Sektor coworkingu w Europie w 2018

coworking
  • Szybki wzrost odnotowany w całej Europie.
  • Lokale średniej wielkości systematycznie zyskują na popularności.
  • Londyn, Paryż i Warszawa to rynki oferujące największą powierzchnię przestrzeni współdzielonych. Napędzane w największym stopniu przez głównych globalnych graczy.

Europejski rynek coworkingowy nabiera kształtu – tak wynika z raportu działu badań BNP Paribas Real Estate, który przygotowany został na podstawie największych umów najmu w 2018 roku. Pozwalający na dużą elastyczność, możliwość dostosowania i dopasowania do potrzeb firm, coworking staje się coraz bardziej popularnym rozwiązaniem. Zaowocowało to wzrostem liczby umów najmu obejmujących przestrzenie współdzielone w głównych miastach europejskich. Miejsce pracy zostało zdefiniowane na nowo, w oparciu o społeczności lokalne i z myślą o nowych usługach i udogodnieniach. W efekcie, strategie na rynku nieruchomości muszą dostosować się do szerokiej gamy współczesnych możliwości.

Napędzane przez dużych globalnych graczy Londyn, Paryż i Warszawa dominują na europejskim rynku przestrzeni współdzielonych. W 2018 r. Londyn mógł pochwalić się 70 nowymi obiektami, głównie na terenie City i West Endu, uznanych dzielnicach biznesowych brytyjskiej stolicy. W Paryżu w 2018 r. zawarto 28 umów najmu na łączną powierzchnię 117 866 mkw. (+19% w porównaniu z 2017 r.), prawie wyłącznie w śródmieściu i skoncentrowanych na obszarze dzielnic biznesowych.

Na uwagę zasługuje wysoka pozycja rynku biur elastycznych w Warszawie. Grono operatorów elastycznych przestrzeni biurowych w Warszawie składa się zarówno z uznanych międzynarodowych graczy, jak i podmiotów lokalnych oraz marek własnych prowadzonych przez deweloperów biurowych. Po fali silnego popytu ze strony marek coworkingowych w 2017 roku, rynek warszawski nadal podlegał strukturyzacji w 2018 r. – zawarto umowy najmu na ok. 110 tys. mkw. elastycznych powierzchni biurowych. Większość konceptów coworkingowych można znaleźć w klastrach biurowych: Warszawskie CBD stanowiło 32% umów najmu w 2018 r. (w mkw.), Śródmieście 45%, zaś podstrefa Mokotów – Służewiec 9%. W Warszawie większość centrów coworkingowych powstało w budynkach klasy A. Oznacza to, że ta szybka ekspansja w wielu lokalizacjach idzie w parze z poprawą jakości dostępnych powierzchni.

Sektor coworkingu w Europie w 2018

Dynamicznie rozwijający się rynek europejski w 2018 r.

Powierzchnia przestrzeni coworkingowych w Europie i ich średnia wielkość wzrosła. Londyn pozostaje kluczową europejską lokalizacją, dzięki zwiększaniu podaży o ponad 180 000 mkw. nowej powierzchni coworkingowej (+13% w stosunku do 2017 r.). Spośród 18 analizowanych miast europejskich, Wiedeń, Mediolan, Kolonia i Dublin odnotowały szczególnie szybkie tempo rozwoju tego sektora. W Wiedniu i Mediolanie zanotowano rekordowe wyniki, odpowiednio 30 365 mkw. oraz 38 211 mkw. nowej powierzchni współdzielonej, co oznacza wzrost o 449% i 294% w porównaniu z 2017 rokiem. W 2018 r. w Kolonii zawarto sześć umów na łączną powierzchnię 29 200 mkw. (+161% w stosunku do 2017 r.). Wreszcie, 8 umów najmu o łącznej powierzchni 43 338 mkw. (+122% w porównaniu do 2017 r.) wzmocniło rynek dubliński, na którym średnia wielkość transakcji wyniosła 5 417 mkw.

Dynamicznie rozwijający się rynek europejski w 2018
Umowy najmu podpisane przez operatorów elastycznych powierzchni biurowych w Europie w 2018 r. (w tys. mkw.)

Powierzchnia biur elastycznych rośnie

W 2018 r. zaobserwować można było tendencję do wynajmu większych lokali, szczególnie w Wiedniu, gdzie średnia transakcja w odniesieniu do powierzchni lokali o wynosiła ok. 5 000 mkw. (+83% w stosunku do 2017 r.). Wynikało to w dużej mierze z pojawienia się
na rynku dużych globalnych graczy, którzy czują się komfortowo w przestronnych powierzchniach. W Amsterdamie transakcje w 2018 r. dotyczyły powierzchni wynoszącej średnio 3500 mkw. (+ 29% w porównaniu z 2017 r.). Tymczasem w Madrycie wielkość przeciętnego lokalu coworkingowego wyniosła 2701 mkw., co stanowi wzrost o 10% w stosunku do 2017 roku.

Richard Malle
Richard Malle

Po gwałtownym wzroście liczby powierzchni współdzielonych w ostatnich latach, która skoczyła z około 1000 na całym świecie do ponad 18 000 obecnie, rynek powinien się ustabilizować lub nawet skonsolidować w niektórych miejscach. Biorąc pod uwagę fakt, że w 2018 r. jedna czwarta przestrzeni coworkingowych na całym świecie była jeszcze nieopłacalna, rynek musi się zastanowić i ewoluować w nadchodzących latach. O ile firmy wykorzystujące model współdzielenia powierzchni biurowych korzystają z oferowanej przez niego elastyczności, same marki coworkingowe podpisują umowy leasingowe bez klauzuli break option, przyznającej prawo do wypowiedzenia umowy najmu przed zakończeniem okresu, na jaki była zawarta. Jednocześnie muszą zapewnić rentowność swoich modeli w dłuższej perspektywie czasowej. Ponadto, niezależni gracze nieposiadający środków do mierzenia się z dużymi markami są niejako zmuszeni do pozycjonowania się w określonych segmentach. Jednakże trend w kierunku nowych form współpracy i coworkingu jest obecnie stałym elementem rynku usług. – Richard Malle, Global Head of Research, BNP Paribas Real Estate

Kierunek Londyn, Paryż i Warszawa

Londyn

Sektor przestrzeni współdzielonej i biur serwisowanych znacznie rozwinął się w ostatnich latach w centrum Londynu. W 2018 r. około 183 tys. mkw. (+13% w porównaniu z 2017 r.) zostało wynajęte operatorom biur coworkingowych i serwisowanych. W podziale na poszczególne rynki wewnątrz samego Londynu, dużym zainteresowaniem cieszyły się City (40% umów najmu obejmujących elastyczną powierzchnię biurową w mkw.. w 2018 r.), West End (28%) i Midtown (17%). Popyt generowany jest przez najemców poszukujących miejsc pracy, które oferują elastyczność w wynajmie przy jednoczesnej oszczędności kosztów. Biorąc pod uwagę fakt, iż do pewnego stopnia zarówno mniejsi, jak i więksi najemcy rozważają mniej tradycyjną powierzchnię, inwestorzy będą musieli zmienić sposób, w jaki ich budynki i powierzchnie są wprowadzane na rynek. Może to obejmować zmiany takie jak skrócenie okresu najmu, zwiększenie zachęt lub działanie jako usługodawca a nie dostawca powierzchni. Wynajmujący, którzy chcą podążać za tym trendem, obecnie postrzegają wynajem powierzchni operatorów biur serwisowanych w mniejszym stopniu jako „ostatnią deskę ratunku”, a w większym stopniu jako dodatkowe udogodnienie dla większych najemców już znajdujących się w budynku.
coworking w Londynie

Paryż

We Francji sektor powierzchni coworkingowych początkowo zanotował spadek, lecz niedługo po tym okazał się być realnym wzmocnieniem dla rynku nieruchomości biurowych – w 2018 r. zawartych zostało 28 umów najmu o łącznym wolumenie ok. 118 tys. mkw. (+19% w stosunku do 2017 r.). Na rynku paryskim pojawiło się już wiele inwestycji ze strony firm krajowych i międzynarodowych. Niemniej jednak podaż pozostaje bardzo skoncentrowana. W szczególności paryskie CBD w 2018 r. reprezentowało ponad 53% podpisanych umów najmu na powierzchnie współdzielone, 40% poza CBD w Paryżu i 2,5% w dzielnicy biznesowej La Défense. Rynek coworkingowy w dalszym ciągu ewoluuje i staje się coraz bardziej profesjonalny. Firmy bazujące na zasadzie współdzielenia powierzchni wynajmują coraz większe lokale i wprowadzają strategie skierowane zarówno do samozatrudnionych, jak i do większych grup.
coworking w Paryżu