Rok 2017 pod znakiem ryzyka politycznego i bankowego w krajach rozwijających się. Pomimo ostatniego przyspieszenia gospodarczego, niepewność będzie nadal cechowała globalny klimat gospodarczy w tym roku.
Spis treści:
Światowy handel po groźbą protekcjonizmu
Po dwóch następujących po sobie latach wolniejszego światowego wzrostu gospodarczego, rok 2017 powinien przynieść lekką poprawę prognoz (z 2,5% do 2,7%). Będzie ona wynikać z odbicia w biznesie, obserwowanego w krajach rozwijających się (wzrost 4,1%), spowodowanego ożywieniem w Brazylii i Rosji, wyrównującym spowolnienie w Chinach. Wzrost w krajach rozwiniętych będzie stabilny i wyniesie 1,6%.
Poziom rozwoju światowego handlu nie jest zadowalający (prognoza na 2017 r. na poziomie 2,4% w porównaniu do średniej 2,2% między 2008 a 2015 r. i średniej 7,0% między 2002 a 2007 r.). Do pogorszenia sytuacji może przyczynić się pojawienie środków protekcjonistycznych po wyborze Donalda Trumpa. W perspektywie krótkoterminowej środki te będą miały mniejszy wpływ na gospodarkę Stanów Zjednoczonych pod koniec cyklu (+1,8%) niż na państwa eksportujące intensywnie do USA: Amerykę Środkową (szczególnie Honduras, Salwador, Meksyk i Ekwador) oraz niektóre państwa azjatyckie (takie jak Wietnam i Tajlandia).
Z uwagi na silną zależność Meksyku od eksportu do Stanów Zjednoczonych (stanowiącego 7% jego PKB) oraz w kontekście wyższej inflacji i spadającego poziomu inwestycji, Coface obniża ocenę kraju do B. Z kolei Argentyna pozostanie stosunkowo odporna na „efekt Trumpa” i po trudnym roku powinna zacząć czerpać korzyści z przeprowadzonych reform. Coface podnosi zatem ocenę kraju w przypadku Argentyny do poziomu B.
2017 pod znakiem rekordowo wysokiego globalnego ryzyka politycznego
W 2017 roku ryzyko polityczne będzie nadal głównym powodem do niepokoju. Spośród gospodarek rozwiniętych to Europa stoi przed największymi politycznymi znakami zapytania, ponieważ czeka ją szereg decydujących starć wyborczych, jak również informacja o dokładnych warunkach Brexitu. Przez ostatni rok europejski wskaźnik ryzyka politycznego Coface wzrósł średnio o 13 pkt w przypadku Niemiec, Francji, Włoch, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Jeżeli doszłoby do kolejnego wstrząsu na scenie politycznej, o skali podobnej do brytyjskiego referendum, europejski wzrost mógłby zwolnić średnio o 0,5 pkt.
Ryzyko polityczne w krajach wschodzących jest wyższe niż kiedykolwiek za sprawą niezadowolenia społecznego i zwiększonego zagrożenia bezpieczeństwa. W gronie najważniejszych gospodarek wchodzących najwyższy poziom ryzyka odnotowuje się we Wspólnocie Niepodległych Państw (za sprawą Rosji, której wynik to 63proc. na 100 proc. w 2016 r.) oraz w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie (gdzie Turcja i Arabia Saudyjska odnotowują wynik 62 proc.). Wzrost poziomu frustracji politycznej i społecznej w Republice Południowej Afryki przyczynił się – jako jeden z czynników – do obniżenia oceny tego państwa do C, co następuje w klimacie bardzo słabego wzrostu.
Zagrożenie bezpieczeństwa, uwzględniające ataki terrorystyczne, konflikty i zabójstwa, to nowy czynnik wskaźnika wyłaniającego się ryzyka politycznego. Jak można się spodziewać, najwyższy jest on w Rosji i Turcji.
Ryzyko kredytowe: wysoki poziom zadłużenia przedsiębiorstw zagrożeniem dla sektora bankowego w krajach wschodzących
Zwiększone ryzyko kredytowe może przybierać różną postać w zależności od państwa. Poziom niewypłacalności przedsiębiorstw w gospodarkach rozwiniętych powinien nadal spadać. Negatywnym aspektem jest jednak to, że liczba nowych przedsiębiorstw jest często niższa niż przed kryzysem (zmiana -19,8 proc. w Niemczech, -5,1 proc. w USA i -4,1% proc. we Włoszech między rokiem 2015 a najwyższymi poziomami przed kryzysem). Pożyczki i kredyty udzielane mocno zadłużonym przedsiębiorstwom nadwyrężają zasoby dostępne dla szybko rozwijających się, młodych przedsiębiorstw.
Nadmierne zadłużenie firm to także problem krajów rozwijających się. Przedsiębiorstwa w Chinach mają najwyższy poziom zadłużenia (równy ponad 160 proc. PKB), które wzrosło o 12 pkt PKB między II kw. 2015 r. a II kw. 2016 r. Poziom nieściągalnego zadłużenia w sektorze bankowym gwałtownie rośnie w Rosji, Indiach, Brazylii i Chinach, a warunki uzyskania kredytów są coraz bardziej rygorystyczne.
Poprawa w Europie i Afryce Subsaharyjskiej
Po raz pierwszy od połowy 2015 r. Coface przy ocenie ryzyka kraju dokonał większej liczby podwyższeń ocen niż obniżeń. Ocenę Hiszpanii podniesiono do A3, a Islandii i Cyprowi (gdzie spada ryzyko związane z kontrolą przepływu kapitału) nadano teraz odpowiednio oceny A2 i B. Państwa Europy Środkowej nadal poprawiają swoją pozycję w rankingu 160 państw ocenianych przez Coface. Estonia (A2), Serbia (B) oraz Bośnia i Hercegowina (C) odnotowały poprawę środowiska biznesowego, a wzrost w tych państwach osiąga bezpieczny poziom. Bułgaria (A4) potwierdziła powrót do formy dzięki umiarkowanemu wzrostowi i dalszej konsolidacji sektora bankowego.
W Afryce Subsaharyjskiej mniejsze państwa radzą sobie zdecydowanie lepiej niż większe gospodarki. Dwa państwa osiągające najlepsze wyniki to Ghana (B), która w grudniu zdała sprawdzian z dojrzałości demokratycznej i w której obecnie obserwuje się dobre zarządzenia finansami publicznymi, a także Kenia (A4), gdzie odnotowano gwałtowny wzrost turystyki i zwiększony poziom inwestycji publicznych.
