oraz skuteczną konkurencję w wyścigu z firmami z całego świata, co na stałe wpisze Polskę w globalny krwioobieg innowacji w sektorze biomedycznym –
Realizacja planu rozwoju sektora, przygotowana przez ABM, ukierunkowana będzie na poszukiwaniu rozwiązań o największym potencjale, mogących mieć szybką ścieżkę komercjalizacji i realny wpływ na poprawę sytuacji sektora (m.in. wyższa wyleczalność, niższe koszty, poprawa jakości życia). Agencja Badań Medycznych, poprzez realizację planu, w perspektywie dekady, będzie dążyć do osiągnięcie przez Polskę pozycji lidera sektora biomedycznego w Europie Środkowo-Wschodniej, a także doprowadzenie do powstania pierwszego polskiego innowacyjnego leku.