Instrumenty pochodne są najskuteczniejszym narzędziem w zarządzaniu określonymi rodzajami ryzyka. Indeksowe oraz akcyjne instrumenty pochodne mogą być wykorzystane do zarządzania ryzykiem rynkowym, na przykład w celu ochrony posiadanego portfela akcji przed spadkiem jego wartości. Korzystając z walutowych kontraktów terminowych, można zabezpieczyć ryzyko niekorzystnych zmian danego kursu walutowego. Instrumenty te mogą być zatem wykorzystywane na przykład przez podmioty posiadające określone pozycje walutowe w odniesieniu do par walutowych: USD/PLN, EUR/PLN, CHF/PLN. Na szczególną uwagę zasługują opcje, charakteryzujące się bardzo dużą elastycznością w zależności od tworzonych strategii zabezpieczających. Na GPW notowane są opcje wygasające w 4 terminach, a w ramach każdego terminu dostępnych jest wiele serii opcji kupna i sprzedaży o różnych kursach wykonania. Przy wykorzystaniu opcji mogą być tworzone strategie zabezpieczające różne rynkowe scenariusze oraz charakteryzujące się różną wysokością kosztu tego zabezpieczenia.
Instrumenty pochodne są również skutecznym narzędziem inwestycyjnym. Umożliwiają osiąganie zysków zarówno przy wzrostach jak i spadkach wartości instrumentu bazowego. Inwestycje w instrumenty pochodne wiążą się z dużą dźwignią finansową. Również w tym przypadku, na szczególną uwagę zasługują opcje ze względu na mnogość zastosowań. Przy wykorzystaniu opcji możliwe jest nie tylko inwestowanie w oczekiwany wzrost lub spadek wartości instrumentu bazowego, ale również we wzrost lub spadek zmienności na rynku. Szczególnym przypadkiem strategii inwestycyjnych są realizowane głównie przez inwestorów instytucjonalnych strategie arbitrażowe.