Budowa kapitału społecznego w Polsce możliwa poprzez poprawę relacji przedsiębiorców z organami państwa.
Konieczna jest zmiana polityki karnej względem przestępców gospodarczych oraz przemodelowanie relacji przedsiębiorców z organami podatkowymi. W ten sposób uda się stworzyć dobre podwaliny pod budowę istotnego zasobu kapitału społecznego w Polsce – wynika z Raportu ZPP „Biała Księga. Relacje przedsiębiorców z organami państwa”.
W publikacji zostało wymienionych i krótko scharakteryzowanych kilka rodzajów przestępstw w celu zdiagnozowania obowiązującej polityki karnej państwa względem przestępców gospodarczych. Przytoczone studia przypadków pozwalają stwierdzić, że dla ustawodawca, konstruując ten obszar prawa karnego, położył nacisk na surowość kar.
W stosowaniu prawa karnego wobec osób oskarżonych o przestępstwa gospodarcze najwięcej kontrowersji budzi system karania przestępców gospodarczych i sprzeczne z prawem nadużycia związane z tymczasowym aresztowaniem. Może być ono stosowane tylko wówczas, gdy zgromadzone dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony dane przestępstwo popełnił.
Mamy do czynienia z paradoksalną sytuacją, w której, w większości analizowanych przypadków, na przestępców gospodarczych nakłada się kary pozbawienia wolności. Ich realizację sądy jednak z reguły zawieszają. Znacznie bardziej dotkliwa byłaby kara grzywny. Wiązałaby się bowiem z pozbawieniem materialnych owoców popełnionego czynu. Konfiskata nielegalnego majątku w takim wypadku to jedyne rozsądne rozwiązanie – tak stan aktualnie obowiązującej polityki karnej ocenił Cezary Kaźmierczak, Prezes ZPP.
Jak wynika z Raportu, w 2014 roku, tymczasowo aresztowanych było w Polsce ponad 11,5 tys. osób. Poręczenie zastosowano natomiast dla 6,5 tys. osób, a zakaz opuszczania kraju dla 4,3 tys. ludzi. Tymczasowe aresztowanie nie stanowiło zatem środka zapobiegawczego o nadzwyczajnym charakterze.
Kolejnym faktem, jaki został omówiony jest negatywna ocena relacji biznesu z organami podatkowymi. Przedsiębiorcy wskazują na skomplikowane procedury, a co za tym idzie, narastającą niepewność co do ich praw i obowiązków jako podatników. Największym problemem okazuje się być podejście organów podatkowych do podatnika.
Nie da się ukryć, że osoby prowadzące działalność gospodarczą czują się zagubione w aktualnym otoczeniu regulacyjnym, ponieważ każdego dnia muszą zmagać się z biurokracją, zawiłymi przepisami oraz ich różnymi interpretacjami. Organy podatkowe z założenia powinny starać się szukać kompromisowych rozwiązań w relacjach z podatnikami. Niestety rzeczywistość pokazuje, że tak nie jest. W przeważającym obszarze swoich działań organy te ściągają z przedsiębiorców określone sumy pieniędzy, często niezależnie od skali naruszeń – powiedział Jakub Bińkowski, Analityk ZPP, autor Raportu. – Klasycznym przypadkiem jaki często przytaczamy jest dochodzenie należności 5 lat wstecz, co nierzadko doprowadza wiele firm do upadku – dodał.
O przewlekłym prowadzeniu spraw przez organy administracji publicznej świadczą przytoczone w Raporcie dane. W 2012 roku średni czas postępowań kontrolnych wyniósł od 51 do 250 dni, przy czym w Szczecinie rekordowe postępowanie toczyło się przez 1900 dni. Innym przykładem jest zaskarżanie decyzji organów. W 2013 roku do sądów wojewódzkich trafiło 75 tysięcy skarg, co czwarta z nich dotyczyła decyzji wydanych przez organy podatkowe, przy czym sądy uwzględniły co czwartą z nich.
Związek Przedsiębiorców i Pracodawców w kontekście przytoczonych danych postuluje o wdrożenie następujących działań:
- generowanie pomostowego kapitału społecznego w celu podniesienia poziomu zaufania Polaków, w tym przedsiębiorców, do organów państwa;
- przeorientowanie systemu karania za przestępstwa gospodarcze – w przypadku tego rodzaju wykroczeń efektywniejsze i bardziej zasadne od kary pozbawienia wolności byłoby stosowanie kary grzywny, która powinna być nieunikniona;
- ograniczenie częstotliwości stosowania tymczasowego aresztowania oraz maksymalnego czasu trwania środka zapobiegawczego;
- skrócenie czasu kontroli podatkowych, które powinny opierać się na szukaniu uzasadnionych i faktycznych nieprawidłowości;
- równoważnie pozycji podatnika i organu podatkowego w ramach procedur – relacje przytoczonych podmiotów powinny opierać się na podstawowym poziomie zaufania, działającym w dwie strony.
Budowanie zaufania pomiędzy organami państwa a jego obywatelami to proces, który, w istotny sposób wpływa na podniesienie poziomu kapitału społecznego w Polsce. W tym kontekście, zdaniem ZPP, duże znaczenie ma realizacja powyższych założeń. Systematyczne postępy w wymienionych obszarach mają przyczynić się do budowania porozumienia i współpracy w relacjach biznesu z organami państwa, a co za tym idzie, wpłynie to również na podniesienie tempa rozwoju gospodarczego i jakości życia w Polsce.
