Tylko 16 firm deklaruje stosowanie wszystkich zasad DPSN 2021 (Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW 2021) związanych z zagadnieniami zrównoważonego rozwoju. Tylko 10% badanych spółek deklaruje przyjęcie polityki różnorodności. Jest to najrzadziej stosowana zasada. 67% spółek giełdowych nie uwzględnia kwestii środowiskowych, a 58% kwestii społecznych w swojej strategii biznesowej. W stosowaniu Dobrych Praktyk najlepiej radzą sobie największe i najbardziej płynne spółki – w tym przede wszystkim z WIG20. Główną przyczyną mającą wpływ na zmianę w podejściu spółek do zrównoważonego rozwoju są regulacje – wynika z analizy PwC Polska dotyczącej stosowania zasad zrównoważonego rozwoju zawartych DPSN 2021.
Zasady Dobrych Praktyk obejmują sześć obszarów tematycznych: polityka informacyjna, zarząd i rada nadzorcza, systemy i funkcje wewnętrzne, walne zgromadzenie i relacje z akcjonariuszami, konflikt interesów i transakcje z podmiotami powiązanymi oraz wynagrodzenia. DPSN 2021 to wymogi ujawniania informacji, nie nakazują wdrożenia zasad, natomiast zobowiązują do publikowania informacji na temat poziomu ich stosowania w raportach EBI oraz w rocznych raportach okresowych. Informacje podlegają zasadzie comply or explain (spółka powinna wskazać w raporcie czy daną zasadę stosuje czy nie, a jeśli zasada nie jest stosowana wymagane jest podanie przyczyn takiej decyzji). Dobre Praktyki chronią prawa akcjonariuszy, zwiększają transparentność i podnoszą jakość komunikacji spółek giełdowych.
W ramach Dobrych Praktyk uwzględniono najnowsze trendy z obszaru corporate governance, w tym te obejmujące kwestie zrównoważonego rozwoju. Odniesienia do kwestii ESG występują w większości rozdziałów zasad DPSN 2021, jednak zasadami, które bezpośrednio i w sposób szczególny odwołują się do działań ESG są te dotyczące: uwzględniania kwestii zrównoważonego rozwoju w strategii spółek, informowania inwestorów o założeniach i miernikach strategii, zasad wynagrodzeń zarządu i kluczowych menedżerów oraz polityki różnorodności (łącznie dziewięć zasad). Wyniki analizy PwC Polska dotyczącej stosowania zasad ESG zawartych Dobrych Praktykach wskazują, że zrównoważony rozwój nie jest jeszcze dla polskich spółek giełdowych kwestią strategiczną. Zasady ESG są najrzadziej stosowanymi zasadami ze wszystkich zasad Dobrych Praktyk. Na 10 zasad o najniższym współczynniku COMPLY, 7 zasad związanych jest z kwestiami ESG. Patrząc szczegółowo na poszczególne zasady i zaczynając od opracowania strategii biznesowej: tylko jedna na trzy spółki bierze pod uwagę zagadnienia związane ze środowiskiem w swoich planach strategicznych. Zagadnienia społeczne i pracownicze są uwzględniane w strategiach spółek nieco częściej (42%) niż kwestie środowiskowe, jednak nadal nie jest to wynik satysfakcjonujący. W odniesieniu do czynników środowiskowych (w tym kwestii klimatycznych), dominuje przekonanie, iż mają one znikomy wpływ i znaczenie dla działalności firmy. Wielokrotnie pojawia się argument pracy typowo biurowej pozbawionej, zdaniem spółek, powiązań z czynnikami ESG. W przypadku zagadnień społecznych i pracowniczych, firmy podkreślają, że uważają ten obszar za istotny, jednak nie był on do tej pory postrzegany jako punkt ściśle biznesowy (tj. dotyczący działań strategicznych). W wyjaśnieniach, spółki zwracają również uwagę na brak obowiązku regulacyjnego dotyczącego uwzględniania zrównoważonego rozwoju w strategii.
“ESG to szerokie pojęcie, które obejmuje swoim zakresem tematykę społeczną, środowiskową, a także ładu korporacyjnego. Jest ono związane zarówno z oceną wpływu firmy na otoczenie (np. zanieczyszczanie środowiska, wpływ na społeczności lokalne), ale także analizą tego jak to otoczenie (np. rynek pracy, wyczerpujące się zasoby, uzależnienie od zasobów, zmieniające się oczekiwania kontrahentów czy klientów) może oddziaływać na funkcjonowanie biznesu. Wdrożenie elementów ESG do działalności firmy ma bezpośrednie przełożenie na dane finansowe, np. bardziej efektywne korzystanie z surowców, czy przyciąganie do firmy najlepszych kandydatów może wpłynąć pozytywnie na wypracowywane przychody przedsiębiorstwa. Ocena działalności pod kątem zrównoważonego rozwoju to także ocena ryzyk oraz konsekwencji finansowych tych ryzyk, np. zmiany klimatu i związane z nim ryzyka fizyczne, takie jak anomalie pogodowe, mogą powodować istotne zaburzenia w łańcuchach dostaw, co z kolei może mieć negatywne przełożenie na finanse spółek” – mówi Tomasz Barańczyk, partner PwC Polska.
Najgorzej spółki radzą sobie z zasadą dotyczącą przyjęcia polityki różnorodności. Tylko 10% badanych spółek deklaruje przyjęcie takiej polityki. Tym samym jest to najrzadziej stosowana zasada DPSN 2021. Jako uzasadnienie firmy wskazują najczęściej, że czynniki takie jak płeć nie stanowią wyznacznika uzasadniającego powołanie danej osoby do organów zarządczych i nadzorczych. Nieliczne firmy zwróciły uwagę na specyfikę branży lub skalę działalności/strukturę zarządu (np. jednoosobowy skład zarządu). Część spółek deklaruje przywiązanie do zasad równego traktowania wszystkich pracowników lub nawet wdrożenie polityki różnorodności jednak nie w takim zakresie jak wymaga tego zasada. Problematyczne dla firm okazuje się osiągnięcie udziału mniejszości w organach spółki na poziomie nie niższym niż 30% oraz osiągnięcie zróżnicowania pod względem płci jednocześnie w obu organach. Duża grupa firm wprost deklaruje, że nie zamierza podejmować w tym obszarze istotnych zmian z uwagi na brak celowości i zasadności takich działań.
“Rozporządzenie Ministra w sprawie informacji bieżących i okresowych nakłada na spółki giełdowe obowiązek opisania polityki różnorodności w odniesieniu do organów administrujących, zarządzających i nadzorujących emitenta, a w przypadku gdy emitent nie stosuje takiej polityki – wyjaśnienia takiej decyzji. W sektorze bankowości przepisy są bardziej restrykcyjne: prawo bankowe nie pozostawia możliwości wyboru, i nakazuje wprost przyjęcie polityki różnorodności. Jak pokazuje analiza przestrzegania zasad dobrych praktyk, niestety tylko twarde regulacje (za którymi idą konkretne sankcje w razie ich nieprzestrzegania) przyczyniają się do konkretnych działań podejmowanych przez spółki. Wyjaśnienia spółek niekiedy zdradzają dużą dozę stereotypów stojącą za konstruowaniem jednolitych zarządów i rad nadzorczych. Skupiają się one niekiedy na przedstawieniu fałszywej alternatywy występującej pomiędzy rekrutacją ze względu na kompetencje i promowaniem różnorodności w składach organów spółek. Zwiększenie udziału kobiet w organach spółek jest nie tyle celem, co środkiem do celu” – mówi Katarzyna Komorowska, partnerka PwC Polska, zespół People & Organization.
W stosowaniu zasad ESG najlepiej radzą sobie spółki największe i najbardziej płynne, w tym przede wszystkim spółki z WIG20 oraz część spółek z mWIG40 (tj. prawdopodobnie te spółki, które już podlegają podstawowym obowiązkom wynikającym z dyrektywy NFRD oraz co do których oczekiwania od interesariuszy są największe). Na 9 zasad ESG w 7 z nich jednoznacznie dominują spółki z indeksu WIG20 oraz mWIG40. Jednak zmieniające się dosyć intensywnie otoczenie regulacyjne wpływa na postawę firm, które w wielu komentarzach deklarują rozpoczęcie procesu nad wypracowaniem strategii ESG właśnie z uwagi na wchodzenie w życie nowych przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju.
Raport PwC Polska wskazuje, że polskie przedsiębiorstwa mają jeszcze zadanie domowe do wykonania w obszarze zrównoważonego rozwoju. Jakie stoją przed nimi największe wyzwania? Spółki przede wszystkim powinny dokonać merytorycznej i szczegółowej analizy szans i ryzyk niefinansowych, a następnie opracować konkretne cele strategiczne i wskaźniki mierzące efekty zaplanowanych działań. Szczególną kwestią, która wymaga większej uwagi, a także wysiłku ze strony firm, jest zmiana podejścia do koncepcji różnorodności w organach zarządzających i nadzorujących oraz do tematyki związanej z wynagrodzeniami (systemy zachęt). Kolejnym celem jednostek powinno być zwiększenie transparentności w obszarze podejścia firmy do kwestii strategii ESG oraz poszczególnych jej elementów.
“Nie można powiedzieć, że biznes lekceważy ochronę środowiska czy swoich pracowników, jednak zrównoważony rozwój nadal nie jest postrzegany jako integralny element strategii i działalności biznesowej firm. Wiele spółek deklaruje w swoich komentarzach, że kwestie zrównoważonego rozwoju ich nie dotyczą, podczas gdy większość z nich nie przeprowadziła właściwej, dogłębnej analizy pod tym kątem. Spółki powinny zrozumieć, że ESG nie jest tematem, który ma miejsce gdzieś obok lub poza ich działalnością, ale że jest to sposób prowadzenia biznesu. Spółki mogą odnieść szereg konkretnych korzyści dzięki wdrażaniu zrównoważonego rozwoju do swoich strategii i codziennego biznesu, takich jak zwiększenie dostępu jednostki do finansowania, dojrzałych rynków i nowych odbiorców, bardziej efektywne zarządzanie ryzykiem czy poprawienie dialogu i komunikacji z interesariuszami firmy. Włączenie kwestii zrównoważonego rozwoju do zadań zarządu, rady nadzorczej oraz na agendę walnego zgromadzenia jest elementem stabilnego działania spółki i jej długoterminowego rozwoju” – mówi Krzysztof Szułdrzyński, partner PwC Polska.
*COMPLY: stosunek zasad stosowanych do łącznej liczby zasad stosowanych i niestosowanych (odpowiedzi 'nie dotyczy’ nie są uwzględnione w wyliczeniu).
