W minionym roku krajowy rynek powierzchni handlowych powiększył się o prawie 500 tys. m kw., co w porównaniu ze średnią z ostatniej dekady – wynoszącą nieco ponad 660 tys. m kw. rocznie – wskazuje na znaczące spowolnienie przyrostu podaży. Autorzy raportu „At a Glance, Modern Retail Market in Poland. Q4 2017” z jednej strony zwracają uwagę na zmniejszającą się chłonność rynku, a z drugiej na rosnącą dynamikę zmian w nowoczesnym handlu.
Spis treści:
Podaż: prymat metropolii i mniejszych miast
14,2 mln m kw. – tyle szacunkowo wynosił łączny wolumen nowoczesnej powierzchni handlowej nad Wisłą na koniec ubiegłego roku, z czego 73 proc. przypadało na format tradycyjnych centrów handlowych. 360 tys. m kw. dostarczonej nowoczesnej powierzchni handlowej – tradycyjne formaty centrów, parki handlowe i centra wyprzedażowe – usytuowane były w 13 nowych oraz 10 rozbudowanych projektach. Dodatkowe 88 tys. m kw. to efekt uruchomienia nowych, dużych sklepów z branży DIY, akcesoriów sportowych oraz pawilonów z meblami i wyposażeniem wnętrz, reprezentujących sektor wolnostojących magazynów handlowych.
Silny wpływ na ubiegłoroczny wynik miał ostatni kwartał, który przyniósł otwarcia dużych centrów w miastach o znaczeniu regionalnym. Obiekty o zbliżonej powierzchni (64 tys. m kw.) rozpoczęły działalność w Warszawie – Galeria Północna – i w stolicy Dolnego Śląska – Wroclavia. Nieco mniejszych rozmiarów krakowska Serenada – 42 tys. mkw. – otworzyła podwoje w ostatnich dniach października w Krakowie. Pierwszy tego typu obiekt w północnej części Krakowa w ciągu pierwszych dwóch miesięcy odwiedziło ponad 2,3 mln osób.
Motorem napędowym były także projekty, które pojawiły się na mapach małych miast regionalnych, co konsekwentnie pokazuje, jak ważną rolę tego typu obiekty odgrywają zarówno w strategiach deweloperów, jak i planach sieci handlowych. Autorzy raportu z BNP Paribas Real Estate Poland wskazują, że na koniec grudnia już 18 proc. całkowitej podaży powierzchni handlowej przypadała na miasta o populacji mniejszej niż 100 tys. mieszkańców. Analitycy prognozują, że w najbliższych kwartałach trend ten będzie nabierał znaczenia.
15 proc. ubiegłorocznej podaży przypadło na rozbudowy istniejących obiektów, zarówno w miastach regionalnych – jak należące do EPP centrum handlowe Galaxy w Szczecinie – oraz mniejszych miastach – Karuzela w Turku czy Era Park Handlowy w Radomsku.
Popyt: rozwój i dywersyfikacja sieci
Dotychczasowa dobra koniunktura wspierana przez pozytywne sygnały ze światowej gospodarki, rosnące PKB, stopniowe bogacenie się Polaków i środki pochodzące z rządowego programu 500+ przeznaczane na konsumpcję sprawiają, że krajowy rynek przykuwa uwagę marek, które rozważają debiut nad Wisłą. W ubiegłym roku swoją premierę miało 35 z nich. Część stanowiły marki nieobecne dotąd w Polsce, a część nowe koncepty marek już funkcjonujących. Spośród ważniejszych premier warto wymienić otwarcie butiku Victoria’s Secret w Arkadii oferującego pełną kolekcję, pierwsze salony hiszpańskiej Sfery w Galerii Mokotów i Wroclavii czy wejście marek z portfela rosyjskiego giganta odzieżowego Melon Fashion Group – Zarina, Love Republic i befree. Autorzy raportu podkreślają, że chociaż marki zainteresowane wejściem na polski rynek zazwyczaj poszukują powierzchni w wysokiej klasy projektach w dużych miastach, to jednak mniejsze obiekty na rynkach regionalnych również są atrakcyjnym polem do ekspansji, zwłaszcza dla operatorów dyskontów 2017 był również rokiem wyjść z krajowego rynku. W lipcu zniknął ostatni sklep brytyjskiej marki Marks&Spencer. Całkowicie zamknięte zostały również sklepy z szyldem Springfield. W ostatnim czasie znad Wisły zniknęły również sklepy TopShop, Dorothy Perkins, Stenders i American Eagle.
Polska jest najbardziej znaczącym rynkiem w Europie Środkowej i Wschodniej. Prawie 40 mln potencjalnych klientów w naturalny sposób wzbudza zainteresowanie zagranicznych marek. To, co można zaliczyć na plus, to także relatywnie szeroka i interesująca oferta obiektów handlowych, które spełniają kryteria związane z debiutem i ewentualną ekspansją – Natasa Mika, Dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Handlowych
Czynsze: stabilne „prime” i spadki średnich wartości
Między 110 a 130 EUR/m kw. za miesiąc trzeba zapłacić w najlepszych obiektach handlowych w stolicy. Stawki czynszów w ostatnim kwartale 2017 roku nie odnotowały znaczących wzrostów bądź spadków. W miastach regionalnych, stawki miesięcznego czynszu w wysokiej klasy centrum, na koniec ubiegłego roku wynosiły od 45 do 60 EUR/m kw.
Spore zmiany zachodzą natomiast w obiektach, które tracą pozycję rynkową i borykają się z silną konkurencją. Ich właściciele spotykają się z rosnącymi oczekiwaniami najemców związanymi z obniżaniem stawek czynszowych i podnoszeniu kwot przeznaczanych na wyposażanie sklepów.
Projekty w budowie: przede wszystkim przebudowy i rozbudowy
Zdecydowana większość nowoczesnych powierzchni handlowych będących w fazie budowy – 460 tys. m kw. z 555 tys. m kw. – pojawi się na rynku już w 2018 roku. Podobnie jak w ubiegłych latach, kluczowe otwarcia będą domeną dużych miast regionalnych. W Trójmieście działalność rozpocznie Forum Gdańsk (64 tys. m kw), z kolei na południu Katowic planowane jest otwarcie Galerii Libero, ze 150 sklepami na powierzchni 42 tys. m kw. W pierwszym kwartale br. zapowiadane jest także otwarcie Gemini Park Tychy (37 tys. m kw).
Eksperci podkreślają, że w 2019 roku zauważalny będzie spadek podaży związany z limitowaną liczbą dużych projektów w aglomeracjach i miastach regionalnych. Z drugiej strony, rynek będzie świadkiem nasilającego się trendu rozbudowy istniejących już obiektów, który może odpowiadać za 20-30 proc. nowej podaży.
Modernizacja, remodeling i repozycjonowanie – to słowa, których dość często będziemy używać w nadchodzących latach. Era dominacji hipermarketów definitywnie za nami i niewykluczone, że z czasem niektóre obiekty z najlepszymi, rozpoznawalnymi lokalizacjami będą znacznie się zmieniać tak, aby dopasować swoją ofertę do obecnych i przyszłych trendów. Punkt ciężkości coraz częściej będzie kładziony na funkcje rozrywkowe i społeczne. Nowoczesne obiekty będą współtworzyć miejskie mikroświaty, wykorzystując do tego zewnętrzne, ogólnodostępne place, a w obiektach położonych w centrum większych miast będziemy mogli zauważyć nowatorskie koncepty gastronomiczne wzorowane na halach targowych czy centra wydarzeń, chętnie promujące sztukę i kulturę – Fabrice Paumelle, Head of Retail, Europa Środkowo-Wschodnia