W połowie kwietnia rząd przedstawił propozycję rozwiązań dotyczących przekształcenia OFE. Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) oraz Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE)poddały analizie 5 scenariuszy zmian w kapitałowej części systemu emerytalnego.Najkorzystniejsze z punktu widzenia sytuacji przyszłych emerytów jest wdrożenie najnowszej rządowej propozycji lub zreformowanie OFE.
Każdy z opracowanych scenariuszy uwzględnia stopniowe wprowadzenie pracowniczych planów kapitałowych w latach 2019-2020, różnią się one między sobą przyszłym modelem funkcjonowania OFE.
„Punktem odniesienia dla alternatywnych scenariuszy jest utrzymanie obecnego kształtu regulacji funduszy emerytalnych, w tym ograniczeń wprowadzonych w 2014 r., w kolejnych latach . Oznaczałoby to utrzymanie dotychczasowego stanu niepewności oraz ograniczonego zaufania pracujących do tworzonych rozwiązań w zakresie emerytur kapitałowych i długoterminowego oszczędzania, co niekorzystnie wpływałoby na poziom partycypacji w pracowniczych planach kapitałowych. Wdrożenie proponowanych przez rząd zmian będzie sprzyjać odbudowie zaufania do tworzonych przez państwo rozwiązań w zakresie oszczędzania na cele emerytalne, a w konsekwencji przyczyni się do zwiększenia poziomu partycypacji w PPK. Skutkiem przekształcenia dotychczasowych OFE w SFIO będzie ponadto wzrost popularności gromadzenia oszczędności w ramach IKE, z uwagi na znaczący wzrost liczby rachunków i gromadzonych na nich środków.Istotne będzie też upowszechnienie świadomości zasad funkcjonowania IKE oraz korzyści wynikających z dokonywanych wpłat”– mówi Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich, prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).
Przyjęto, że ewentualne zmiany w funkcjonowaniu kapitałowego filaru systemu emerytalnego określone w każdym ze scenariuszy zaczęłyby obowiązywać od początku 2020 r.
FPP i CALPE dokonały analizy wpływu na bezpieczeństwo finansowe emerytów, skłonność do oszczędzania, rynek kapitałowy, gospodarkę i finanse publiczne 5 scenariuszy zmian polskiego systemu emerytalnego:
Spis treści:
Scenariusz 1 – status quo
Główne założenia w ramach scenariusza:
- Utrzymanie mechanizmu suwaka bezpieczeństwa
- Kontynuacja funkcjonowania OFE w dotychczasowej formule
- Wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 60% wśród uprawnionych osób
Scenariusz 2 – przeniesienie 100% aktywów OFE do IKE lub ZUS (aktualna propozycja rządowa)
- Wprowadzenie dobrowolności między przeniesieniem 100% aktywów OFE do III filaru lub do ZUS, wyniku której 20% środków z OFE trafia do FRD oraz 80% na IKE
- Pobranie opłaty przekształceniowej od środków kierowanych z OFE na IKE – 7,5% w 2020 r. oraz kolejne 7,5% w 2021 r.
- Likwidacja mechanizmu suwaka bezpieczeństwa oraz wpłat składki emerytalnej do OFE
- Stopniowe wycofywanie środków z nowo utworzonych IKE odroczone do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego przez ubezpieczonych
- Wzrost popularności wpłat na IKE w stosunku do scenariusza bazowego
- Wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 75% wśród uprawnionych osób
Scenariusz 3 – wdrożenie Programu Budowy Kapitału
W lipcu 2016 r. zaprezentowany został Program Budowy Kapitału, wyznaczający kierunek rządowych reform wdrażanych w zakresie rynku kapitałowego. Głównym jego elementem było wprowadzenie nowego, powszechnego programu dodatkowego długoterminowego oszczędzania na cele emerytalne w postaci pracowniczych planów kapitałowych.
Główne założenia w ramach scenariusza:
- Przeniesienie 25% aktywów OFE do Funduszu Rezerwy Demograficznej
- Przeniesienie 75% aktywów OFE do III filaru do IKZE+
- Likwidacja mechanizmu suwaka bezpieczeństwa
- Stopniowe wycofywanie środków z IKZE+, z uwzględnieniem ograniczenia możliwości wypłaty środków w czasie 5-letniego okresu przejściowego
- Zmiana struktury portfela FRD – spadek udziału akcji do 10% oraz tożsamy z tym wzrost udziału obligacji innych niż skarbowe w związku z przejęciem nieakcyjnej części OFE
- Zwiększenie popularności IKZE
- Wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 70% wśród uprawnionych osób
Scenariusz 4 – całkowite przejęcie aktywów OFE przez FRD
Pod koniec 2016 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło propozycję zmian systemu emerytalnego – „Proponuje się rozważyć przekazanie środków z OFE do Funduszu Rezerwy Demograficznej a kwoty środków wynikających z wysokości aktywów zgromadzonych na rachunkach w OFE zapisać na subkontach w ZUS.” W przeciwieństwie do Programu Budowy Kapitału, nie było tutaj mowy o podziale środków na dwie części, spośród których prywatny status jednej z nich miałby zostać zabezpieczony w ramach III filaru. Oznaczałoby to przeniesienie całości aktywów OFE do FRD. Wdrożenie w życie takiego rozwiązania zostałoby potraktowane jako potwierdzenie formułowanych dotychczas obaw dotyczących możliwości całkowitego przejęcia aktywów emerytalnych z części kapitałowej na rzecz systemu repartycyjnego, co poważnie podkopywałoby zaufanie do wszelkich form oszczędzania wspieranych przez państwo, takich jak PPK, ale również PPE, IKE i IKZE.
Główne założenia w ramach scenariusza:
- Całkowita likwidacja OFE i przeniesienie 100% ich aktywów do Funduszu Rezerwy Demograficznej
- Zmiana struktury portfela FRD – wzrost udziału akcji do 65% w związku z przejęciem aktywów OFE, które w większości stanowiły instrumenty udziałowe
- Ograniczenie o 25% wartości wpłat w ramach dotychczasowego III filaru (IKE, IKZE, PPE) w związku z istotnym obniżeniem zaufania pracujących do stabilności systemu i bezpieczeństwa prawnego zgromadzonych środków
- Wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 40% wśród uprawnionych osób
Scenariusz 5 – reforma OFE
W ramach tego scenariusza założono utrzymanie dalszego funkcjonowania OFE jako zasadniczego elementu II filaru systemu emerytalnego. W związku z tym cel związany z odbudową zaufania do programów długoterminowego oszczędzania na cele emerytalne nie jest realizowany – jak w scenariuszu przewidującym wdrożenie Programu Budowy Kapitału w części dotyczącej OFE – przez przeniesienie aktywów funduszy emerytalnych do III filaru oraz przekierowanie całości składki emerytalnej wszystkich ubezpieczonych do systemu repartycyjnego, lecz zabezpieczenie statusu prawnego środków OFE działających w swej obecnej formie.
Główne założenia w ramach scenariusza:
- Utrzymanie dalszego funkcjonowania OFE, bez podziału ich aktywów
- Modyfikacja suwaka bezpieczeństwa – transfer 50% aktywów do IKZE oraz 50% do FUS
- Stopniowa zmiana struktury portfela inwestycyjnego, związana z ponownym dopuszczeniem możliwości nabywania obligacji skarbowych
- Wzrost do 50% odsetka osób wchodzących na rynek pracy, które stają się członkami OFE
- Wskaźnik partycypacji w PPK na poziomie 75% wśród uprawnionych osób
